15 września 2029 roku, godzina 10.00. Sala w zwykłym państwowym przedszkolu. 25 dzieci zajętych różnymi zabawami. Nagle Pani Basia podnosi czujnie głowę znad drewnianego zegara, na którym właśnie objaśniała Guciowi jak się odczytuje godziny. Tomek i Staś znowu weszli w dyskusję, zaraz się będzie działo...
Pani Basia już chce zerwać się z miejsca, gdy nagle coś ją powstrzymuje. To Ania, 6 letnia dziewczynka, która przeprowadziła się niedawno do ich miasta i jest “nowa” w przedszkolu. Podchodzi do kolegów i do uszu zaskoczonej Pani Basi dociera taki dialog:
Ania: Tomek, Ty chyba chcesz bawić się teraz sam ciuchcią?
Tomek: No tak, mówiłem już Stasiowi, żeby sobie poszedł.
Staś: Ale ja chcę się bawić z Tobą.
Ania: Aha, Ty lubisz Tomka i chciałbyś się z nim teraz pobawić?
Tomek: Ale ja teraz nie chcę.
Ania: Słyszę, że teraz nie masz ochoty bawić się z kimś innym.
Tomek: No właśnie.
Ania: Czyli teraz Tomek chcesz pobawić się sam, a Staś byś chciał się z Tomkiem też bawić, bo jesteś jego kolegą. To jakie macie propozycje, żebyście obaj byli zadowoleni?
Tomek: To ja się teraz pobawię trochę sam, a potem mogę ze Stasiem pograć w coś.
Ania tylko patrzy na Stasia pytająco.
Staś: Dobra, to za 5 minut się razem pobawimy? To ja teraz pójdę dokończyć rysunek.
15 września 2029 roku godzina 14.00.
Korytarz w przeciętnej państwowej podstawówce.
Kłócą się dwie uczennice VI klasy.
Marta: Głupia jesteś i tyle.
Monika: Sama jesteś głupia.
Podchodzi pani wychowawczyni.
Pani: Słyszę, Marto, że Monika zrobiła coś co się Tobie nie spodobało?
Marta: Tak, no bo ona nie chce mi pożyczyć kredek. A ja teraz bardzo ich potrzebuję.
Monika: Aha, ostatnio jak Ci pożyczyłam pisaki, to je zniszczyłaś.
Marta: To niechcący. Nie chciałam, samo jakoś tak się zrobiło.
Pani: Słyszę, Moniko, że chciałabyś być pewna, że twoje kredki wrócą do Ciebie w nienaruszonym stanie?
Monika: No tak, bo potem mama się denerwuje, że musi wydawać kasę na nowe, a ona jest chora na serce.
Pani: Aha, i chciałabyś też zaoszczędzić mamie zdenerwowania?
Monika kiwa głową.
Marta: Ale jak ja teraz zrobię ten rysunek na biologię bez kredek?
Pani: Słuchajcie, skoro Marta teraz potrzebuje kredek, żeby coś narysować, a Monika chciałaby być pewna, że nic im się nie stanie, to co proponujecie?
Monika: Dobra, pożyczę Ci te kredki, ale będę stała obok i od razu je spakuję jak skończysz.
Pani: Pasuje Ci to, Marto?
Marta kiwa głową.
Pani: Cieszę się,że znalazłyście rozwiązanie.
Co łączy Alicję i panią wychowawczynię? Pierwsza uczęszczała do przedszkola w którym realizowano program Sen Żyrafy, a druga uczestniczyła w szkoleniu z minimediacji. Obie nauczyły się słuchać sercem, czyli odkrywać uczucia i potrzeby w tym co mówią inni. Innymi słowy wcielają w życie założenia Porozumienia bez przemocy (dzieliłam się podstawami tego podejścia na webinarze, który można obejrzeć tutaj). Osoby mówiące tym językiem wpływają na wszystkich przebywających dookoła. Wyobraźmy sobie możliwy rezultat.
15 września 2029 roku godzina 20.00 Dom Państwa Kowalskich.
Zmęczona po całym dniu pracy mama kładzie się na łóżku z oddechem ulgi. W tym momencie wpada do pokoju 6 letni Tomek z harmonijką ustną krzycząc od progu: Będzie koncert, będzie koncert. Marta, chodź, mamo chodź.
