Przełom grudnia i stycznia niesie ze sobą ogromne emocje i nadzieje związane z wejściem w kolejny rok. Jednak dla wielu zwierząt, zarówno dzikich, jak i domowych, to czas stresu i zagrożenia. Głośne wybuchy fajerwerków zakłócają spokój u braci mniejszych, wywołując panikę wśród ptaków i ssaków oraz negatywnie wpływają na zdrowie zwierząt domowych.
W odpowiedzi na te wyzwania uczniowie z Dąbrówki w Wielkopolsce corocznie włączają się w akcję „Nie strzelam w Sylwestra”. W ten sposób wspierają inicjatywy, takie jak apele pracowników Tatrzańskiego Parku Narodowego, promujące alternatywne, ekologiczne sposoby świętowania Nowego Roku (zob. akcja "Nie strzelajmy w Sylwestra" Tatrzańskiego Parku Narodowego).
W ramach projektu uczniowie stworzyli prace plastyczne, które połączyli z elementami gwary poznańskiej. Hasła takie jak „kejter” czy „kociamber” nie tylko przykuwały uwagę, ale też podkreślały lokalny charakter akcji. Tego typu działania pomagają budować świadomość ekologiczną wśród młodzieży i wspierają pielęgnowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego. Metodycznie projekt wpisuje się w założenia STEAM, łącząc nauki przyrodnicze z elementami sztuki i technologii. W procesie twórczym uczniowie zdobywali wiedzę z zakresu biologii, poznając wpływ hałasu na dziką przyrodę, oraz z zakresu geografii, utrwalając m.in. materiał obejmujący różnorodność przyrodniczą Tatr. Z kolei plastyka i język polski dostarczyły narzędzi do wyrażenia i wzbogacenia formy artystycznej.
Fot. Wybrane prace uczniów Szkoły Podstawowej im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce (obok plakatu TPN).
Inny przykład działań. W okresie świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy nasze stoły uginają się pod tradycyjnymi potrawami, w których jaja odgrywają kluczową rolę. To doskonały moment, aby także zwrócić uwagę na dobrostan zwierząt hodowlanych i uświadomić konsumentów, jak ważny jest świadomy wybór produktów. Akcja „Wybieram jaja z kodem 0” ma na celu promowanie właściwych postaw konsumenckich oraz edukację społeczną, szczególnie wśród dzieci i młodzieży, dotyczącą odpowiedzialności za los kur niosek.
***
Tematykę odpalania fajerwerków warto także podjąć z uczennicami i uczniami klas młodszych (0-III). W noc sylwestrową całe niebo jest rozświetlone mnóstwem migających światełek, a dzieci często w tym świętowaniu nowego roku uczestniczą. Dlatego warto zwiększyć dziecięcą świadomość na ten temat. W wielu domach są zwierzaki i domownicy obserwują jak one reagują na hałas. Warto rozpocząć na ten temat dyskusję. Można poprowadzić ją w następujący sposób:
1. Koncentryczne kręgi. Uczennice uczniowie stają w parach naprzeciw siebie tworząc 2 koła-zewnętrzne i wewnętrzne. Pary rozmawiają na podany przez ciebie temat przez ok. 30 sekund. Po wyznaczonym czasie koło zewnętrzne przesuwa się o jedno miejsce w prawo, zmieniając przy tym osobę, z którą zaczynają rozmowę na kolejny temat. Oto przykładowe tematy rozmów:
- Moje ulubione zwierzę
- Pies ze schroniska czy pies kupiony?
- Pies rasowy czy kundelek?
- Mój zwierzak ma na imię/wabi się… bo…/ jeśli w parach ktoś nie ma zwierzaka, może powiedzieć jak nazwałby swojego pupila
- Kiedyś widziałam kota/ psa, który…
- Pies czy kot?
- Pies, kot a może rybki lub chomik?
- Co wiesz o zwierzętach domowych?
- Po co ludzie mają w domu zwierzęta?
- Karmić psa karmą czy tym co jedzą domownicy?
- Spać ze zwierzakiem czy też nie?
- Jaki powinien być właściciel psa/ kota lub też innego zwierzaka?
2. Plakaty. Mówi się, że w noc wigilijną zwierzęta mówią ludzkim głosem. Jak myślisz, co powiedziałby twój pies/ kot/ chomik… Dopisz jego słowa/ lub myśli w dymkach (link do grafik).
3. Prezentacja prac na forum całej grupy.
4. Dymki komiksowe. Jeśli nie pojawią się informacje dotyczące hałasu i fajerwerków pokieruj tak rozmową, by uczennice/ uczniowie wypowiedzieli się na ten temat i poproś o uzupełnienie dymków:
- Czy jest coś czego boisz się, tak jak pies/kot…?
- Dlaczego zwierzęta boją się hałasu i fajerwerków - dyskusja. Szukanie odpowiedzi na pytanie z wykorzystaniem książek, Internetu. Zachęcam do tego by zweryfikować tą wiedzę poprzez wykonanie telefonu do okolicznego weterynarza. Można adres i numer wyszukać w Internecie (korzystaliśmy już z takiej konsultacji eksperckiej).
