Szybkość, z jaką dzieci i młodzi ludzie zyskują dostęp do mediów internetowych, konwergentnych, mobilnych i sieciowych nie ma precedensu w historii innowacji technologicznej. Istnieją dwa główne nurty badań nad e-bezpieczeństwem: badania związane z ochroną informacji strategicznych i gospodarczych oraz badania związane z ochroną osób, w szczególności młodych ludzi. Chociaż są to zazębiające się tematy, nasze wydanie specjalne jest poświęcone temu ostatniemu problemowi.
Aktualnie poświęca się dużo uwagi e-bezpieczeństwu, ponieważ wiąże się ono z szerzącą się debatą publiczną na temat bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, które w coraz większym stopniu żyją w cyberprzestrzeni lub wirtualnych światach. Europejski program „Safer Internet” powstał w celu podnoszenia świadomości, zwalczania nielegalnych treści, angażowania społeczeństwa obywatelskiego w tematy związane z bezpieczeństwem dzieci w środowiskach on-line i stworzenia solidnej bazy danych zawierającej informacje związane z wykorzystaniem nowych technologii przez młodych ludzi. Program stworzył także sieć centrów Safer Internet, istniejących obecnie w 30 krajach europejskich i obejmujących między innymi centra informacyjne i linie wsparcia, a w większości krajów także punkty kontaktowe, do których można zgłaszać nielegalne treści. Niektóre ośrodki Safer Internet współpracowały przy wydaniu obecnego numeru eLearning Papers dzieląc się swoim doświadczeniem w dziedzinie promocji bezpieczeństwa w sieci poprzez edukację.
Alfabetyzacja cyfrowa i umiejętności wykorzystania technologii cyfrowych są podstawowym warunkiem bezpiecznego korzystania z internetu. Pewne kompetencje zostały określone jako niezbędne, aby młodzi ludzie mogli w sposób bezpieczny poruszać się w sieci. Umiejętności te obejmują: zdolność krytycznego korzystania z nowych mediów (w tym umiejętność oceny źródeł), umiejętność właściwego przedstawienia się w sieci, jeśli chodzi o zarządzanie prywatnością, tożsamością i reputacją oraz odpowiedzialne i etyczne zachowanie w sieci.
Mimo że istnieje konsensus w sprawie rosnącego ryzyka, włączanie cyberbezpieczeństwa do programów szkolnych jest jeszcze nową praktyką. Sama natura ryzyka musi zostać jeszcze lepiej zbadana i zrozumiana, aby znaleźć odpowiedzi na takie pytania jak: Co stanowi ryzyko w czasie posługiwania się mediami cyfrowymi? Czy ryzyka istniejące on-line są równoważne ryzykom w życiu off-line? Gdzie znajduje się potencjał, który umożliwi zmniejszenie szkód ponoszonych przez dzieci? Albo, czy umiejętności niezbędne do skutecznej ochrony uczniów są dostępne w domu, w szkole czy w ogóle w społeczeństwie?
Ryzyko może być postrzegane jako seria powiązanych ze sobą elementów: zagrożenie, ryzyko i szkoda. Na przykład, wykorzystanie serwisów społecznościowych do uwodzenia dzieci w celach seksualnych (zagrożenie) ma relatywnie niskie prawdopodobieństwo (ryzyko), ale potencjalnie może wyrządzić ogromną szkodę małemu dziecku. Podczas gdy korzystnie z nielegalnych stron do pobierania muzyki (zagrożenie) ma wysokie prawdopodobieństwo występowania wśród młodzieży, ale potencjalna szkoda dla dziecka, chociaż realna, nie ma decydującego wpływu na jego życie, chyba że odniesie skutek interwencja Federacji Przeciwko Kradzieży Oprogramowania (ang. Federation Against Software Theft - FAST). Biorąc pod uwagę dużą liczbę zmiennych, które mają wpływ na ryzyko, temat ten wymaga opracowania scenariuszy najlepszych praktyk oraz dogłębnej dyskusji na temat tego, w jaki sposób można zachęcać uczniów do bezpiecznego korzystania z internetu.
Edukacyjne podejście do tematu cyberbezpieczeństwa oznacza podniesienie świadomości uczniów na temat ryzyka i konsekwencji ich praktyk on-line. Powinna zostać stworzona platforma, która będzie uczyła dzieci i młodzież rozpoznawania i zapobiegania realnemu ryzyku, jakim może być cyberprzemoc, kradzież tożsamości lub molestowanie seksualne i zapozna ich z istniejącymi zasobami zapobiegania ryzyku, jak na przykład Policja On-line. Platforma ta powinna także uwzględniać inne odpowiedzialne strony, w tym rodziców i opiekunów, instytucje eksperckie (jak na przykład ministerstwa edukacji) i sam „przemysł” informatyczny.
Chociaż ten temat dotyczący e-learningu zwraca uwagę na negatywne aspekty technologii i praktyk cyfrowych, w żaden sposób nie neguje pozytywnych stron i korzyści z wykorzystania technologii w życiu uczniów, zarówno młodych, jak i starszych. Jedno z ważniejszych badań projektu „EU Kids Online (2010)” wykazało, że zwiększenie możliwości środowisk on-line, zwiększa jednocześnie poziom ryzyka, ale samo zmniejszanie ryzyka oznacza ograniczenie możliwości dzieci. Wyposażając użytkowników w krytyczne umiejętności, umożliwiające podejmowanie świadomych decyzji w odniesieniu do ich praktyk on-line jest ważnym procesem edukacyjnym w zakresie zarządzania ryzykiem, pozwalającym jednocześnie na rozwój i zdobywanie doświadczeń on-line.
Przeczytaj artykuły w numerze 28 eLearning Papers.
eLearning Papers jest publikacją elektroniczną, stworzoną jako część portalu elearningeuropa.info. Portal ten jest inicjatywą Komisji Europejskiej mającą na celu promowanie wykorzystania technologii multimedialnych i internetu w edukacji i szkoleniu.
