Czasami znajduje w artykuły w portalach edukacyjnych, które są bardzo wartościowe i na czasie. Szukam artykułów o informacji zwrotnej, bo ona jest osią oceniania kształtującego. Znam badania, które wysoko plasują podawanie informacji zwrotnej przez nauczyciela uczniom. Ale znam też takie, które mówią, że nie każda informacja przekłada się na poprawienie uczenia się uczniów. Dobrze byłoby znać przepis na taką informację zwrotną, która naprawdę pomaga uczniowi się uczyć. Moim zadaniem kluczem jest to, aby uczeń mógł i umiał z niej skorzystać. Samo formułowanie informacji zwrotnej nie wystarczy, trzeba tak ją skonstruować, aby uczeń mógł z niej skorzystać. To jest możliwe tylko wtedy, gdy uczeń sam czuje, że jest mu potrzebna i wie – co może dzięki niej zrobić.
22 sierpnia 2022 roku odbyła się konferencja badawcza ACER (jedna z najstarszych organizacji badawczych w edukacji, Australian Council for Educational Research - przyp. red.). Wziął w niej udział dr van der Kleij – Research Fellow w ACER, który odpowiedział na kilka pytań Dominique Russell związanych z informacja zwrotną. Optował za udzielaniem uczniom informacji zwrotnej, która jest skoncentrowana na uczniu, a nie na przekazie nauczyciela i takiej która zaspokaja potrzeby uczniów.
Dr van der Kleij uważa, że celem jest stosowanie takiej informacji zwrotnej, która jest dla ucznia skuteczna z jego perspektywy. Badania jasno pokazują, że chociaż jakość informacji zwrotnej i sposób jej przekazywania ma znaczenie, jej skuteczność ostatecznie zależy od tego, co uczniowie z nią zrobią. Uwzględnienie perspektywy uczniów ma zatem kluczowe znaczenie w zaspokajaniu potrzeb uczniów i zwiększaniu skuteczności informacji zwrotnych.
Jeśli informacja zwrotna koncertuje się na nauczycielu, na tym, co on uważa, że powinien uczniowi przekazać, to schemat wygląda w następujący sposób: nauczyciel poleca wykonanie zadania, uczeń je wykonuje i nauczyciel udziela mu informacji zwrotnej. Informacja zwrotna w tym schemacie jest jednokierunkowym przepływem informacji, od nauczyciela do ucznia. Takie podejście jest nie tylko pracochłonne dla nauczyciela, ale także ma ograniczoną skuteczność.
Kluczem jest włączenie uczniów w proces informacji zwrotnej. Aby to zrobić konieczna jest, aby uczniowie znali przed wykonaniem pracy cele i kryteria sukcesu. Bez nich nie będą mogli dokonać samooceny tego niemożliwa jest samoocena i nie włącza się w refleksję nad otrzymaną informacją zwrotną.
Prawdopodobnie najważniejszy powód, dla którego warto przejść na informacje zwrotne skoncentrowane na uczniu to – ich skuteczność. Badania od dawna podkreślają potencjał przekazywanej uczniom informacji zwrotnej, ale okazuje się, że nie wszystkie informacje zwrotne skutkują poprawą uczenia się. Badania są zgodne, że bardziej rozbudowana informacja zwrotna jest przeważnie bardziej skuteczna niż zwykła, korygująca informacja zwrotna. Niemniej okazuje się, że wpływ samej informacji zwrotnej na różnych uczniów, może być różny. Wskazuje to na potrzebę rozważenia, jakie informacje zwrotne są przez uczniów odbierane, postrzegane i wykorzystywane.
Podejście skoncentrowane na uczniu stopniowo zakłada przejęcie przez ucznia odpowiedzialności za informacje zwrotne, które otrzymuje. Wymaga też od uczniów zaangażowanie się i aktywności. Zachęca ich do samoregulacji w uczeniu się.
Nie należy jednak zapominać o roli nauczyciela w przekazywaniu informacji zwrotnej. Warto pamiętać, o aktywizowaniu uczniów poprzez informację zwrotną. Badania pokazują, że wielu nauczycieli ma trudności z przejściem w informacji zwrotnej – na koncentrację na uczniu, dzieje się tak dlatego, że rola nauczyciela jest postrzegana, jako osoby, która przekazuje wiedzę, bez udziału ucznia.
Przejście wymaga zmiany myślenia o roli nauczyciela, ale też konieczności udzielania wsparcia uczniom nieprzyzwyczajonym do brania odpowiedzialności za swoja naukę.
Celem powinno być wspieranie samoregulacji uczenia się uczniów, niezależności i sprawczości w procesie informacji zwrotnej i oceny.
W wywiadzie, który udzielił dr van der Kleij, nie zamieszczono wskazówek, jak konstruować informację zwrotną skoncentrowaną na uczniu. W innych artykułach na stronie www.oknauczanie.pl w dziale poświęconym III strategii OK znajduje się kilka artykułów na ten temat: https://oknauczanie.pl/informacja-zwrotna
Główna praktyczna wskazówka, to nie zastanawiać się – co ja jako nauczyciel MUSZĘ uczniowi przekazać, ale czego on POTRZEBUJE i jak to wykorzysta.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS), prowadzonym przez CEO i PAFW. Autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: www.oknauczanie.pl. Inspiracja artykułem Dominique Russell w Teachermagazine.com.