Mama: o rany, Tomku, nie mam teraz siły, uciekaj, jestem zmęczona.
Marta wchodzi do pokoju: Mamo, chcesz odpocząć?
Mama zdziwiona,że ktoś zauważył i nazwał jej potrzebę spojrzała na nią z wielkim TAK w oczach.
Tomek: Ale ja chcę zrobić koncert, nauczyłem się nowej piosenki.
Marta: Tomek, pewnie chcesz nam pokazać co już potrafisz?
Tomek: Tak. Skoro mama jest zmęczona to możemy zrobić najpierw w salonie próbę generalną i za 15 minut wrócimy.
Zgadzasz się, Mamo?
Mama z uśmiechem: może być.
Bajka, utopia, niemożliwe do osiągnięcia marzenie?
Już dzisiaj, w 2019 roku, takie dialogi można usłyszeć w niektórych placówkach edukacyjnych, na placach zabaw czy w prywatnych domach. W rolę mediatorów wcielają się nie tylko dorośli, ale także dzieci. Dzieci, które miały styczność z metodą minimediacji czy mikrokręgów oraz dorośli, którzy uczestniczyli w warsztatach z mediacji opartych na Porozumieniu bez przemocy lub z Kręgów Naprawczych stają się naturalnymi mediatorami/facylitatorami sytuacji konfliktowych w miejscach pracy i w swoich domach.
Umiejętność słuchania empatycznego bazująca na Porozumieniu bez przemocy (z której wyrosły zarówno mediacje jak i Kręgi Naprawcze wraz z wersjami mini) jest coraz bardziej popularna wśród Polaków. Niektóre osoby mają naturalną inklinację do mówienia w ten sposób, ponieważ u nich w rodzinie tak się do siebie zwracano. Większość z nas nie miała tego szczęścia i przyzwyczajona jest raczej do raniącego, oceniającego języka, pełnego pretensji, zarzutów i gróźb.
Być może rok 2019 jest w pewnym sensie przełomowym, jeśli chodzi o dotarcie z informacją o możliwościach innego słuchania oraz rozwiązywania konfliktów nas otaczających do szerokiej publiczności. 26 stycznia w Warszawie odbyła się pierwsza konferencja na temat jednego z tych sposobów – Kręgów Naprawczych (dalej KN). O tej metodzie pisałam już na początku stycznia (link tutaj).
Podczas naszego spotkania mieliśmy możliwość poznać osoby z całej Polski, które są w jakiś sposób związane z KN. Przyjechali przedstawiciele dyrekcji oraz grona nauczycielskiego z różnego typu szkół oraz rodzice prowadzący edukację domową. Nie zabrakło osób pracujących w różnych firmach, od małych rodzinnych do dużych korporacji. Niektórzy z nas mają paroletnie doświadczenie w praktykowaniu Kręgów Naprawczych w miejscu swojej pracy. Inni dopiero zaczynają się wdrażać w tę metodę. Część z nas prócz KN stosuje także minimediacje, których przykłady czytali Państwo na początku tego artykułu.
Na konferencji po wstępie – krótkim rysie historycznym oraz aktualnej sytuacji KN w Polsce Tomasza Bagińskiego – odczytany został list od Pani Elżbiety Więcław prowadzącej placówki Filomata, w których od dłuższego czasu stosuje się metody mediacyjne oparte na Porozumieniu bez Przemocy. Następnie przedstawicielki szkoły Spark Academy z Poznania (dwie nauczycielki oraz dwie psycholożki) opowiedziały nam jak u nich wyglądają KN w praktyce. Mieliśmy także możliwość usłyszenia na żywo pozdrawiającego nas twórcę metody KN Dominica Bartera, który obiecał przybyć do Polski w tym, a najpóźniej w przyszłym roku. Swoim doświadczeniem podzieliły się osoby mające już spore doświadczenie w prowadzeniu grup ćwiczeniowych. W całej Polsce istnieje parę takich grup ( w tym jedna online) regularnie spotykających się, by ćwiczyć prowadzenie KN. Aktualne informacje o tym, gdzie i jaka grupa się spotyka, można znaleźć na stronie KN na Facebooku (a o warsztatach wprowadzających w ten temat przeczytać można na tej stronie). O tym jak poprzez teatr można pokazać osobom zainteresowanym proces KN powiedziały nam osoby z Fundacji 4 kroki.
