Informatyzacja szkoły może być krokiem wstecz. Dwie synergie

 

Komputer, sieć, oprogramowanie są narzędziami do wykorzystania w procesie edukacji. W zależności od tego, w jakich warunkach, przez kogo i w jaki sposób są wykorzystywane, kształtują różne umiejętności, nawyki i postawy uczniów. Efektywność nauczania nie jest funkcją nowej technologii, ale jest osiągana raczej przez adaptowanie środowiska nauczania do zmieniającego się kontekstu. Szczególne znaczenie w przemianie polskiej edukacji musi odegrać ewolucja postaw i praktyk nauczycieli. Chodzi nie o deklaratywne, ale o bardzo praktyczne działania, dostrzeżenie wagi krytycznego rozumienia świata, twórczości, innowacyjności, stawiania i rozwiązywania problemów.

Konkluzja
Nasz system edukacyjny wymaga daleko idących zmian, by szkoła przygotowywała do udziału w społeczeństwie wiedzy. Zmiany nie mogą polegać jedynie na nasycaniu szkoły sprzętem i oprogramowaniem oraz przygotowaniu nauczycieli do jego obsługi. Potrzeba przebudowy wzorów uczenia się oraz strategii kształcenia. Taniejący sprzęt, rozkwit otwartego oprogramowania, powszechny dostęp do Internetu, usunęły realne bariery technologiczne i finansowe mimo ubóstwa oświaty. Web 2.0 oraz bezprecedensowe upowszechnienie osobistych multimedialnych urządzeń komunikacyjnych o potężnym potencjale edukacyjnym (tak, tak, komórek), to potencjał edukacyjny, o którym w poprzednich pokoleniach nikt nie marzył. Jest dziś jednak chyba ostatni dobry moment na rozpoczęcie procesu zmiany wzorów nauczania, w tym roli komputera w pedagogice szkolnej. Państwa będące w czołówce rankingów edukacyjnych, szybko uciekają do przodu; Polska wchodzi w okres obniżonych możliwości budżetu państwa (kryzys), ale jednocześnie w pierwszy i ostatni okres ogromnego potencjału finansowania zmian edukacyjnych (okres programowania funduszy unijnych 2007-2013).
 

Warunkami sukcesu są:

-	Integracja uczenia się przedmiotowego z TI. Technologie cyfrowe muszą stawać się integralną częścią całego procesu kształcenia – elementem planowania pracy nauczyciela, metod pracy uczniów, procesu sprawdzania i oceniania wiedzy i umiejętności. Narzędzia, formy i metody nowoczesnego, w tym zdalnego nauczania muszą sobie znaleźć miejsce w praktyce szkolnej.
-	Podstawa programowa, programy nauczania, system oceniania i system oceny pracy szkoły, powinny wspierać ewolucję warsztatu nauczyciela w pożądanym kierunku (uwaga: z tego punktu widzenia obecnie proponowana nowa Podstawa Programowa tylko utrwala status quo).
-	System kształcenia i doskonalenia nauczycieli. Musi nastąpić reorientacja strategii kształcenia nauczycieli od wzorów behawioralnych ku wzorom konstruktywistycznym. Muszą się zmienić nie tylko treści, ale i metodologia kształcenia nauczycieli (syndrom wykładu o szkodliwości metody wykładu).
-	System oceny pracy szkoły i nauczycieli. Nauczyciele powinni otrzymać możliwości i motywacje do badania i eksperymentowania z nowoczesnymi metodami nauczania, promującymi zaangażowane uczenie się, a szkoła wsparcie dla samodzielnego kształtowania wewnętrznej organizacji.
-	Wizja jakości procesu kształcenia. Potrzebne jest holistyczne widzenie ucznia z perspektywy wymagań stawianych przez przyszłe rynki pracy i społeczeństwo informacyjne. System edukacyjny musi stworzyć zarówno stosowne możliwości (w tym m. in. dalsze rozluźnianie systemu klasowo-lekcyjnego i specjalizacji przedmiotowej), jak i bodźce motywujące do korzystania z tych możliwości.

 

Zmiany reklamowane obecnie jako reforma systemu edukacji w swojej wizji nawet nie dotykają nakreślonych powyżej problemów i są w istocie udoskonaleniami systemu zaprojektowanego w wieku XIX-tym. Nawet i taką próbą reformowania nie objęto wielu obecnych roczników uczniów (chociażby dzisiejsi gimnazjaliści).

Komputer będzie wygrywał w konkurencji z człowiekiem coraz to nowe stanowiska pracy. Wygrana komputera nie musi jednak oznaczać przegranej człowieka. By było przeciwnie, człowiek musi być przygotowany do podejmowania nowych wyzwań. Jest to kluczowe zadanie dla systemu edukacji.

(Notki o autorach: Sabina Furgoł pracuje w Regionalnym Ośrodku Metodyczno-Edukacyjnym „Metis” w Katowicach; Lechosław Hojnacki pracuje w Kolegium Nauczycielskim w Bielsku–Białej)