Nadużywanie wizerunku młodych ludzi w sieci, choćby przy wykorzystaniu narzędzi sztucznej inteligencji, to rosnący problem społeczny, z którym będziemy się mierzyć coraz częściej. Zdjęcia i filmy z uczniami stanowią doskonałą pożywkę dla różnych fejkowych i deepfejkowych produkcji, które są tworzone w złych zamiarach[1]. Wizerunek młodych osób to dobro osobiste oraz dane osobowe, które zgodnie z obowiązującymi przepisami podlegają ochronie. Dlatego też, rozpowszechniając taki materiał w imieniu dzieci, należy postępować wyjątkowo rozważnie, także w ramach systemu edukacji.
Większość szkół posiada swoje strony internetowe oraz profile na portalach społecznościowych, które służą jako źródło informacji dla rodziców i uczniów, a także prezentują wydarzenia i aktywności z życia placówki. Jednak, publikowanie na tych stronach setek zdjęć z wizerunkami dzieci oraz innymi danymi osobowymi może prowadzić do poważnych problemów. W związku z tym, szkoły i inne instytucje oświatowe, które decydują się na udostępnianie materiałów z udziałem dzieci, muszą być świadome ryzyka związanego z taką praktyką i dbać o ochronę wizerunku młodych osób.
Jakie są dobre praktyki publikowania zdjęć w sieci? Jak robić to rozważnie? Można skorzystać z materiałów przygotowanych na potrzeby kampanii edukacyjnej przez Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Pod koniec ubiegłego roku wszystkie szkoły podstawowe w Polsce otrzymały przygotowane w gronie ekspertów, materiały. To m.in. plakat dedykowany dzieciom. Przedstawia zasady, którymi należy kierować się, by dbać o prywatność w sieci oraz informacje, gdzie szukać pomocy w sytuacji, gdy ktoś łamie prawo dziecka do prywatności. To także broszura dla grona pedagogicznego. Opisuje zagrożenia płynące z nierozważnego zamieszczania zdjęć, informacje prawne związane z prywatnością oraz dobre praktyki, jakie Rzeczniczka Praw Dziecka rekomenduje szkołom. Duży nacisk położony jest na poszanowanie praw młodych do prywatności i bycia wysłuchanym oraz zarządzania własnym wizerunkiem.
Kampania powstała w konsultacji z nauczycielami, prawnikami oraz młodymi osobami. Każde dziecko ma prawo do ochrony swojego wizerunku, każde dziecko w sieci powinno czuć się bezpiecznie. Naszym celem jest promowanie odpowiedzialnych zachowań – podkreśla Monika Horna-Cieślak, Rzeczniczka Praw Dziecka.
Popularne powiedzenie "ryby i dzieci nie mają głosu" w tym wypadku nie powinno mieć absolutnie zastosowania. Problem istnieje i dostrzegają go młodzi ludzie, zapytani o ochronę swojego wizerunku.
Co wynika z badań?[2]
74% nastolatków uważa publikowanie zdjęć/filmów przedstawiających kogoś bez jego zgody za jedno ze szczególnie szkodliwych zjawisk w internecie.
24% nastolatków deklaruje, że nauczyciele publikują ich wizerunek bez pytania o zgodę.
63% nastolatków chciałoby, aby nauczyciele pytali o zgodę przed opublikowaniem ich wizerunku.
29% nastolatków deklaruje, że poczuło się gorzej z powodu zdjęć opublikowanych bez ich zgody.
Zapraszamy do zapoznania się z materiałami przygotowanymi w ramach kampanii.
Partnerem kampanii jest Urząd Ochrony Danych Osobowych. Patronat nad nim objęło Ministerstwo Cyfryzacji. Kampanię wspierają UNICEF, NASK-PIB oraz Save the Children Polska.
Przypisy:
[1] Zob. Wkręcani przez sztuczną inteligencję, Edunews.pl
[2] Wyniki pochodzą z badania ilościowego na temat realizacji praw dziecka w Polsce, przeprowadzonego przez agencję badawczą PBS z. o.o. na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka w terminie 23.10.2024 – 06.12.2024, na ogólnopolskiej próbie (N=1604) uczniów w wieku 12-17 lat z wykorzystaniem techniki audio-CASI. Zapoznaj się z raportem z badania.
(Źródło: Biuro Rzecznika Praw Dziecka, opr. red.)
