Internet w edukacji, edukacja w internecie

Aż 58% amerykańskich studentów poszukuje informacji w Internecie, 45% pyta swoich przyjaciół, 38% sięga do książek, a tylko 13% udaje się do biblioteki. Coraz powszechniejszy dostęp do cyfrowej literatury (e-booków), podręczników, poradników, a także literatury pięknej, sprawia, że zmienia się rola nauczyciela we współczesnej szkole. Coraz częściej zdają sobie sprawę z wyzwania, jakie przed nimi stoją. Szkoła może dziś być miejscem synergicznego zderzenia umiejętności posługiwania się technologią cyfrową przez uczniów z umiejętnościami oraz doświadczeniem dydaktycznym nauczycieli.

 

Przed dzisiejszym nauczycielem pojawia się pilne zadanie stworzenia w szkole takich doświadczeń dydaktycznych, które pozwolą zaangażować uczniów  w proces uczenia się z wykorzystaniem nowych technologii i zasobów portali internetowych. Dzięki temu uczniowie będą mogli rozwijać swoje kompetencje w najlepszy, najbardziej naturalny dla nich sposób. Jeżeli nasi uczniowie lubią i potrafią biegle poruszać się w Internecie, to dlaczego nie mają tego robić w celach edukacyjnych? Sieć i coraz powszechniejszy dostęp do cyfrowych zasobów może zupełnie zmienić model dzisiejszej lekcji. W ten sposób edukacja stanie się bardziej multimedialna i interaktywna.

Alternatywą dla dotychczasowego sposobu pracy, który może jednocześnie wzbogacić zajęcia lekcyjne jest e-learning oraz edukacja interaktywna wykorzystująca m.in. tablice interaktywne,  transmisje online, a także Second Life - to dla bardziej zaawansowanych - oraz gry dydaktyczne. Narzędziami, które mogą być w interesujący sposób wykorzystane w szkole od zaraz są webquesty oraz narzędzia Web 2.0. Media społecznościowe - choć często jako propozycja spotykają się z powątpiewaniem ze strony nauczycieli, rodziców i samych uczniów, przyzwyczajonych do separacji przestrzeni szkolnej od świata technologii, informacji i społeczności - znajdują znakomite zastosowanie w edukacji. Jedna z nauczycielek z grupy Małopolska EDU (uczestnik programu kształcenia liderów-praktyków edukacji przyszłości) zauważa: 

Jedna z jej uczennic ocenia, że świetnym rozwiązaniem dydaktycznym były blogi służące do komunikacji i twórczej pracy w ramach lekcji języka polskiego: 

Kolejnym instrumentem związanym z rozwojem Internetu są mikroblogi. Ich istotą jest szybkość i zwięzłość przekazu właściwa SMS-om z funkcjami społecznościowymi. Serwisy mikroblogingowe, takie jak amerykański Twitter, czy polski Blip to również  - z dydaktycznego punktu widzenia - znakomita szkoła kształcenia umiejętności społecznych, tworzenia treści nie tylko wartościowych merytorycznie, ale precyzyjnych i atrakcyjnych w formie. Mikroblogi poprzez agregowanie podążających śladem danego użytkownika obserwatorów uczą świadomego kreowania własnego wizerunku i technik budowy popularności, która z kolei przekłada się na rozpoznawalność w internecie. Nauczyciele z entuzjazmem odkrywają kolejne sposoby zagospodarowania blogów (podczas lekcji i poza nimi) począwszy od funkcji publicznego komunikatora, przez relacjonowanie bieżących wydarzeń (warsztat reporterski - np. relacjonowanie klasowych wycieczek, wydarzeń szkolnych), zbieranie informacji na dany temat (co i kto ma do powiedzenia w danym obszarze tematycznym - wykorzystanie  mechanizmu monitoringu słów kluczowych) i łatwą dystrybucję plików multimedialnych, po komunikację z nieobecnymi  i rodzicami. Nie bez znaczenia była również możliwość korzystania z mikrobloga z poziomu telefonu komórkowego i przesyłanie za jego pomocą zdjęć i krótkich filmów publikowanych w ten sposób na serwisie. 

