Zbyt wysoko ustawione kosze na śmieci, kolejki w sklepikach szkolnych uniemożliwiające zakupy najmłodszym uczniom, osamotnienie i wykluczenie w szkole – to tylko niektóre problemy, z którymi borykają się dzieci i młodzież na całym świecie. To także niewielki odsetek zmartwień, które dzieci pokonały dzięki mentorom z ruchu Design for Change. Organizacja przekonuje dzieci na całym świecie, że mogą dokonywać niezwykłych rzeczy - zachęca najmłodszych do zmieniania rzeczywistości wokół nich na lepszą, wykorzystując metodę design thinking.
Design for Change Polska to stowarzyszenie siedmiu kobiet, które połączyła chęć tego, aby każde dziecko w Polsce uwierzyło w słowa "Tak, mogę!". Stowarzyszenie powstało w 2017 roku, jego główna działalność to szkolenie nauczycieli, edukatorów oraz innych osób pracujących z dziećmi i młodzieżą z wykorzystaniem metodologii Design for Change. Podczas warsztatów uczestnicy dowiadują się, w jaki sposób towarzyszyć swoim uczniom w proaktywnym rozwiązywaniu problemów oraz wpływaniu na otaczającą je rzeczywistość. Zadaniem mentorów Design for Change jest wzmocnienie u podopiecznych poczucia sprawczości oraz sensu w inicjatywy oddolne, a także wiary we własne siły. Celem działań nie jest autorytarne kierowanie pracą uczniów, ale stworzenie atmosfery zrozumienia i akceptacji, która pomoże im w procesie dokonywania zmian, wyciągania wniosków oraz budowania dobrej komunikacji w zespole.
W październiku gościł w Polsce Miguel Luengo Pierrard, Prezes Design for Change Hiszpania. Gość opowiadał o edukacji marzeń oraz o tym, co jest tak naprawdę istotne w pracy z dziećmi. „Dzieci nie są przyszłością, a teraźniejszością” – podkreślał w swojej prezentacji podczas kongresu Edukacja i Rozwój. Po nim na scenie wystąpili uczniowie Niepublicznej Szkoły Podstawowej im. Samuela Bogumiła Lindego w Warszawie, którzy jako pierwsi zrealizowali w Polsce projekt wykorzystujący podejście Design for Change. Młodzi prelegenci podczas swojej prezentacji opowiedzieli o tym, jak opracowali plan działań i zbudowali Hotel dla Pszczół Mularek. Dzieci zdradziły również, że mają już kolejne pomysły do zrealizowania z kolegami ze szkoły.
Początki działalności Design for Change sięgają 2009 roku. Wówczas indyjska designerka Kiran Bir Sethi postanowiła stworzyć organizację, której działania skieruje do dzieci. Pragnęła pobudzić ich kreatywność, a także wykorzystać nieograniczoną pomysłowość do wspólnego budowania nowej, lepszej rzeczywistości. Sethi przedstawiła swoją wizję na wystąpieniu TEDx India i zwróciła uwagę na to, jak ważne jest zachęcanie najmłodszych do podejmowania inicjatywy i podkreślania, że mogą naprawdę wiele. Przemówienie zapoczątkowało działanie organizacji i stanowiło punkt wyjścia do projektów realizowanych przez kolejne lata.
Jak to działa?
Inicjatywy Design for Change są skierowane nie tylko do szkół, ale również do wszystkich placówek pozaszkolnych takich jak młodzieżowe kluby czy domy kultury dla dzieci i nastolatków od 3 do 18 lat. Organizacja proponuje podejście inspirowane metodą Design Thinking oparte na 4 prostych krokach PKDI: Poczuj, Kreuj, Działaj, Inspiruj. Wyzwala w dzieciach proaktywne, świadome i odpowiedzialne podejście: tak, mogę! Pomaga pozbyć się wszelkich wątpliwości i obaw towarzyszących podejmowaniu nowych, nieszablonowych działań.
Dzieci poprzez obserwację otaczającego je świata dostrzegają problem, którym chciałyby się zająć. Analizują go i dyskutują nad możliwymi sposobami rozwiązania. Dotąd pracowano już nad setkami przeróżnych wyzwań. W Serbii uczniowie szkoły podstawowej naradzali się, jak mogą połączyć obcowanie z naturą z przeprowadzaniem zajęć w nudnej, zamkniętej i pozbawionej zieleni klasie szkolnej. Dziewczynki z żeńskiej szkoły w Gwatemali przekształciły szare sale w piękne, kolorowe ogrody, a młodzi Izraelczycy postanowili otoczyć opieką bezdomne psy błąkające się po okolicy: przy wsparciu dorosłych wysterylizowali zwierzęta oraz znaleźli im nowe, kochające domy. To tylko kilka działań podjętych w przeciągu ostatnich miesięcy, które udowadniają, że nawet kilkulatek może zmienić świat!
