Wykorzystywanie rysunków w nauczaniu przynosi wiele korzyści. Po pierwsze daje nauczycielom informacje – jak uczniowie się uczą, po drugie pozwala uczniom uczyć się głębiej i lepiej zapamiętywać poznane treści.
Nauczyciel i nauczycielka otrzymują informację – jak uczniowie się uczą
Ocena kształtująca to nie tylko przekazywanie uczniom informacji zwrotnej, przede wszystkim opiera się na pozyskiwaniu informacji od uczniów, jak się uczą i wykorzystywanie tej informacji w procesie nauczania. Zapraszanie uczniów do przedstawiania tego, czego się uczą przy pomocy rysunków zapewnia nauczycielom wgląd w to, jak uczniowie się uczą i jakie metody dydaktyczne powinien nauczyciel stosować. Poproszenie uczniów o naszkicowanie czegoś, czego się uczą, może dać nauczycielowi informację, co uczniowie rozumieją, a czego nie rozumieją.
Uczennice i uczniowie dzięki rysowaniu uczą się głębiej i lepiej zapamiętują poznawane treści
Rysowanie podczas nauki pozwala uchwycić sedno koncepcji i uwalnia przestrzeń poznawczą, aby można było myśleć krytycznie. Na przykład, jeśli uczeń naszkicuje postacie z powieści z drobnymi, ale kluczowymi szczegółami wyróżniającym każdą z nich lub zaznaczy strzałkami relacje między nimi to lepiej zapamięta umiejscowienie postaci w powieści, a nauczyciel będzie mógł sprawdzić, czy jest ono prawidłowe. Taki rysunek może towarzyszyć przez cały czas poznawanej powieści.
Rysowanie w miarę uczenia się wymaga abstrakcyjnego i metaforycznego myślenia o treści, co pomaga zachować i zrozumieć ją głębiej. Rysunek stanowi dla ucznia użyteczną notatkę przy powtórzeniu materiału.
Jak wprowadzać rysowanie do uczenia się?
Na początku wprowadzania tej metody warto uczniom polecić, co powinni brać pod uwagę:
- Wybór kształtu rysunku.
- Rozplanowanie na jednym rysunku całości.
- Rozmieszczenie na rysunku poszczególnych części.
- Przedstawienie połączeń pomiędzy częściami/pojęciami.
Ważne, aby dać uczniom całkowitą swobodę w wyborze formy rysunku. Możemy spotkać się na początku z oporem uczniów, którzy mają błędne przeświadczenie, że nie potrafią rysować. Trzeba im wytłumaczyć, że nie jest ważna estetyka, ale symboliczne przedstawienie.
Kilka rad na początek
1. Zaproponuj rysowanie, jako jedną z kilku opcji do przetwarzania i demonstrowania własnej nauki.
2. Przekazuj uczniom informację, że ważne jest przedstawienie symboliczne, a nie estetyka rysunku.
3. Zachęć uczniów, aby zauważyli, jak rysunek pomaga im w nauce. Można zadać im pytania:
- Czy lepiej zapamiętałeś materiał po przedstawieniu go na rysunku?
- Kiedy rysowanie jest dla ciebie przydatne, a kiedy nie?
Dlaczego rysowanie, a nie opowiadanie?
Wbrew pozorom nauczyciel więcej może odczytać z rysunku ucznia, niż z opisu słownego. Jeśli uczeń opisuje to czego się uczy, to często używa słów i pojęć, które wcześniej przedstawił nauczyciel, ale czasami nie wie, co się pod nimi kryje. Nauczycielowi może być trudno zobaczyć, co uczniowie naprawdę rozumieją. Natomiast, kiedy uczniowie rysują i wyjaśniają swój rysunek, to zaciemnienie ich wiedzy jest prawie niemożliwe.
Łatwo jest odkryć na rysunku błędne koncepcje i nieprawidłowe myślenie ucznia.
Jak nauczyciel może skorzystać z rysunku ucznia?
Aby efektywnie wykorzystywać rysunki uczniów jako dane do oceny kształtującej, warto zwrócić uwagę na:
- Jakie fakty, relacje, sekwencje przedstawił uczeń?
- Co pominął?
- Co zostało niedokładnie lub błędnie przedstawione?
- Jak zaprezentowane zostały relacje, szczegóły, podobieństwa i różnice?
- Co w rysunkach uczniów się powtarza, a co występuje rzadko?
- Co można z rysunku „wyczytać”, jakie spostrzeżenia na temat treści oferują rysunki?
Rysowanie w czasie uczenia się jest czymś więcej niż na przykład sporządzaniem (też bardzo pożądanej) mapy myśli. Mapa myśli powstaje najczęściej jako podsumowanie, a rysowanie może towarzyszyć procesowi uczenia się i rysunek może odzwierciedlać ten proces. Na przykład wtedy, gdy uczeń rysuje pewien proces, jak np. proces wypieku chleba.
Rysowanie daje uczniom możliwość ustrukturalizowanie i reprezentowanie myślenia. Pozwala im zademonstrować swoje unikalne procesy myślowe o złożonych koncepcjach i problemach oraz dochodzenia do kreatywnych rozwiązań.
Kiedy nauczyciel „widzi” myślenie uczniów, odkrywa, co już wiedzą i czego jeszcze nie rozumieją i ma szansę lepiej przygotować się do utrwalenia i weryfikacji poznanej przez uczniów wiedzy i lepiej przygotować się do następnej lekcji.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl. Inspiracja artykułem Shveta Miller w Edutopia.org.
