Róbmy mniej w tym nadchodzącym roku szkolnym, aby uczniowie mogli lepiej radzić sobie z nauką.
Hasło wydaje się być co najmniej dziwne w świecie, który wymaga więcej, więcej, i więcej… proponujemy – mniej. Nasze mniej oznacza pozwolenie uczniom na więcej myślenia, więcej samodzielnego rozwiązywania problemów i więcej rozwoju.
Oto lista 3 rzeczy, których należy robić mniej, aby pomóc uczniom osiągnąć więcej:
- Mów mniej.
- Rób mniej.
- Mniej pomagaj.
Nie wydaje się realne? Przyjrzyjmy się bliżej, w jaki sposób robienie mniej przez nauczyciela może pomóc uczniom przejąć inicjatywę i efektywniej się uczyć?
Mów mniej
Mniej mówienia przez nauczyciela daje więcej czasu na wypowiadanie się uczniów.
To, że nauczyciel przemawia do uczniów, nie daje gwarancji, że uczniowie się uczą, nawet gdy go uważnie słuchają.
Jeśli uczniowie mówią, to angażują się w proces rozumienia, czyli uczą się.
Dobrze, jeśli uczniowie wyjaśniają swoje rozumowanie, dostarczają dowodów na poparcie swoich stwierdzeń, aby inni mogli zrozumieć i poddać krytyce ich argumenty.
Ważne, aby wszyscy uczniowie w klasie mieli możliwość wypowiadania się i dyskutowania.
Dając uczniom możliwość wyjaśnienia swojego toku myślenia, nauczyciel umożliwia im rozwinięcie nie tylko biegłości, ale również umiejętności niezbędnych do aktywnego uczestnictwa w dyskusji.
Uczniowie słuchający się nawzajem, uczą się od siebie i szybciej się rozwijają.
Rób mniej
Lepiej jest zaplanować mniej zadań dla uczniów. Nawet lepiej jest, gdy uczniowie rozwiązywali jedno zadanie na kilka sposobów niż zajmowali się wieloma zadaniami.
Na początku mojej kariery nauczycielskiej wydawało mi się, że czym więcej zadań zrobimy podczas lekcji tym lepiej. Jednak nie o ilość tu chodzi, ale o jakość.
Zwolnienie tempa i dogłębne przeanalizowanie problemu pozwala uczniom rozwinąć rozumienie pojęć i głębsze analizowanie problemu.
Różne podejścia do rozwiązania problemu uczą uczniów zróżnicowanych podejść do pokonywania problemów i wyzwań.
Mniej pomagaj
Mniejsze wspieranie uczniów pozwoli im rozwinąć samodzielność i umiejętności produktywnego zmagania się z trudnościami. Samodzielność jest bardzo ważna w procesie uczenia się. Jeśli nauczyciel podaje uczniom właściwe rozwiązania, to uczniowie przestają być samodzielni i czekają na rozwiązania nauczyciela.
Kiedy uczniowie widzą, że potrafią wykonywać trudne zadania, chętniej angażują się i uczestniczą w zajęciach, co z kolei rozwija ich pozytywne nastawienie do uczenia się. Uczniowie chętniej podejmują wyzwania, gdy czują się pewni swoich sukcesów.
Nauka wymaga wysiłku, jeśli nauczyciela zawsze pomaga, to uczniowie przestają samodzielnie myśleć.
Z ograniczeniem pomagania łączy się nastawienie pozytywne do popełniania błędów. Uczniowie powinni traktować błąd jako niezbędny element procesu uczenia się. W rzeczywistości uczniowie od urodzenia uczą się poprzez zmagania i porażki.
Nie jest ważne podanie właściwej odpowiedzi, ale wyjaśnienie rozumowania, które do wyniku doprowadziło.
Nie jest łatwo powstrzymać się od pomagania. Można zamiast przedstawiania prawidłowego rozwiązania (co nie jest właściwą pomocą) zadać uczniowi pomocnicze pytanie, które naprowadzi go na samodzielne rozwiązanie.
Nie oznacza to, że nigdy nie należy pomagać. Trzeba jednak zostawić czas na samodzielne myślenie i podejmowanie prób.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką oceniania kształtującego. Współpracowała z Centrum Edukacji Obywatelskiej tworząc programy szkoleń i kursów. Jest autorką książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: OK nauczanie.