- Zbliża się noc sylwestrowa. Jak myślisz, co powiedziałby twój pupil/ co powiedziałyby zwierzęta przed tym dniem?
Warto też przy okazji zwrócić uwagę na bezpieczeństwo podczas odpalania fajerwerków (z osoba dorosłą, w bezpiecznej odległości, zgodnie z instrukcją, sprawdzenie źródła ich zakupu).
5. Wykonanie plakatów wspierających akcję “Nie strzelam w Sylwestra”
- szukanie korzyści i wad związanych z nieodpalaniem fajerwerków, które każde pisze na karteczkach, następnie każdy odczytuje korzyści/ następnie wady i grupujemy je. Kiedy podczas zajęć w klasie drugiej zastanawialiśmy się, ile osób z powodu odpalania fajerwerków trafia do szpitala, padło stwierdzenie, że dużo. Postanowiliśmy jednak rzeczywiście to sprawdzić. Wspólnie zadzwoniliśmy do dwóch szpitali: w Zakopanem oraz do Krakowa na oddział ratunkowy. To uczennice rozmawiali zadając pytania, tym samym przełamując swój strach. Numery telefonów wyszukiwaliśmy w Internecie.
- wspólne szukanie innych sposobów powitania nowego roku: wspólna zabawa, sztuczne ognie (pod kontrolą osoby dorosłej), wspólne pieczenie ciasta, konfetti
- wykonanie plakatów “Nie strzelam w Sylwestra” techniką kolażu lub podczas zajęć z zakresu edukacji informatycznej – plakaty wykonane w parach w aplikacji Canva.com.
Warto przy tym pójść do innych klas i rozpropagować akcję, zachęcić mieszkańców do udziału w niej poprzez wstawienie plakatów z prośbą o włączenie się do akcji na lokalne media społecznościowe, czy też stronę FB lub Internetową szkoły (za pośrednictwem nauczyciela). Warto rozwiesić plakaty także na korytarzu szkolnym. O akcji w klasie koniecznie należy poinformować rodziców by to oni włączyli się bezpośrednio do akcji, wspierając nasze szkolne działania.
Tego rodzaju projekty budują również poczucie wspólnoty oraz kształtują postawy odpowiedzialnego konsumenta, co jest niezwykle ważne w kontekście globalnych wyzwań związanych z ochroną środowiska. Udział w projekcie rozwija u uczniów kompetencje takie jak współpraca w grupie, krytyczne myślenie, kreatywność oraz kompetencje obywatelskie. Zrealizowane akcje stanowią doskonałą okazję do budowania kultury ekologicznej wśród uczniów i całych społeczności szkolnych. Wystawy prac plastycznych w szkołach, bibliotekach czy lokalnych ośrodkach kultury mogą zachęcić innych do refleksji i zmiany nawyków. Natomiast organizacja debat czy warsztatów to kolejne kroki, które mogą wzmocnić przekaz i dotrzeć do szerszej grupy odbiorców.
Zachęcamy inne placówki do przyłączenia się do tej inicjatywy! Wspólnymi siłami możemy stworzyć nową tradycję świętowania w sposób przyjazny zwierzętom i środowisku. Wasze pomysły, kreatywność i różnorodność działań mogą uczynić tę inicjatywę jeszcze bardziej inspirującą dla całych społeczności.
Niech każdy Nowy Rok stanie się symbolem troski o naturę i odpowiedzialności za przyszłe pokolenia.
Notka o autorach:
Tomasz Ordza jest nauczycielem przedmiotów science w Szkole Podstawowej im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce. Współorganizator projektów eTwinning, a także synergii pomiędzy eTwinning, Erasmus+ i European Blue Schools. Pomysłodawca konkursu „Science – lubię to!”, a także inicjator warsztatów terenowych i spotkań uczennic i uczniów z naukowcami. Współtwórca i współprowadzący moduł „STEAM i TIK w projektach na lekcjach” dla studentów kierunku nauczania biologii i przyrody Wydziału Biologii UAM. Należy do społeczności Superbelfrzy RP.
Notka o autorce: Ewa Kempska jest nauczycielką edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej oraz reżyserką spektakli dzieci i młodzieży. Dodatkowo prowadzi zajęcia terapii pedagogicznej. Współautorka autorskiego programu nauczania RAZEM oraz bloga https://programrazem.blogspot.com/. Pracuje bez podręczników, na autorskim programie nauczania, stosując ocenianie kształtujące. Założycielka szkolnej grupy teatralnej „Turlicki”, którą prowadzi od 2002 r. przygotowując spektakle teatralne, jak i warsztaty.Okazjonalnie tworzy spektakle z rodzicami uczniów oraz absolwentami. Autorka bloga https://ewaijejszkolnyteatr.pl/. Prowadzi także fanpage https://www.facebook.com/ewaijejszkolnyteatr. Należy do społeczności Superbelfrzy RP. Trenerka Asów Internetu w Fundacji Szkoła z Klasą. Pracuje w Szkole Podstawowej im. Andrzeja Skupnia–Florka w Gliczarowie Górnym. Niniejszy wpis ukazał się w blogu Superbelfrów. Licencja CC-BY-SA.
