Jak polscy nauczyciele radzą sobie w obliczu nowych technologii? Czy wykorzystują je w szkołach prowadząc zajęcia z młodzieżą i w jakim zakresie? Portal o nowoczesnej edukacji Edunews.pl postanowił sprawdzić, jak nauczyciele w polskich szkół odnajdują się w świecie nowoczesnych narzędzi edukacyjnych. Prezentujemy wyniki badania "Jak nowe technologie pomagają uczyć?".
Badanie „Jak nowe technologie pomagają uczyć?” zostało przeprowadzone wśród nauczycieli różniących się doświadczeniem zawodowym, uczących w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych zlokalizowanych w miejscowościach o różnej wielkości oraz na terenach wiejskich.
Jego wyniki wskazują, że polscy pedagodzy dość dobrze już sobie radzą ze znajomością terminów związanych z technologią informacyjno-komunikacyjną. Nauczyciele deklarują, że często korzystają z technologii edukacyjnych przygotowując się do lekcji oraz prowadząc zajęcia. Wykorzystują w tym celu prezentacje multimedialne (83%) - głównie w pracy nad projektami lub jako atrakcyjna forma referatów, a także filmy (82%) czy nagrania dźwiękowe. Nieliczni piszą własne blogi (14%), na których zamieszczają materiały do pobrania dla swoich uczniów.
W mniejszym stopniu polscy pedagodzy posługują się takimi nowoczesnymi narzędziami edukacyjnymi, jak np. odtwarzacze Mp3, gry komputerowe czy kursy e-learning – w przypadku tych ostatnich, jedynie około 25% ankietowanym nauczycielom zdarza się z nich korzystać. Z drugiej strony wspomniane narzędzia są przez nich uznawane za wygodną i praktyczną formę przygotowania, np. fragmentów muzycznych na lekcje. Okazują się być także przydatne dla ilustracji gatunków i styli w muzyce, odtwarzania recytacji, wywiadów z twórcami czy – na lekcjach językowych – rozwijania umiejętności rozumienia za słuchu, prezentacji wymowy, akcentu.
Zdecydowana większość nauczycieli (93%) deklaruje, że korzysta z Internetu przygotowując się do lekcji. Najczęściej poszukują konkretnych informacji, zdjęć, itp. Dużym zainteresowaniem cieszą się strony wydawnictw podręczników – nauczyciele mogą tam dodatkowe materiały do książek, plany wynikowe czy testy. Pedagodzy zaglądają też na portale edukacyjne, które stanowią dla nich cenne źródło scenariuszy lekcji, czy aktualnych informacji zawodowych, etc.
Pedagodzy doceniają także zalety komunikacji poprzez pocztę elektroniczną. Coraz częściej w ten sposób otrzymują od uczniów zadania domowe – 51% badanych deklaruje, że komunikuje się z uczniami w ten sposób. Mail to także coraz częstsza forma komunikacji z uczniami, chociaż nauczyciele są świadomi istniejących ograniczeń. Nie wszyscy uczniowie mają bowiem komputer w domu, a jeśli już go posiadają, to nie zawsze mają dostęp do Internetu. Zdaniem nauczycieli, jest to czynnik spowalniający rozwój tej metody komunikacji i szerokiego wykorzystania jej w nauczaniu.
Nauczyciele w nauczaniu zaczynają wykorzystywać także gry komputerowe o charakterze edukacyjnym, choć jeszcze na niewielką skalę. Są one najczęściej stosowane na zajęciach pozalekcyjnych czy wyrównawczych oraz w domach uczniów. Największą popularnością cieszą się gry dotyczące ekonomii wykorzystane na przedmiocie podstawy przedsiębiorczości (głównie za sprawą bogatych zbiorów edukacyjnych NBP), nauki słówek (języki obce – gry często dołączane do podręczników), czy zagadki logiczno-matematyczne (matematyka).
Gry nie są popularną metodą nauczania podczas zajęć szkolnych, ponieważ wymagają sali z wieloma stanowiskami komputerowymi. Ponadto napięty program nauczania i okrojona liczba godzin, nie pozwalają, zdaniem nauczycieli, na szersze stosowanie tej pomocy edukacyjnej.
Gry nie są popularną metodą nauczania podczas zajęć szkolnych, ponieważ wymagają sali z wieloma stanowiskami komputerowymi. Ponadto napięty program nauczania i okrojona liczba godzin, nie pozwalają, zdaniem nauczycieli, na szersze stosowanie tej pomocy edukacyjnej.
