Kluczowe kompetencje barcelońskie

Czy kluczowe kompetencje barcelońskie wskazują potrzebny, dobry kierunek? Kluczowe - znaczy tyle, co niewielkie, ale bardzo ważne, jak mały klucz pasujący do danych drzwi i pozwalający je otworzyć. Właśnie o to dziś chodzi w edukacji, aby uczyć się mniej treści merytorycznych (przedmiotowych, podręcznikowych, naukowych…), ale za to rzetelniej i trafniej w stosunku do obecnych wyzwań cywilizacji informacji. O istocie i ogromnym znaczeniu poznania i kształcenia kluczowych kompetencji, rozpoczynając dzieło od nauczycieli, niedawno przypomniał nauczycielom Mirosław Sielatycki - b. dyrektor CODN w Warszawie w artykule pt. Kompetencje nauczyciela w Unii Europejskiej, upowszechnionym w internetowym czasopiśmie edukacyjnym „TRENDY - Uczenie się w XXI Wieku” (2005 nr 3). Warto poznać lub przypomnieć sobie!

Kierunek - Barcelona?
W 2002 r. w dokumencie UE „Edukacja w Europie…”, przyjętym w Barcelonie, zaproponowano listę kluczowych kompetencji niezbędnych w społeczeństwie wiedzy, jakim staje się społeczność europejska. Lista „kompetencji barcelońskich” obejmuje:
1. Zdolność porozumiewania się w języku ojczystym;
2. Posługiwanie się („znajomość”) językami obcymi;
3. Umiejętność liczenia;
4. Podstawowe umiejętności w dziedzinie nauk ścisłych i technologii;
5. Posługiwanie się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi;
6. Umiejętność uczenia się;
7. Kompetencje interpersonalne i obywatelskie;
8. Ujawnianie („zmysł”) przedsiębiorczości;
9. Okazywanie wysokiej świadomości kulturowej (świadomość kulturowa”).
Niektóre nazwy kompetencji nieco zmieniono - ujęto czynnościowo.

Kluczowy dla Polski jest język polski?
Kompetencje barcelońskie podkreślają, i bardzo słusznie, potrzebę akcentowania w szkole uczenie się języka danego kraju. Z tego wynika, że wszyscy pracujący w szkole nauczyciele powinni czuć się i starać się być nauczycielami języka polskiego oraz pielęgnować swój narodowy język i skutecznie działać na rzecz jego poprawności, rozwoju i promocji. W naszym przypadku wszyscy nauczyciele powinni czuć się i być nauczycielami języka polskiego.

Niesłychanie ważnym elementem szkolnej edukacji jest precyzyjne, zrozumiałe, jasne mówienie do uczniów. Trzeba nie tyle mówić do rzeczy, ale wprost i zrozumiale do ludzi! Stąd oczywistym, ale i newralgicznym zadaniem nauczycieli jest, stawianie im klarownych, akceptowanych i osobistych celów edukacyjnych. Stawianie osobistych celów przed uczniem inteligentnie i mocno motywuje ich do uczenia się i pracy nad sobą. Warto stawiać uczniom osobiste cele!

Kluczowa jest innowacyjność?
O istocie i edukacyjnym znaczeniu kształcenia i nabywania kluczowych kompetencji europejskich, niedawno przypomniała także nauczycielom Janina Zawadowska - b. dyrektorka CODN w Warszawie w artykule pt. Parlament Europy i Rada Europy przypominają o kompetencjach kluczowych udostępnionym w „Dyrektorze Szkoły” (2007 nr 9), czyli przede wszystkim polskiej oświatowej kadrze kierowniczej. Ten nośny i szczególnie ważny artykuł dla dyrektorów i nauczycieli pragnących projektować własne innowacje w szkole, warto poznać lub przypomnieć sobie!

Kluczowa jest kreatywność?
Może warto również przypomnieć, że na polskim gruncie edukacyjnym kompetencje kluczowe rozwijane były m.in. w programie „Kreator”, realizowanym w latach 1995-1999 w CODN na zlecenie MEN. Wyróżniono w nim następującą listę 5 ważnych umiejętności:
1. planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się,
2. skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach,
3. efektywne współdziałanie w zespole,
4. rozwiązywanie problemów w twórczy sposób,
5. operowanie informacjami i efektywne posługiwanie się technologią informacyjną (ryc.1).

 

 

Jakie kluczowe kompetencje przedmiotowe?
Program „Kreator” był dość szeroko upowszechniony w polskich szkołach kilkanaście lat temu. Dlaczego dziś o nim słychać mało? Był, i nadal jest, wielką, interesującą szansą na dokonanie zasadniczej zmiany polskiej edukacji. Znaczna jego część nie straciła na aktualności. Warto więc powrócić do niego i znaleźć nowe możliwości koegzystencji wiedzy i umiejętności w warunkach polskiej szkoły XXI wieku. Doświadczenia „Kreatora” mogą być wykorzystane w przedmiotowych programach poszczególnych przedmiotów, np. biologii w gimnazjum i liceum.

Oto, jak można kluczowe kompetencje „Kreatora” wykorzystać w uczeniu się biologii (ryc. 2).



Pytania do autorefleksji - Dlaczego, jeśli edukacja w szkole XXI wieku ma ambicje dobrze przygotować młodych do życia i pracy w XXI wieku, to powinna akcentować nabywanie ww. wartościowych kluczowych kompetencji barcelońskich i rozwijać kreatywność uczniów? Proszę spróbować ująć ww. odpowiedź w postaci kilku pytań.
1. …………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………………………
3. …………………………………………………………………………………………………