Kiedy pracujemy z uczniami projektowo, tworzymy jakieś produkty, stajemy przed wyzwaniem związanym z zaprezentowaniem tego, co stworzyliśmy. Często ten etap to najbardziej czasochłonna część naszej pracy - kiedy uczniowie jeden po drugim, grupa po grupie chwalą się tym, co zrobili, a pozostali bezczynnie przyglądają się tym wysiłkom. Czy można to jednak zrobić inaczej? W tym artykule przedstawię Wam kilka pomysłów na aktywne prezentacje.
W ramach projektu Novigado, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu Erasmus+, staramy się zgłębić i opisać aktywne metody nauczania w elastycznych przestrzeniach. Posługujemy się przy tym modelem Klasy Przyszłości wypracowanym przez Future Classroom Lab z Brukseli. W ramach modelu opisana została strefa prezentacji (ang. present). Prezentacja wyników pracy wymaga innego rodzaju narzędzi, umiejętności i przestrzeni. Często ilość mebli jest tu ograniczona, przestrzeń jest otwarta i wyposażona w niezbędne narzędzia TIK. Układ przestrzeni zachęca do interakcji z publicznością i dawania informacji zwrotnej. Może ona mieć formę sceny, na której odbywa się wystąpienie lub przestrzeni otwartej podzielonej na kilka stref prezentacyjnych. Może to być przestrzeń publiczna (poza szkołą), jak ośrodek kultury czy biblioteka, a nawet przestrzeń zielona wokół szkoły, ale też przystosowana do tego przestrzeń szkolna, jak zwykła sala lekcyjna z rozsuniętymi ławkami, część korytarza, stołówka czy sala gimnastyczna. Przestrzeń ta może mieć również formę wirtualną, która pozwala na podzielenie się wynikami naszej pracy z całą społecznością szkolną i poza nią.
Pracując w przestrzeni prezentacji uczniowie uczą się dzielenia się wiedzą, autoprezentacji i komunikacji. Są to umiejętności niezwykle ważne w dzisiejszym świecie. W trakcie prezentacji zaangażowani są zarówno sami prezentujący, jak i publiczność, która może zadawać pytania i udzielać informacji zwrotnej. Aby prezentacja była aktywną metodą pracy, interakcja pomiędzy nadawcami a odbiorcami prezentacji jest niezbędna.
Pracując z uczniami metodami aktywnymi zawsze warto zaplanować ten etap i zastanowić się nad grupą odbiorców - kto będzie recenzentem naszej pracy? Czy zaangażujemy do tego pozostałych uczniów z klasy? Uczniów z całej szkoły? A może rodziców czy społeczność lokalną? Warto też zastanowić się nad formą, jaką ona przyjmie.
Poniżej kilka pomysłów na prezentowanie wyników pracy. Każda z opisanych tu metod jest uniwersalna i wykorzystana może zostać na każdym poziomie edukacyjnym i przedmiocie.
Aktywna prezentacja
To tradycyjna forma prezentacji urozmaicona różnorodną aktywnością publiczności. Zakłada ona, że uczeń lub grupa uczniów prezentuje wyniki swojej pracy w dowolnej postaci (analogowej lub multimedialnej), a publiczność zostaje zaangażowana do uczestnictwa w tej prezentacji. Inicjować zaangażowanie publiczności może nauczyciel - na przykład poprzez wyznaczenie jej roli oceniającej i rozdanie im kart z kryteriami oceny. Publiczność musi więc uważnie obserwować prezentację, aby móc następnie dać informację zwrotną prezenterom dotyczącą treści, ale i formy ich wystąpienia na podstawie kryteriów, które otrzymali. Zaangażowanie inicjować mogą również sami prezenterzy poprzez zachęcanie publiczności do interakcji - na przykład w formie pytań czy ankiet bądź krótkich aktywności, które wplecione są w przebieg wystąpienia. Przy wyborze tego drugiego wariantu warto warunek interakcji i zaangażowania publiczności umieścić w instrukcji dla uczniów i kryteriach oceny.