Coraz częściej nauczyciele wykorzystują aktywnie zasoby Wikipedii. Jej formuła jest świetnym sposobom na odpowiedzialne tworzenie treści - haseł związanych z lokalną społecznością, miejscową szkołą, jej historią i sukcesami. Wikipedia umożliwiła również wkład merytoryczny na poziomie eksperckim, gdzie każdy ma możliwość redagowania tematów pozostających w kręgu indywidualnych pasji, zainteresowań i kompetencji. Natomiast społecznościowe funkcje Wikipedii - moderacja i dyskusje z innymi użytkownikami - pozwalały stać i poczuć się częścią społeczności jej autorów, uczą również obiektywnej prezentacji faktów, teorii i poglądów oraz obrony własnego zdania. Jest wiele przykładów wdrożenia w codziennej pracy szkolnej Wikipedii wykorzystywanej wspólnie przez uczniów i nauczycieli jako bazy wiedzy i centrum zasobów edukacyjnych na potrzeby lekcji. Bardzo dynamicznie rozwijającą się obecnie formą ekspresji i komunikacji w Internecie jest portal YouTube  - największe internetowe centrum plików wideo cieszy się ogromną popularnością, pozwalając milionom użytkowników na dostęp do olbrzymiej bazy plików oraz na zamieszczanie własnych na tworzonych przez siebie kanałach - na wzór telewizji. YouTube to również portal społecznościowy, umożliwiający komentowanie i ocenę filmów danego autora, dzięki czemu stwarza szansę zaistnienia nawet na poziomie globalnym. Własne kanały mogą tworzyć szkoły, uczniowie i nauczyciele, prawdziwą sztuką jest natomiast późniejsze nimi zarządzanie polegające na zamieszczaniu materiałów atrakcyjnych dla grupy użytkowników, na której zależy autorom. Przygotowanie do publikacji dobrego materiału wideo to nie tylko konieczność znalezienia interesującego tematu i jego przedstawienia, ale również technika jego produkcji i montażu. Nabyte umiejętności medialne są coraz bardziej cenne we współczesnym świecie, w którym prasa, agencje public relations, działy komunikacji i PR w firmach ewoluują coraz szybciej w stronę redakcji telewizyjnych, przejmując funkcje tradycyjnej telewizji, której rola systematycznie spada. 

 

 

Współczesna technologia umożliwia również przekaz wideo w czasie rzeczywistym za pomocą internetu. Transmisje online pozwalają na wideokonferencje i relacje live z konferencji naukowych, wydarzeń kulturalnych oraz wsparcie komunikacji w szkolnictwie, gdzie za pomocą internetu możemy transmitować lekcje oraz ułatwiać kontakt z ekspertami, osobistościami i autorytetami, które (np. powodów logistycznych, czasowych) nie mogą się fizycznie pojawić w szkole, ale jest im łatwiej spotkać się uczniami online.  Co ważne, stosowane formy przekazu nie mają charakteru jednostronnego, ale są nastawione na interakcję - rozmowę za pomocą czatu, bądź konwersację wideokonferencyjną, wspierają również naukę poprzez integralne narzędzia pracy grupowej, takie jak wirtualne białe tablice, odtwarzanie prezentacji i współdzielenie plików. Archiwiazcja transmisji pozwala natomiast na łatwe, zautomatyzowane tworzenie biblioteki multimediów. Na bazie tej technologii powstanie również wirtualny campus w ramach projektu Szkoły przyszłości - Collegium Futurum, pilotażowo rozwijanego na bazie Zespołu Szkół Społecznych STO w Słupsku. 

Polem zwiększania efektywności edukacji poprzez łączenie jej z rozrywką jest edutainment. Obejmuje on wszelkiego rodzaju gry edukacyjne, rozwijające myślenie strategiczne, logiczne myślenie, umiejętności dedukcyjne, kojarzenie faktów oraz wykorzystywanie ich do rozwiązywania problemów. Istnieją już pierwsze, profesjonalne portale gier edukacyjnych. Jak gry edukacyjne sprawdzają się w praktyce? Jak wskazuję wyniki badań 84% młodych ludzi gra w gry komputerowe przynajmniej raz na 2 tygodnie i jednocześnie 95 % nauczycieli nigdy nie grało. Czas więc na zmianę i wykorzystać fascynację uczniów grami komputerowymi w szkolnej dydaktyce.

Coraz częściej możemy usłyszeć, że model szkoły wieku XIX już się wyczerpał. Dziś system lekcyjno-klasowy stał się anachroniczny – twierdzą eksperci na jednym z podcastów zamieszczonym na portali edukacyjnych. Jaki więc powinien być model szkolnej dydaktyki, gdzie spotyka się uczeń i mistrz, gdzie poszukiwanie prawdy, wychowanie do dobra i tworzenie piękna staje się naturalnym i pasjonującym procesem? Jak więc powinna wyglądać dzisiejsza sala lekcyjna i jak zorganizować w niej przestrzeń, w której nauczyciel stwarza uczniowi sytuacje doświadczania przygody, inspirując uczniów do samorealizacji, dzięki czemu wszyscy mogą odczuwać prawdziwą satysfakcje i dumę? 

W Zaleceniach Parlamentu Europejskiego określono kompetencje społeczeństwa wiedzy, na czele z kreatywnością i innowacyjnością. Teraz tylko należy wykorzystywać modele, które uwzględniają dzisiejsze wyzwania i w ten sposób przybliżają szkołę do świata rozwiniętych technologii informacyjno-komunikacyjnych i globalnej gospodarki, gdzie poszukiwanie informacji, przetwarzanie i upowszechnianie jej w postaci nowej wiedzy staje się prawdziwym życiem. Niech szkoła stanie się dla uczniów miejscem, w którym przygotowuje się szczęśliwe społeczeństwo przyszłości. Modele już istnieją, teraz należy tylko znaleźć dyrektorów i nauczycieli, którzy zaczną odważnie je realizować je w swoich szkołach.