Strona 1 z 2Gry i zabawy geoinformacyjne są jaskrawym przykładem wpływu nowoczesnych technologii na realizację ukrytych ludzkich potrzeb, związanych generalnie z chęcią przeżywania przygód. W wielu przypadkach wykazują istotne podobieństwa z grami „treasure hunt”, spopularyzowanymi począwszy od książek dla dzieci do szerokiej gamy gier komputerowych.
W pewnym uproszczeniu uczestnicy tego typu zabaw, wbrew powszechnym opiniom iż w XXI wieku nikt nie wierzy już w ukryte skarby, zamieniają wykrywacze metali, stare mapy, konsole i joysticki na odbiorniki GPS i aparaty fotograficzne i wyruszają w teren. Jaskrawym tego przykładem jest geocaching, na początku 2008 roku na oficjalnej stronie zabawy zarejestrowanych było ponad pół miliona skrzynek funkcjonujących na wszystkich kontynentach.
Geocaching w skrócie zawiera się w poleceniach Dava Ulmera, który 3 maja 2000 roku schował pierwsze wiadro ze „skarbami” w lesie w okolicach miejscowości Estacada w stanie Oregon, a mianowicie: znajdź skrzynkę i weź skarb oraz zostaw jakiś skarb, a następnie zapisz to wszystko w dzienniku i baw się! Gracze wprowadzają do swoich odbiorników GPS współrzędne geograficzne skrzynki wybranej z którejś ze stron internetowych geocachingu (strona oficjalna - www.geocaching.com) i nawigują do skarbu. Często strony te posiadają dodatkowe podpowiedzi dla poszukiwaczy, jak skala trudności zdobycia skrzynki, dane o zawartość paczki, wiadomości czy można dojechać do niej rowerem itp. Na stronie internetowej zabawy osoby które odnalazły skrzynkę umieszczają z kolei barwne opisy wydarzeń jakie towarzyszyły poszukiwaniom. Zgodnie z kodeksem honorowym i zasadami fair play, którymi cechują się wszystkie gry GPS, znalazca skrzynki może stać się posiadaczem jej zawartości, powinien jednak wypełnić ją nowymi skarbami. Uczestnik zabawy może przenieść również skarb w inne miejsce, podając na witrynie internetowej gry jej nowe położenie. Największą i najpopularniejszą bazą skrzynek ukrytych na terenie Polski jest, funkcjonujący od 2006 roku, portal OpenCaching PL, stanowiący bezpłatną, ogólnodostępną alternatywę dla największej komercyjnej bazy skrzynek Geocaching.com.
Od momentu w którym Dave Ulmer ukrył pierwszy „skarb”, geocaching ewoluuje i wyodrębniło się co najmniej kilkanaście odmian tej zabawy. Przykładowo, w wariancie multi-cache w kolejnych ukrywanych skrzynkach znajdują się wskazówki na podstawie których poszukiwacze trafiają do skarbu znajdującego się w ostatniej z nich, przy czym często informacja o położeniu jest celowo komplikowana przez zamieszczanie zadań matematycznych lub łamigłówek (mystery or puzzle caches). Z kolei w tematycznej zabawie earthcache lokalizowane punkty związane są z historią geologiczną i współczesnymi badaniami wnętrza Ziemi, a webcam cache, czyli skrzynki wirtualne, zakładane są w miejscu w którym znajduje się kamera internetowa, która uwidoczni znalazcę. Zwolennicy mega-event cache spotykają się w określonym miejscu w celu wymiany poglądów lub dla realizacji konkretnych działań, jak przykładowo cache in trash out, podczas którego odbywa się „sprzątanie świata". Mówiąc o zjawisku geocachingu, nie można pominąć nawiązań do zabawy o nazwie letterboxing, która funkcjonowała zanim system GPS stał się dostępny publicznie, a w której gracze lokalizują położenie skrzynek wyłącznie na podstawie opisowych wskazówek podanych na witrynie internetowej zabawy lub materiałach udostępnionych przez jej organizatora, często poszerzonych o fotografie, mapy i inne materiały ułatwiające poszukiwania. Gracze wyposażeni są w osobiste dzienniki, w których wbijają pieczęć znajdującą się w znalezionej skrzynce oraz są zobowiązani posiadać osobistą pieczątkę, którą z kolei potwierdzają odnalezienie punktu w dzienniku znajdującym się w skrzynce. Coraz popularniejszą odmianą zabawy, staje się tzw. „urban letterboxing”, w której uczestnicy przemieszczają się w gąszczu ulic wielkomiejskich ośrodków. W grupie gier miejskich obserwowany jest także rozwój przedsięwzięć stanowiących połączenie elementów role-playing games (RPG) z geocachingiem lub letterboxingiem. Przykładem mogą być organizowane na terenie Warszawy imprezy Enigma Warsaw, w których dzięki specjalnemu scenariuszowi, zawierającemu zadania do rozwiązania i wykonania w terenie, oparte na konkretnych lokalizacjach obiektów, fotografiach, zdjęciach lotniczych, młodzież może zapoznać się ze skomplikowanymi losami stolicy. Elementów geocachingu można dopatrywać się w spopularyzowanym także w Polsce, a funkcjonującym od 2001 roku na świecie, bookcrossingu, polegającym w skrócie na celowym pozostawieniu książek na tzw. „półkach” lub w przypadkowych miejscach (ławka w parku, tramwaj), aby znalazca mógł ją przeczytać i przekazać kolejnym czytelnikom, poprzez tzw. „uwalnianie książek".
