Szkolne biblioteki starają się nadążać za zmieniającymi się sposobami korzystania z książek i mediów przez uczniów i przekształcają się w nowoczesne centra medialne, świadczące znacznie szerszy wachlarz usług niż tylko wypożyczanie książek. Zdaniem redaktorów amerykańskiego portalu eSchoolNews, zmianę roli biblioteki w szkole można zaliczyć do najważniejszych i najbardziej widocznych trendów w rozwoju technologii edukacyjnych w Stanach Zjednoczonych.
Biblioteki szkolne wchodzą w nowe role. Zmieniają się z cichych miejsc, w których można było spokojnie czytać książki, w żywe (już nie takie ciche) i dynamiczne centra współpracy, nauki i badań. Mając dostęp do różnych źródeł informacji, a także kompetentnych i wyszkolonych pracowników, mogą pomagać uczniom realizować złożone zadania, w których trzeba sięgnąć nie tylko do książek, ale i zasobów sieci, uczą ich, jak korzystać z różnych źródeł i dokonywać selekcji informacji. Bibliotekarze stają się powoli cyfrowymi liderami w szkole, ponieważ to oni coraz częściej zaczynają pomagać nauczycielom używać nowoczesnych technologii edukacyjnych.
Wprawdzie obserwacje te dotyczą rynku amerykańskiego, ale można przypuszczać, że podobne zmiany będą następować, wraz z postępem technologicznym w szkołach, także w polskich szkołach. Moim zdaniem to tylko kwestia czasu, a pewne sygnały o takiej zmianie są już dostrzegalne w badaniach czytelnictwa młodzieży prowadzonych przez Instytut Badań Edukacyjnych.
Przekształcenie się bibliotek szkolnych w centra edukacji i mediów otwiera możliwości dla dalszego poszerzania zakresu edukacyjnych usług dla szkolnej społeczności. Tu ciekawe badania prowadziło Amerykańskie Stowarzyszenie Bibliotekarzy. Okazało się, że w bibliotekach jest miejsce na wiele nowych form edukacji, np. realizację uczniowskich projektów naukowych z wykorzystaniem sieci, szkolenia z zakresu mediów społecznościowych czy naukę programowania (wśród nowych funkcji pojawiły się też usługi związane z drukowaniem bezprzewodowym i drukowaniem 3D). Oczywiście warunkiem dla wprowadzenia takich zmian jest utrzymanie stabilnego (lub wręcz zwiększanie) finansowania bibliotek w szkołach, aby były w stanie modernizować się i odpowiadać na nowe i rosnące potrzeby uczniów i nauczycieli. Dyrektorzy szkół powinni zatem zwrócić szczególną uwagę na rozwój szkolnej biblioteki, która jest jednym z kluczowych miejsc rozwoju kompetencji cyfrowych i medialnych w każdej społeczności szkolnej.
Warto jednak podkreślić, że zmiana roli bibliotek prawdopodobnie wymusi również zmianę zakresu obowiązków samych bibliotekarzy szkolnych. Zdaniem Michelle Luhtala, szefowej biblioteki szkolnej w New Canaan High School w stanie Connecticut, można wskazać kilka ważnych obszarów, w których należy przemyśleć zmianę podejścia do funkcji biblioteki i wypracować nowe modele współpracy ze szkolną społecznością. Luhtala zwraca uwagę, że w obecnych czasach bibliotekarze powinni skupić się na „adaptowaniu bibliotek” do nowej roli, tj.:
- śledzeniu potrzeb uczniów (z czego korzystają, a z czego nie),
- wewnątrzszkolnej promocji swoich usług (tak wśród uczniów, jak i nauczycieli),
- pogłębianiu swoich kompetencji cyfrowych i medialnych,
- usuwaniu z bibliotek rzeczy, z których nikt już nie korzysta (np. komputerów stacjonarnych z monitorami, jeśli większość zaczyna korzystać z bibliotecznych tabletów),
- analizowaniu trendów i wyników badań dotyczących społeczeństwa informacyjnego i trendów,
- promocji usług biblioteki w szkolnej sieci (np. używanie popularnych wśród młodzieży serwisów takich jak Pinterest, Facebook, oraz narzędzi: Aurasma, ThingLink),
- rozbudowanie wyposażenia biblioteki (na podstawie analizy potrzeb – np. zwiększenie gniazd do ładowania tabletów),
- ewolucji biblioteki (np. usunięciu zbędnych regałów, aby zwiększyć przestrzeń do współpracy uczniów),
- zakupu urządzeń elektronicznych potrzebnych do wypełniania nowej roli biblioteki (np. tabletów),
- uzupełniać dane o zasobach i przesyłać / przekazywać informację do uczniów różnymi kanałami, np. z wykorzystaniem QR kodów.
Jak można zauważyć, w epoce cyfrowej w szkolnej bibliotece nie chodzi już tylko o „kupowanie, przechowywanie, organizowanie i upowszechnianie” zbiorów książkowych.
Opracowanie własne na podstawie artykułów publikowanych w portalu eSchoolNews.com: „10 changes a school library must consider in the digital era”, „5 emerging trends in today’s libraries”, „Top 10 of 2014, No. 1: Libraries, reinvented”.
(Notka o autorze: Marcin Polak jest twórcą i redaktorem naczelnym Edunews.pl, zajmuje się edukacją i komunikacją społeczną, realizując projekty społeczne i komercyjne o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Jest również członkiem grupy Superbelfrzy RP).
***
Więcej na temat innych trendów ważnych dla edukacji w zasobach Edunews.pl:
