Szkoła współczesna (inspiracje korczakowskie)

fot. Fotolia.com

Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

„Szkoła zarówno uczy i wychowuje – […] winna być kuźnicą, gdzie wykuwają się najświętsze hasła […] – ona najgłośniej wołać winna o prawa człowieka”.

W pierwszej dekadzie XX wieku przeżywał Janusz Korczak, jako student i praktykujący młody lekarz (także jako zmobilizowany do armii rosyjskiej, walczącej na Dalekim Wschodzie z Japonią), czas swego radykalizmu i buntu o silnie lewicowym zabarwieniu.

Późniejsze doświadczenia, w tym te z I wojny (znów w wojsku carskim) oraz rewolucji – lutowej i październikowej – i wojny domowej na Ukrainie 1917-18, zmodyfikowały znacząco jego postawę. Był zdecydowanie przeciwny rewolucyjnej czy autorytarnej (cóż dopiero totalitarnej!) przemocy w życiu społeczno-polityczny. Można rzec, że „postawił” na prawa człowieka i ich promocję, na zmiany stopniowe, lecz z jasno formułowanym celem: demokratyzacji relacji, budowania wspólnoty, respektowania praw jednostki… A przede wszystkim ich praktykowania i zaświadczania własnym życiem.

Ale w maju 1905 roku w piśmie warszawskich „niepokornych” zamieścił ostry pamflet na klasową, kapitalistyczną szkołę. Pamiętając o ówczesnym kontekście, i historycznym, i autorsko-biograficznym, warto tekst ten uważnie czytać, bo – przy wszystkich koniecznych zastrzeżeniach – wiele treści brzmi do dziś, po 115 latach, zaskakująco aktualnie!

(„Na pociechę” można sięgnąć po inny tekst Korczaka, nadal postulujący reformę szkoły – powszechnej, publicznej, ale połączony z jej pochwałą, jako trwałej, niezastępowalnej zdobyczy życia społecznego – zob. Jest szkoła. „Rocznik Pedagogiczny” 1921 [wyd. 1923], t. I, s. 149-151, http://cyfrowa.chbp.chelm.pl).

„Szkoła ma za zadanie kształcić, rodzina – wychowywać» – oto jeden z najbanalniejszych frazesów […]. Szkoła zarówno uczy i wychowuje – wychowuje w pewnym z góry określonym kierunku, zależnie od ogólnego kursu ogólnych spraw państw poszczególnych, które posługują się szkołą jako jednym z najpotężniejszych narzędzi ku przeprowadzeniu tych lub innych planów politycznych. […]

Sprawa programów, kierunku[…], takiego czy innego wykładu religii, sprawa przeciążenia – i dziesiątki innych – kwestie te stoją dziś jak przed laty na porządku dziennym […].

Szkoła winna być kuźnicą, gdzie wykuwają się najświętsze hasła, przepływać winno przez nią wszystko, co daje życie – ona najgłośniej wołać winna o prawa człowieka, piętnować najśmielej i najbezwzględniej to, co jest w nim zabagnionego, A uczynić to może tylko szkoła nie reperowana, sztukowana i odświeżana, a szkoła z gruntu inna, z gruntu – nie z księżyca – nie taka, jaką widzimy wszędzie”. (źródło: h.g. [Henryk Goldszmit], Szkoła współczesna. „Głos” 1905, nr 19, s. 283-284; pełny tekst J. Korczaka zob. www.polona.pl).

***

Publikacja w ramach cyklu artykułów „Czytając Korczaka”, który powstaje we współpracy Korczakianum - Muzeum Warszawy i redakcji Edunews.pl. Jego celem jest przypomnienie lub odświeżenie myśli pedagogicznej Janusza Korczaka i inspirowanie współczesnych nauczycieli do podążania za Jego podpowiedziami i wskazówkami. Zobacz też:

 

Notka o autorce: Marta Ciesielska jest badaczką i popularyzatorką spuścizny Janusza Korczaka oraz koordynatorką prac Korczakianum - pracowni Muzeum Warszawy (http://korczakianum.muzeumwarszawy.pl/).

 

Jesteśmy na facebooku

fb

Ostatnie komentarze

Maciej M. Sysło napisał/a komentarz do Luka pomiędzy nauczaniem a uczeniem się
Każdego nauczyciela interesuje, czy jeśli uczeń wykonał zadanie (zbudował robota czy inny obiekt, ro...
Marcin Polak napisał/a komentarz do Win-Win Barbary Nowackiej
Zgoda w 100% - dowodów na to, że politycy z prawej i lewej mają edukację narodową w najgłębszym "pow...
A co to jest ten dar? Coś wrodzonego czy coś wyuczonego? Tak jak można nauczyć się opowiadania tak m...
Ppp napisał/a komentarz do Luka pomiędzy nauczaniem a uczeniem się
A czy ta informacja zwrotna jest do czegokolwiek potrzebna?Jeśli jestem dobry, to o tym wiem i inf. ...
Z jednej strony prawda. Z drugiej, jak ktoś ma DAR opowiadania, to nie musi się uczyć sztywnych zasa...
Robert Raczyński napisał/a komentarz do Raportem w płot
Dziękuję za rzeczowy komentarz. Zgadzam się, że ESOKJ (CEFR) to fundament współczesnego nauczania ję...
Nie znam n-la W-F, który nie przygotowuje się do zajęć, nie planuje swojej pracy. Powiem więcej. Nie...
Bartosz Markowicz napisał/a komentarz do Fizyka da się lubić!
Zgadzam się w pełni z przedstawioną w artykule ideą - fizyka ożywa dopiero wtedy, gdy uczniowie sami...

E-booki dla nauczycieli

Polecamy dwa e-booki dydaktyczne z serii Think!
Metoda Webquest - poradnik dla nauczycieli
Technologie są dla dzieci - e-poradnik dla nauczycieli wczesnoszkolnych z dziesiątkami podpowiedzi, jak używać technologii w klasie