Może zacznę od końca…Dlaczego? Bo w polskiej szkole „przyjmuje się, że nauczyciel wie, a uczniowie nie wiedzą…” Istnieje tym samym dysproporcja między nauczycielem a uczniem… Po drugie, bo szkoła powinna być oparta na relacjach a nie racjach… Bo już czas na prawdziwie holistyczne podejście do ucznia - nie tylko w teorii… Bo chcemy kształcić myślących obywateli!
Dociekania filozoficzne jako metoda w edukacji, to temat w Polsce stosunkowo młody i mało znany. Bardzo rozwinięty jest w krajach anglojęzycznych, o efektach popartych wieloma badaniami. Dzięki Matthew Lipmanowi i Vanessie Andreotti stał się gałęzią pedagogiczną.
W Polsce ogromnym powodzeniem cieszy się projekt LEGO-LOGOS Jarosława Marka Spychały, gdzie filozofowanie wspomagane jest konstrukcjami Lego tworzonymi przez uczniów. A to znak, że tak, że można uprawiać filozofię z dziećmi. Jak zauważyła Marzena Żylińska „…to my infantylizujemy świat dzieci. One stawiają trudne, filozoficzne pytania, a my im opowiadamy o kotku Mruczku, który lubi mleczko. ….dzieci zadają trudne pytania, które często nas przerastają. Filozofia jest znacznie trudniejsza dla nas dorosłych, niż dla dzieci…”
Czym różni się metoda dociekań filozoficznych od tradycyjnej formy edukacji?
- rolą nauczyciela nie jest przekazywanie pewnej porcji wiedzy;
- rolą nauczyciela nie jest rozstrzygnięcie problemu filozoficznego (kto miał rację?);
- uczestnicy sami wybierają temat, nad którym chcą pracować;
- metoda nastawiona jest na kształtowanie umiejętności, a nie zwiększanie wiedzy;
- uczą się od siebie nawzajem i doświadczają samopoznania.
Dociekania filozoficzne to ćwiczenie w sztuce samodzielnego myślenia i komunikacji z innymi:
-formułowanie opinii, uzasadnianie, argumentowanie (krytyczne myślenie);
-zadawanie pytań, wzajemne słuchanie, dialog a nie debata (zaangażowanie i współpraca);
- wykorzystywanie wyobraźni a nie przypominanie sobie wiedzy (kreatywność).
Jak to wygląda w praktyce? Siedzimy w kręgu!
1. Rozgrzewka - może być jakaś mini gra na dobry początek.
2. Bodziec - mogą to być fotografie, krótkie filmiki, zdarzenia - coś, co będzie tematem rozważań.
3. Pierwsze myśli, formułowanie pytań.
4. Głosowanie nad wyborem tematu.
5. Dyskusja 4C (for children ) - BEZ KONSENSUSU
6. Podsumowanie
I trochę przekornie na koniec:… dociekania filozoficzne z dziećmi mogą zaowocować niezależnie myślącymi, kreatywnymi, biorącymi aktywny udział w życiu społecznym jednostkami ludzkimi, przyczyniając się tym samym do wzbogacenia demokracji, kultury i nauki.
A może zacząć oceniać uczniów po pytaniach, które zadają, a nie po wyuczonych odpowiedziach…?
Zainteresowanym polecam pozycję Łukasza Krzywonia „ Filozofuj z dziećmi”, gdzie poza wsparciem merytorycznym znaleźć można konspekty zajęć, przykłady ewaluacji zajęć i opowieści, jako bodziec do dyskusji.
A teraz zapraszam jeszcze na moje wystąpienie na INSPIR@CJACH 2019:
***
Konferencja INSPIR@CJE 2019 odbyła się w Warszawie (27-28 czerwca 2019).
Partner merytoryczny: Superbelfrzy RP / Superbelfrzy Mini
Partnerzy: Brainly, Fundacja Orange, Katalyst Education, Learnetic, Microsoft, Skriware, Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.
Partnerzy medialni: Głos Nauczycielski, Wokół Szkoły, Edustore.eu.
Notka o autorce: Małgorzata Nowak jest nauczycielem bibliotekarzem w Szkole Podstawowej Mistrzostwa Sportowego w Bytomiu. Edukatorka i trenerka edukacji globalnej, antydyskryminacyjnej i medialnej. Trenerka metody P4C- Philosophy for children. W pracy z młodzieżą stawia na relacje, bo "edukacja to relacja". Należy do społeczności Superbelfrzy RP.