Przydatne narzędzia TIK: Nearpod, Mentimeter, AnswerGarden
Spacer po galerii / Targi
Ta forma oszczędza nasz czas, ponieważ wszystkie prezentacje odbywać się mogą w tym samym czasie. W zależności od potrzeb możemy ją również dopasować do grupy, z którą pracujemy lub rodzaju przedstawianych rezultatów. Wtedy, kiedy produkty pracy nie wymagają komentarza (np. filmy, plakaty, itp.) możemy pozwolić uczniom dowolnie przemieszczać się pomiędzy stacjami prezentacyjnymi i zapoznawać z pracami (jak wtedy, kiedy odwiedzamy muzeum). Kiedy jednak chcemy, aby uczniowie poćwiczyli umiejętność prezentacji (np. w przypadku eksperymentów czy modeli), możemy klasę podzielić na dwie grupy i zaprosić najpierw jedną grupę do prezentowania, a drugą do oglądania wystąpień, a następnie zamienić je rolami (forma targów). Odwiedzający to przede wszystkim pozostali uczniowie, ale mogą to być również osoby z zewnątrz. Ważnym elementem tej metody jest spotkanie plenarne, na którym uczniowie opowiadają o tym, co zobaczyli i czego się nauczyli w trakcie prezentacji.
Przydatne narzędzia TIK: brak
Prezentacja w stylu TED talk
To szczególny rodzaj prezentacji, który wymaga od uczniów planowania i dokładnego przemyślenia treści, jakie zaprezentują. Może ona być projektem sama w sobie. Prezentacja ta opiera się na opowieści, która zabiera słuchacza w podróż, jednocześnie wplatając istotne idee i momenty a-ha! Prezentacje w stylu TED są oparte na osobistej historii, anegdocie, a jednocześnie operują danymi i mają na celu podniesienie świadomości odbiorców na temat jakiegoś zjawiska. Zwykle są również bardzo celowo, ale oszczędnie zwizualizowane - tylko na tyle, aby podkreślić najważniejsze momenty prezentacji. Cechą charakterystyczną jest również ściśle ograniczony czas prezentacji - dorosłe wystąpienia TED trwają do 18 minut, a w przypadku dzieci zaleca się, żeby nie były dłuższe niż 6 minut. Wymaga to od ucznia dużej dyscypliny i wybrania tych informacji, które są najistotniejsze do przekazania. Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o tym, jak tworzyć prezentacje w stylu TED razem z uczniami, zachęcam do zapoznania się z ofertą TED-Ed Club, gdzie znajdziecie wiele materiałów na temat tego formatu prezentacji (niestety tylko w języku angielskim). Więcej o idei storytellingu przeczytacie natomiast w artykule Adriany Kaweckiej.
.
Przydatne narzędzia TIK: PowerPoint, prezentacje Google, Sway
Konferencja w stylu Modelowych Obrad ONZ (MUN)
To rodzaj prezentacji, który zawiera w sobie elementy dramy i wymaga od uczniów sprawnej komunikacji i myślenia krytycznego. Ten rodzaj prezentacji może być przydatny na przedmiotach, jak historia i WOS, ale również wtedy, kiedy zajmujemy się problemami natury społecznej, jak przeludnienie, kryzys klimatyczny czy dostęp do pomocy medycznej. Konferencja ta stanowić może podsumowanie działu lub cyklu lekcji podczas którego uczniowie zapoznają się z informacjami na temat danego zjawiska i stanowić pogłębienie poznanych treści.
Podczas konferencji MUN uczniowie wcielają się w rolę delegatów państw członkowskich ONZ, pracując w różnych komitetach, komisjach i radach. Podczas przygotowania do konferencji zapoznają się ze stanowiskiem danego kraju wobec problemu i bazując na tych informacjach przygotowują się do debaty. Celem debaty jest zaproponowanie rozwiązań problemu (tzw. rezolucji), które przyjęte zostaną przez jak największą liczbę państw. W trakcie konferencji uczniowie uczą się argumentacji, negocjacji, kompromisu, poznają różne narzędzia erystyczne i dowiadują się jak wyłapywać błędy logiczne w wypowiedziach innych osób. Jest to niezwykle wymagająca forma prezentacji zarówno pod względem czasu, jak i ilości przygotowań. Zdecydowanie polecana dla starszych uczniów (liceum).