Kursy e-learning służą nauczycielom raczej do samokształcenia niż jako pomoc w prowadzeniu lekcji. Coraz popularniejsze są szkolne platformy moodle, na których pedagodzy tworzą kursy e-learning dla swoich uczniów lub polecają im korzystanie ze szkolnych zasobów tego typu.
Blogi i podkasty wciąż wykorzystywane są przez niewielką część nauczycieli (odpowiednio 14% i 7% ankietowanych). Blogi znalazły kilka zastosowań w edukacji – polonistom służą jako materiał literacki; na ich przykładzie omawiają zagadnienia związane z poprawnością językową. Zdarza się, że nauczyciele sami prowadzą internetowe serwisy, w których zamieszczają materiały do pobrania dla uczniów.
Brak czasu na przygotowanie
Nauczyciele starają się znajdować zastosowania dla nowoczesnych technologii zarówno w klasie, jak i przygotowując się do zajęć. Jednak połowa ankietowanych twierdzi, że największą przeszkodą w stosowaniu nowych technologii edukacyjnych w ich codziennej pracy jest brak czasu. Odpowiedź tę rozumieć można na co najmniej trzy sposoby. Po pierwsze, przygotowanie się do lekcji z użyciem technologii (np. przygotowanie prezentacji multimedialnej) jest bardziej pracochłonne niż do takiej, prowadzonej metodą tradycyjną. Co więcej, lekcje z wykorzystaniem tych narzędzi są bardziej czasochłonne same w sobie – trzeba podłączyć sprzęt, często przejść z uczniami do pracowni komputerowej, należy też przewidzieć ewentualne problemy techniczne. Wreszcie, napięty program nauczania sprawia, że brakuje czasu na urozmaicające proces nauczania zadania wykorzystujące nowoczesne narzędzia cyfrowe.
Aż 83% ankietowanych nauczycieli oceniło pozytywnie to, jak szkoły w których pracują, wykorzystują najnowsze technologie. Wiele placówek wyposażonych jest już w nowoczesne pracownie komputerowe, rzutniki, tablice interaktywne oraz komputery podłączone do Internetu w klasach. Z badania wynika jednak, że różnice w infrastrukturze IT pomiędzy szkołami są istotne – wiele jest również szkół, które są niedoinwestowane.
Ci, którzy negatywnie oceniali wykorzystanie nowoczesnych technologii w szkołach, jako powody podawali często brak własnych kompetencji i przyzwyczajenie do tradycyjnych metod nauczania. Ponadto w wielu, nawet bardzo dobrze wyposażonych w sprzęt szkołach, dostęp do sal komputerowych mają głównie nauczyciele informatyki i nie jest możliwe przeprowadzenie w pracowni komputerowej lekcji z innego przedmiotu.
Z komputerem za pan brat
Z badania wynika, że praktycznie wszyscy (99%) nauczyciele biorący w nim udział korzystają z komputera prywatnie. Uważają się oni za kompetentnych użytkowników tych urządzeń. Do przygotowywania się do zajęć korzystają głównie z pakietu Office (najczęściej Word i Power Point) oraz Internetu – poszukiwanie informacji, pomysłów, pomocy dydaktycznych. Oprócz tego komputer służy im do komunikowania się ze znajomymi (e-mail, komunikatory), korzystania z bankowości elektronicznej i realizowania zakupów on-line. Część grona pedagogicznego za pośrednictwem komputera uczestniczy w kursach i szkoleniach.
Z badania wynika, że nauczyciele wykorzystują komputery „codziennie i do wszystkiego”. Być może jest to więc tylko kwestia czasu, by nowe technologie na dobre zagościły w polskiej szkole i nie tylko na zajęciach z informatyki. Na podstawie badania można przewidywać, że doposażenie szkół w komputery i urządzenia multimedialne mogłoby pociągnąć za sobą szersze wykorzystanie nowoczesnych technologii podczas lekcji, chociaż na pewno nie obędzie się bez szkoleń nauczycieli z wykorzystania nowoczesnych technologii technologii w dydaktyce. Ważne też są zmiany metod nauczania (zwłaszcza eksperymentowanie), które pozwoliłyby na bardziej efektywne wykorzystanie technologii informacyjnej w szkołach.
Pełny raport z badania dostępny jest na stronie portalu Edunews.pl (PDF 2,2 MB). Zapraszamy do korzystania z opracowania.