Większość gier można rozpatrywać w kategoriach sportowych, ich zasady pozwalają nauczycielowi kształtować wśród uczniów zdrową rywalizację z zachowaniem zasad fair play. Aspekt sportowy jest także bez wątpienia dodatkowym czynnikiem motywującym młodzież do udziału w zabawach GPS. Przykładowo w oficjalnych wersjach gier, punkty uzyskiwane przez zawodników w każdej z nich są sumowane i zestawiane w postaci łącznego rankingu danego gracza. Aspekt sportowy jest wyraźny zwłaszcza w pierwszej z wymienionych gier, w której młodzież wybiera punkt z listy dashpointów umieszczonych na stronie internetowej gry, by następnie odnaleźć go w terenie i sporządzić sprawozdanie odnalezionego punktu. Uczestnik który pierwszy dotrze do punktu otrzymuje 3 punkty, kolejny dwa, a pozostali jeden.
Gry geoinformacyjne dają możliwość konfrontacji wyników indywidualnych pomiarów z wynikami rówieśników, przykładowo poprzez tematyczne listy dyskusyjne. Ma to miejsce przykładowo w zabawie GeoGolf, która nabiera dodatkowych walorów rywalizacji gdy dwóch lub większa liczba graczy, przykładowo mieszkających blisko siebie, stara się pokonać tę samą trasę. Interesujące wydaje się także porównanie wyników graczy z różnych obszarów, sugerujące występowanie terenów łatwiej lub trudniej dostępnych. W uproszczeniu celem gry jest próba osiągnięcia każdego z 9 lub 18 punktów, stanowiących odpowiedniki dołków w golfie, o danych współrzędnych po najkrótszej drodze, zapisanej przy użyciu odbiornika GPS. Kolejne waypointy (dołki) są wybrane przez komputer na chybił trafił, stąd mogą być one rozmieszczone zarówno w terenie zurbanizowanym jak i na pustkowiach, a odległości pomiędzy tymi punktami są wyznaczane przez odbiornik GPS na podstawie współrzędnych każdego otworu. Wgrane na stronę internetową są przeliczane na liczbę dołków według specjalnych tabel.
Geocaching w skrócie zawiera się w poleceniach Dava Ulmera, który 3 maja 2000 roku schował pierwsze wiadro ze „skarbami” w lesie w okolicach miejscowości Estacada w stanie Oregon, a mianowicie: znajdź skrzynkę i weź skarb oraz zostaw jakiś skarb, a następnie zapisz to wszystko w dzienniku i baw się! Gracze wprowadzają do swoich odbiorników GPS współrzędne geograficzne skrzynki wybranej z którejś ze stron internetowych geocachingu (strona oficjalna - www.geocaching.com) i nawigują do skarbu. Często strony te posiadają dodatkowe podpowiedzi dla poszukiwaczy, jak skala trudności zdobycia skrzynki, dane o zawartość paczki, wiadomości czy można dojechać do niej rowerem itp. Na stronie internetowej zabawy osoby które odnalazły skrzynkę umieszczają z kolei barwne opisy wydarzeń jakie towarzyszyły poszukiwaniom. Zgodnie z kodeksem honorowym i zasadami fair play, którymi cechują się wszystkie gry GPS, znalazca skrzynki może stać się posiadaczem jej zawartości, powinien jednak wypełnić ją nowymi skarbami. Uczestnik zabawy może przenieść również skarb w inne miejsce, podając na witrynie internetowej gry jej nowe położenie. Największą i najpopularniejszą bazą skrzynek ukrytych na terenie Polski jest, funkcjonujący od 2006 roku, portal OpenCaching PL, stanowiący bezpłatną, ogólnodostępną alternatywę dla największej komercyjnej bazy skrzynek Geocaching.com.