Na tym skończył się zorganizowany program. Dalsza część spotkania przebiegała w formule unconference. Polega ona na tym, iż uczestnicy spotkania proponują tematy i przyczepiają je na specjalnie przygotowanej tablicy. Na naszej przygotowane były 4 grupy oraz 4 przedziały czasowe. Prawie wszystkie zostały wykorzystane, także ogółem odbyło się 15 różnych spotkań. Uczestniczyłam w części edukacyjnej, na której omawialiśmy m. in. wyzwania związane z prezentacją KN wśród grona pedagogicznego, z prowadzeniem tego typu mediacji wśród małych dzieci w wieku przedszkolnym. Zastanawialiśmy się jak wprowadzić KN do systemu szkolnego z pozycji rodzica.
Podczas dyskusji narodził się pomysł współpracy między szkołami, które już stosują przynajmniej w jakimś stopniu KN i powstała grupa zamknięta na FB. Jeśli ktoś z naszych czytelników reprezentuje taką placówkę, zapraszamy. Dla osób chcących się dopiero inspirować pragniemy założyć fanpage na FB, a w przyszłości mamy nadzieję znaleźć przestrzeń na prowadzenie bloga. W trakcie rozmów doszliśmy do wniosku, iż na ten moment odczuwamy wyraźny brak materiałów cyfrowych, które mogłyby wesprzeć nas w dzieleniu się wiedzą o KN. Powstały propozycje stworzenia takich materiałów, na przykład przy pomocy dzieci i młodzieży ze szkół, w których KN już działają.
W temacie popularyzacji KN w środowiskach edukacyjnych postanowiliśmy oprócz założenia grupy na FB współpracować przy tworzeniu materiałów edukacyjnych i popularyzować KN poprzez różne media (np. bloga SuperBelfrów). Będziemy także starali się być obecni na różnych spotkaniach nauczycielskich. Już dziś z radością mogę ogłosić, iż zobaczymy się z praktykami KN na Inspiracjach 2019 w czerwcu w Warszawie. W październiku zapraszamy do Poznania na konferencję naukową do Spark Academy podczas której poruszony będzie także temat sprawiedliwości naprawczej, w tym KN (jak tylko pojawią się szczegóły, będziemy o tym informować na stronie SBRP na FB).
Na koniec warszawskiej konferencji każdy zespół prezentował poruszaną przez siebie tematykę. Powstała także ogólna grupa robocza (nie ograniczona do wątku edukacyjnego), która podjęła się ogarnąć temat dostępności materiałów na temat KN oraz popularyzacji tej metody mediacji w Polsce. W lutym miał miejsce webinar z Dukiem Duchscherer na temat kręgów naprawczych. Już dziś można zapisać się także na jego warsztaty, które poprowadzi w Zagrodzie Ojrzanów w czerwcu 2019. Więcej informacji znajduje się tutaj.
Ufam, że dzięki takim metodom jak KN będziemy w stanie w inny sposób podejść do otaczających nas konfliktów. Rozwiązując je za pomocą różnych technik z zakresu sprawiedliwości naprawczej (czy to mediacji czy KN) będziemy w stanie zadbać o kontakt i relację pomiędzy uczestnikami sporu i spoglądać na drugą osobę z życzliwością. Mam nadzieję, że spotkanie w Warszawie natchnie energią i zapałem zwolenników tej metody i będziemy mogli za 10 lat cieszyć się owocami naszej współpracy takimi jak te opisane na początku tego artykułu. Być może wtedy niżej opisana sytuacja autentyczna, która miała miejsce w jednym z przedszkoli stosujących minimediacje nie będzie się przydarzała:
“Proszę Pani, a dlaczego ona (wskazuje nową koleżankę, która dopiero niedawno przybyła do przedszkola i jeszcze nie poznała panujących w nim zwyczajów) zabrała zabawkę, zamiast spytać czego chcę i ustalić wspólne rozwiązanie?”
Weronika Górska-Wolniewicz jest trenerką minimediacji, nauczycielką języka hiszpańskiego, trenerką z zakresu użycia TIK oraz wykorzystywania elementów ludycznych w nauczaniu. Członkini PTN, PTBG, PAD. Należy do społeczności Superbelfrzy RP. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Superbelfrów i został nieznacznie zmodyfikowany przez Marcina Polaka. Licencja CC-BY-SA.