Inicjatywy podejmowane przez dzieci na każdym etapie są wspierane przez nauczycieli, wolontariuszy czy edukatorów przeszkolonych z pracy metodą DFC. To oni są “Edu-Herosami”, których zadaniem jest wspieranie młodych ludzi we wprowadzaniu zmian. Co ważne, dzieciaki w każdym momencie mogą liczyć na merytoryczne wsparcie. Realizowanie programu Design for Change nie wymaga dodatkowych godzin spędzonych w szkole, może odbywać się podczas lekcji wychowawczych, dni projektowych czy dodatkowych, angażujących zajęć pozalekcyjnych w dowolnej formule – tygodniowej, miesięcznej lub całorocznej. Zajęcia są dalekie od nudy, a dzięki opracowanym materiałom dydaktycznym stają się ekscytującą, inspirującą przygodą!
Design Thinking to metoda rozwiązywania problemów, która jest bardzo ceniona w biznesie czy w podejmowaniu inicjatyw społecznych. Niestety, często nie ma na nią miejsca w szkołach, które skupiają się głównie na przekazywaniu teoretycznej wiedzy potrzebnej do satysfakcjonującego zdania egzaminów. W placówkach oświatowych brakuje miejsca na rozwijanie kompetencji XXI wieku: przywództwa, komunikacji, współpracy czy myślenia kreatywnego. Choć dzieci kończą edukację z ogromnym zasobem wiadomości, nie potrafią zmierzyć się z codziennymi trudnościami wymagającymi nieszablonowego, innowacyjnego podejścia. Umiejętność pracy w grupie i wspólnego rozwiązywania problemów, a także empatia i odpowiedzialność społeczna to cechy bardzo potrzebne we współczesnym świecie. To, co odróżnia Design for Change od innych metod pracy projektowej z dziećmi, to oddanie świata dzieci (nie "wielkiego świata", ale tego najbliższego, bardzo realnego i namacalnego) w ich własne ręce. Projekty, które powstają w rezultacie ich pracy są ważne, ale ważniejsze jest to, by zamiast pytać dorosłych "czy mogę?", w pełni świadomie myślały i mówiły: "tak, mogę!".
Przeprowadzone przez twórców metody badania potwierdzają, że:
- Pewność siebie, która buduje się u dziecka podczas realizacji projektów Design for Change, ma pozytywny wpływ na wyniki w nauce
- Sposób realizacji projektów w ramach DFC daje praktyczną możliwość rozwijania u uczniów takich umiejętności jak empatyczne myślenie, wiara we własne siły, rozwiązywanie problemów
- Metodologia DFC jest uniwersalna i włączająca, można ją z powodzeniem realizować w różnych kontekstach i przestrzeniach, zwiększając świadomość i refleksyjność u dzieci.
Jak zaangażować się na rzecz zmiany?
Nauczyciele, rodzice, psychologowie oraz wszyscy, którym nie jest obojętna przyszłość dzieci, mogą zostać moderatorami procesów Design for Change. Początek czynnego wspierania inicjatywy to udział w warsztacie. Spotkanie przybliża ideę DFC, wyjaśnia metodologię działań oraz uczy myślenia projektowego. Udział w warsztacie pozwala na uzyskanie certyfikatu Moderatora DfC. Certyfikowany moderator może samodzielnie przeprowadzać projekty z dziećmi i młodzieżą, a następnie opisać je i udokumentować na stronie www.dfcpolska.org. Jednym z ważnych założeń ruchu Design for Change jest dzielenie się zrealizowanymi projektami z innymi, po to aby zachęcić innych uczniów, że też mogą zmieniać świat.
Design for Change współpracuje z niemalże pół milionem szkół rozsianych po całym globie, dostarcza specjalnie przygotowane materiały dydaktyczne, scenariusze zajęć czy komiksy, a także udostępnia internetową platformę edukacyjną. Corocznie w jednym z krajów członkowskich odbywa się również kilkudniowa konferencja „Be the Change”. Wszystko z myślą o dzieciach, które nieraz potrzebują tylko zaufania i wsparcia ze strony dorosłych, aby mieć odwagę do podejmowania śmiałych działań.
(Źródło: Design for Change Polska)