Od momentu w którym Dave Ulmer ukrył pierwszy „skarb”, geocaching ewoluuje i wyodrębniło się co najmniej kilkanaście odmian tej zabawy. Przykładowo, w wariancie multi-cache w kolejnych ukrywanych skrzynkach znajdują się wskazówki na podstawie których poszukiwacze trafiają do skarbu znajdującego się w ostatniej z nich, przy czym często informacja o położeniu jest celowo komplikowana przez zamieszczanie zadań matematycznych lub łamigłówek (mystery or puzzle caches). Z kolei w tematycznej zabawie earthcache lokalizowane punkty związane są z historią geologiczną i współczesnymi badaniami wnętrza Ziemi, a webcam cache, czyli skrzynki wirtualne, zakładane są w miejscu w którym znajduje się kamera internetowa, która uwidoczni znalazcę. Zwolennicy mega-event cache spotykają się w określonym miejscu w celu wymiany poglądów lub dla realizacji konkretnych działań, jak przykładowo cache in trash out, podczas którego odbywa się „sprzątanie świata". Mówiąc o zjawisku geocachingu, nie można pominąć nawiązań do zabawy o nazwie letterboxing, która funkcjonowała zanim system GPS stał się dostępny publicznie, a w której gracze lokalizują położenie skrzynek wyłącznie na podstawie opisowych wskazówek podanych na witrynie internetowej zabawy lub materiałach udostępnionych przez jej organizatora, często poszerzonych o fotografie, mapy i inne materiały ułatwiające poszukiwania. Gracze wyposażeni są w osobiste dzienniki, w których wbijają pieczęć znajdującą się w znalezionej skrzynce oraz są zobowiązani posiadać osobistą pieczątkę, którą z kolei potwierdzają odnalezienie punktu w dzienniku znajdującym się w skrzynce. Coraz popularniejszą odmianą zabawy, staje się tzw. „urban letterboxing”, w której uczestnicy przemieszczają się w gąszczu ulic wielkomiejskich ośrodków. W grupie gier miejskich obserwowany jest także rozwój przedsięwzięć stanowiących połączenie elementów role-playing games (RPG) z geocachingiem lub letterboxingiem. Przykładem mogą być organizowane na terenie Warszawy imprezy Enigma Warsaw, w których dzięki specjalnemu scenariuszowi, zawierającemu zadania do rozwiązania i wykonania w terenie, oparte na konkretnych lokalizacjach obiektów, fotografiach, zdjęciach lotniczych, młodzież może zapoznać się ze skomplikowanymi losami stolicy. Elementów geocachingu można dopatrywać się w spopularyzowanym także w Polsce, a funkcjonującym od 2001 roku na świecie, bookcrossingu, polegającym w skrócie na celowym pozostawieniu książek na tzw. „półkach” lub w przypadkowych miejscach (ławka w parku, tramwaj), aby znalazca mógł ją przeczytać i przekazać kolejnym czytelnikom, poprzez tzw. „uwalnianie książek".
Większość gier można rozpatrywać w kategoriach sportowych, ich zasady pozwalają nauczycielowi kształtować wśród uczniów zdrową rywalizację z zachowaniem zasad fair play. Aspekt sportowy jest także bez wątpienia dodatkowym czynnikiem motywującym młodzież do udziału w zabawach GPS. Przykładowo w oficjalnych wersjach gier, punkty uzyskiwane przez zawodników w każdej z nich są sumowane i zestawiane w postaci łącznego rankingu danego gracza. Aspekt sportowy jest wyraźny zwłaszcza w pierwszej z wymienionych gier, w której młodzież wybiera punkt z listy dashpointów umieszczonych na stronie internetowej gry, by następnie odnaleźć go w terenie i sporządzić sprawozdanie odnalezionego punktu. Uczestnik który pierwszy dotrze do punktu otrzymuje 3 punkty, kolejny dwa, a pozostali jeden.
Gry geoinformacyjne dają możliwość konfrontacji wyników indywidualnych pomiarów z wynikami rówieśników, przykładowo poprzez tematyczne listy dyskusyjne. Ma to miejsce przykładowo w zabawie GeoGolf, która nabiera dodatkowych walorów rywalizacji gdy dwóch lub większa liczba graczy, przykładowo mieszkających blisko siebie, stara się pokonać tę samą trasę. Interesujące wydaje się także porównanie wyników graczy z różnych obszarów, sugerujące występowanie terenów łatwiej lub trudniej dostępnych. W uproszczeniu celem gry jest próba osiągnięcia każdego z 9 lub 18 punktów, stanowiących odpowiedniki dołków w golfie, o danych współrzędnych po najkrótszej drodze, zapisanej przy użyciu odbiornika GPS. Kolejne waypointy (dołki) są wybrane przez komputer na chybił trafił, stąd mogą być one rozmieszczone zarówno w terenie zurbanizowanym jak i na pustkowiach, a odległości pomiędzy tymi punktami są wyznaczane przez odbiornik GPS na podstawie współrzędnych każdego otworu. Wgrane na stronę internetową są przeliczane na liczbę dołków według specjalnych tabel.
