Bawić się słowami lubi każdy: mały, średni i duży – dzieci oraz dorośli. Wszyscy lubimy układać wyrazy z liter, wymyślać całkiem nowe słowa, przestawiać litery, eksperymentować. Dlatego ciągle wielką popularnością cieszą się takie gry planszowe, jak scrabble, remik słowny, czy też literaki na kurniku.
W szkole także ciągle poznajemy nowe słowa, wyrazy, pojęcia, daty, wyrażenia, różne części mowy, nazwiska, definicje, liczby, działania….. Nauczyciele stosują różne techniki i metody, aby zaciekawić uczniów i zmotywować ich do aktywności. Wśród nich jest mnóstwo zabaw słownych, wykreślanek, krzyżówek, łańcuszków słownych... Moje wspomnienia szkolne także dotyczą między innymi zabaw związanych z wyrazami. Dzięki nim moja lekcja angielskiego w liceum była bardzo dynamiczna, zróżnicowana i nieprzewidywalna. Pamiętam, jak dziś szybkie wejście nauczyciela do klasy, błyskawiczny podział na 3-4 osobowe grupki (za każdym razem inne) i zawsze jakieś inne zadanie do wykonania w stylu:
- w ciągu 5 minut napiszcie, jak najwięcej słów zaczynających się na określoną literę,
- wciągu 3 minut napiszcie, jak najwięcej czasowników zaczynających się na określoną literę,
- w ciągu 6 minut napiszcie, jak najwięcej wyrazów 4-literowych i wiele innych tego typu; wersji może być wiele...
Te aktywności wywoływały wiele emocji w klasie, mózgi nasze cały czas parowały i wszyscy byliśmy zaangażowani . Pamiętam to do dziś i wspominam z uśmiechem.
Dzięki nowoczesnym technologiom możemy jeszcze bardziej pofantazjować i to nie tylko na językach obcych. Możemy ukryć nasze słowa, pojęcia, daty, definicje, liczby w chmurach, tworząc tak zwane chmury wyrazowe, które także staną się punktem wyjścia do różnych ćwiczeń aktywizujących.
Dlaczego akurat chmury wyrazowe? Ponieważ są atrakcyjne, piękne i zabawne. To dużo więcej niż lista słów, czy też graficzne ich uporządkowanie. Niosą wiele informacji, wyzwalają kreatywność, pobudzają wyobraźnię, inspirują oraz uczą krytycznego myślenia. Uatrakcyjniają lekcje, a nudne do tej pory zadania zaczynają sprawiać frajdę.
Moi uczniowie tworzą swoje chmury na różne tematy, ostatnio dziewczyny tworzyły chmury dotyczące cech charakteru i wyglądu zewnętrznego. Ćwiczenie polegało na utrwaleniu nowopoznanych przymiotników w języku niemieckim z wyróżnieniem tych, które najbardziej pasują do danej osoby. Opcja wyboru kształtów pozwoliła im jeszcze bardziej utożsamić się z utworzonymi chmurkami, dzięki czemu ja, jako nauczyciel mogłam jeszcze więcej się o nich dowiedzieć. W ten sposób uczniowie wyrażają siebie, przekazują nam pewne informacje o sobie, czują się ważni. Takie chmurki mogą tworzyć na różne tematy, z każdego przedmiotu…
A nauczyciel? Nauczyciel natomiast może tworzyć chmury, które mogą być zestawieniem głównych pojęć z lekcji, najważniejszych dat, różnych liczb, mogą być wizualną prezentacją tekstu… Można je wykorzystać, jako rozgrzewkę zaraz na początku zajęć lub jako powtórzenie wiadomości z lekcji poprzedniej, mogą być podsumowaniem lekcji lub krótkim przerywnikiem w jej trakcie. Ja stosuję je często, zainspirowana moim nauczycielem, do pracy grupowej polegającej na wyszukiwaniu np. antonimów, układaniu zdań z wyrazów w chmurze, łączeniu w pary, grupowaniu ze względu na rodzajniki, układaniu własnych historyjek.
Młodsi uczniowie na pewno chętnie będą wyszukiwać tylko czasowniki lub rzeczowniki, układać wyrazy w kolejności alfabetycznej, czy też tworzyć własne bajki. Na historii uczniowie chętnie uporządkują daty lub fakty w porządku chronologicznym, dopasują daty do haseł, na matematyce wyszukają liczby pierwsze albo podzielne przez trzy i pewnie jeszcze jest cały wór pomysłów, na które ja jeszcze nie wpadłam...
Generatory, które służą do tworzenia chmur wyrazowych są przyjazne, proste i łatwe w użyciu, a przede wszystkim są bezpłatne. Proces ich tworzenia nie zajmuje wiele czasu. Z powodzeniem można je stosować na każdym etapie edukacji, zarówno przez nauczycieli, jak i uczniów. Chmury wyrazowe można opublikować lub zapisać na wiele innych sposobów: wydrukować, wkleić kod źródłowy na bloga lub stronę internetową, zapisać jako obraz lub przesłać pocztą elektroniczną.
Jeśli mamy możliwość pracowania z uczniami w pracowni informatycznej, można połączyć wspólne tworzenie dokumentu z tworzeniem chmury wyrazowej – uczniowie pracują wspólnie np. w programie Etherpad czy też Piratepad i każdy po przecinku wpisuje swoje ulubione kolory, potem kopiujemy cały tekst i wklejamy do generatora chmury, który świetnie wyróżni nam kolor najbardziej lubiany przez uczniów. Warto spróbować!
Zachęcam do eksperymentowania z tymi narzędziami web 2.0 i dzielenia się doświadczeniami, czy też pomysłami na ich wykorzystanie, a także do chwalenia się własnymi utworzonymi chmurkami.
Generatory chmur do wyboru do koloru: Wordle, Tagxedo, Tagul, TagCrowd, WordSift, ImageChef, WordItOut.
Aplikacje te mają różne funkcje, ustawienia oraz możliwości edycji (limity słów, czcionki, wielkości, kształty). Proponuję przetestować i wybrać swoich faworytów.
Marta Florkiewicz-Borkowska jest nauczycielką języka niemieckiego w Publicznym Gimnazjum nr 3 w Pielgrzymowicach. Prowadzi własny blog DeutschFun. Pierwotny artykuł ukazał się w Blogu SuperBelfrów; licencja CC-BY-SA.
Ostatnie komentarze