Przykładowe problemy jakie mogą być tematem dyskusji podczas konferencji:
- kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej: niebezpieczeństwa związane z migracją kobiet w kontekście handlu ludźmi (Rada Praw Człowieka)
- Traktat Wersalski - odtworzenie obrad prowadzących do zakończenia I wojny światowej
- czysta energia (Komitet ds. Zrównoważonej Energii)
Jeśli chcielibyście dowiedzieć się więcej o tym rodzaju prezentacji, zapraszam do zapoznania się z informacjami o tym jak zorganizować konferencję MUN lub odwiedzenia jednej ze stron organizatorów MUN w Polsce.
Przydatne narzędzia TIK: brak
Wirtualne muzeum
To forma prezentacji, która zmniejsza nieco możliwość interakcji z publicznością. Aby stworzyć wirtualne muzeum uczniowie przygotowują plakaty, filmy lub przedmioty, które następnie umieszczamy na stworzonej w tym celu stronie internetowej. Tak przygotowaną galerię osadzić możemy na stronie szkoły, aby trafiła do szerszej publiczności. Interakcja z oglądającymi może odbywać się za pomocą komentarzy, emotikon lub na specjalnie w tym celu przygotowanym czacie, jednak zwykle jest ona dość ograniczona. Zdecydowanym plusem tak przygotowanej prezentacji jest natomiast jej zasięg.
Przydatne narzędzia TIK: strony Google, Artsteps.com, Canva
Publikacja
Ostatnią formą prezentacji jest stworzenie wspólnie z uczniami publikacji - może ona mieć formę papierową lub online. Może to być broszura, książka, tomik wierszy czy album przedstawiający rezultaty pracy projektowej. Przygotowanie takiej publikacji wymaga od uczniów poznania zasad składania publikacji, programów do przygotowywania tego typu opracowań oraz współpracy w celu podzielenia się rolami czy ustalenia kształtu wydawnictwa. Warto również przy tej okazji poruszyć z uczniami temat praw autorskich i wykorzystania zdjęć czy muzyki w publikacjach.
Podobnie jak w przypadku wirtualnego muzeum, publikację można osadzić na stronie internetowej szkoły i podzielić się nią z szerszą publicznością. Ciekawą formą jest również połączenie publikacji z akcją charytatywną - na przykład stworzenie tomiku poezji nawiązującego do wierszy poznanych na lekcji języka polskiego, a następnie rozpropagowanie go w społeczności lokalnej w celu zebrania funduszy na wsparcie wybranego celu charytatywnego.
Przydatne narzędzia TIK: Book Creator, Dokumenty Google, Issuu, Canva, darmowe zdjęcia i muzyka
***
Niniejszy artykuł powstał w ramach projektu NOVIGADO.
Finansowany ze środków Erasmus+ projekt NOVIGADO koordynuje Fundacja Think! (lider konsorcjum), zaś partnerami są belgijska organizacja European Schoolnet (zrzeszająca wszystkie ministerstwa edukacji w UE), turecki YEGITEK (agencja tureckiego ministerstwa edukacji ds. technologii), francuska CANOPE (agencja francuskiego ministerstwa edukacji ds. Publikacji edukacyjnych) i dwie innowacyjne szkoły – francuska Lycee Pilote Innovant International oraz portugalska Agrupamento de Escolas Fernando Casimiro Pereira da Silva.
Na stronie https://fcl.eun.org/novigado-results można znaleźć liczne opracowania (także w języku polskim) poświęcone m.in. współczesnemu rozumieniu aktywnego uczenia się, organizacji przestrzeni edukacyjnych w szkole i wykorzystania ich w nauczaniu, opinie przedstawicieli środowisk naukowych i oświatowych dotyczących aktywnego uczenia się we współczesnej szkole, jak również przegląd światowej literatury w tym temacie. Znajdują się tam też linki do kursu MOOC oraz webinarów. Zapraszamy do śledzenia informacji o projekcie NOVIGADO i korzystania z opracowań i materiałów dla szkół i nauczycieli.
Więcej informacji: http://fcl.eun.org/novigado
Notka o autorce: Barbara Ostrowska jest doktorem psychologii, nauczycielką teorii wiedzy i psychologii oraz koordynatorką programu międzynarodowego IB DP w Międzynarodowym Liceum Ogólnokształcącym Paderewski w Lublinie. Moderator szkoleń online, trener i egzaminator. Google Educator oraz Microsoft Certified Educator. Współprowadzi podcast edukacyjny Educatio Perpetua!. Należy do społeczności Superbelfrzy RP.
