Własne prawdy (inspiracje korczakowskie)

Postulat dzielenia się doświadczeniem formułował Janusz Korczak z pełną świadomością trudności i barier w jego realizacji. Sam mistrz pióra, pisarz i publicysta nie tylko z talentu, ale i pasji „dzielenia się” – słowem, jako przekaźnikiem, a zarazem swoistym budulcem więzi, wymiany, łącznikiem wspólnoty – dostrzegał i rozumiał blokady, które skutecznie hamują ową tak cenną wymianę doświadczeń życiowych.

Zachęcał i ośmielał praktyków, podkreślając przede wszystkim walory autentyzmu i szczerości: „Piszcie bezimiennie, […] niedbale, nieuczenie, stylem fornala, nie wygładzać, nie pieścić” (Kasta autorytetów, 1927). Podobnie jak żądał szacunku i wysokiej oceny dla autentycznych wypowiedzi dzieci („Dziecko-artysta przemówiło językiem własnym” – pisał we wstępie, rekomendującym Wspomnienia z maleńkości dzieci Naszego Domu w Pruszkowie, 1924).

Ale wiedział też, że dzielić się prawdziwym doświadczeniem – nie banalną rutyną, „pozorem wyników” czy przeżyciami, które łatwo „w niepowołanych ustach zwyrodniają w frazes” – to wielkie, osobiste wyzwanie…

Wychowawca-praktyk nie pisze. – Z rzadka – niechętnie – mało – krótko. Trudno wydusić artykuł – cóż dopiero książkę. […]

Dziel się doświadczeniem.

Doświadczenie to nie zbiór wiadomości, zebranych przez obserwację: ludzi, faktów, zjawisk. Doświadczyć – to zaznać, mocno odczuć, boleśnie doznać. – Porażki, zawody, bunty i rezygnacje. Nie tylko pytania i wątpliwości, czujność i kontrola, nieufna rewizja bieżących poglądów – ku własnej prawdzie, nigdy dość pewnej i zakończonej.

Doświadczyć – to poddać próbie, przede wszystkim samego siebie. Uzgodnić siebie z zadaniem. Własną prawdę nie usłyszeć i zrozumieć, a przetrwać, przyswoić, zżyć się z nią, by stała się funkcją – jak oddech, tętno serca.

Badam nie zagadnienie w setnych jego momentach, nawet nie własną w stosunku do niego świadomość; ale intymne odczucia”. [w: Nie piszą… „Życia Dziecka” 1932, nr 5-6].

(pełny tekst J. Korczaka zob. w: tegoż, Dzieła. T. 13. Warszawa 2017; Myśl pedagogiczna Janusza Korczaka. Nowe źródła. Warszawa 1983)

***

Uruchomiliśmy cykl artykułów: „Czytając Korczaka”, który powstaje we współpracy Korczakianum - Muzeum Warszawy i redakcji Edunews.pl. Jego celem jest przypomnienie lub odświeżenie myśli pedagogicznej Janusza Korczaka i inspirowanie współczesnych nauczycieli do podążania za Jego podpowiedziami i wskazówkami. Zobacz też:

• Droga do sukcesu
• Preselekcja do zawodu
• Teoria a praktyka - szukanie "zbratania się"
• Wczesny obywatelski trening
• Twórcze "wiem" i "nie wiem"

Notka o autorce: Marta Ciesielska jest badaczką i popularyzatorką spuścizny Janusza Korczaka oraz koordynatorką prac Korczakianum - pracowni Muzeum Warszawy (http://korczakianum.muzeumwarszawy.pl/).