Challenge Based Learning odzwierciedla miejsce pracy XXI wieku. W jaki sposób? Stawia uczniów przed naprawdę ważnymi wyzwaniami, tworząc doświadczenia, które nadają głębszy sens i znaczenie ich pracy. Stosowanie różnorodnej technologii w połączeniu z odpowiednimi nawykami tworzą warunki do autentycznego zaangażowania i wykorzystania osobistego potencjału w poszukiwaniu, przetwarzaniu informacji i tworzeniu nowych rozwiązań służących lokalnej społeczności.
Kluczowym zadaniem nauczyciela jest zdefiniowanie wspólnie z uczniami zagadnień o charakterze interdyscyplinarnym. Wybrane treści należy połączyć z aktualnymi wydarzeniami najbliższego otoczenia z tymi na świecie oraz ująć je w postaci problemu, którego rozwiązanie będzie miało pozytywne wpływ na lokalne środowisko. Aby osiągnąć ten cel, nauczyciel tworzy formalne ramy do działania, pomoc, regularne monitorowanie oraz odpowiednie narzędzia. Wspierany w ten sposób uczeń będzie mógł realizować określone zadania, a jednocześnie miał dość swobody, aby kierować własnym działaniem, wykazywać się kreatywnością i zaangażowaniem. Bez naszej pomocy uczniowie nie przejmą natychmiastowej odpowiedzialność za własne uczenie. Nie łudźmy się, że nastąpi błyskawiczna transformacja w pracy uczniów i pojawi się zaangażowanie, inicjatywność, współpraca i samodyscyplina. Nie łudźmy się też, że zaczną nagle dostrzegać i doceniać wartość kształtowania nowych nawyków w innowacyjnych modelach dydaktycznych. To proces, który wymaga zrozumienia, czasu, cierpliwości i konsekwencji. Ale też odpowiednich cech charakteru również w nas samych, takich jak: poczucie własnej wartości, proaktywność (samodzielne podejmowanie inicjatywy), pozytywne myślenie, poczucie obfitości (świadomość wielości wyborów) i spójność wewnętrzna (uczciwość wobec siebie i innych).
Żródło: http://cbl.digitalpromise.org
Na prośbę nauczycieli i uczestników moich warsztatów prezentuję krok po kroku drogę, którą przechodzę planując i realizując zajęcia w modelu Challenge Based Learning.
Krok pierwszy: Idea a identyfikacja problemów.
Pomyśl o najbliższej lekcji lub ich cyklu. Mogą to być pojedyncze zajęcia lub cały dział. Jaki temat chcesz zrealizować, jakie treści zamierzasz wprowadzić? Zastanów się, po co uczniowie mają się tego uczyć? Gdzie przyda im się ta wiedza? Jakie jest jej praktyczne zastosowanie. Pomyśl o umiejętnościach, które uczniowie będę dzięki temu rozwijali i kształtowali. Jeżeli znasz już odpowiedź, to postaraj się przypisać temat do jednej z głównych idei, którymi żyje współczesny świat. Czy dotyczy to zdrowia, bezpieczeństwa, historii, edukacji, społeczeństwa obywatelskiego, zrównoważonego rozwoju, ochrony środowiska? Warto pomyśleć o tym, jakie wyzwanie można zdefiniować uczniom, które uwzględni nowe treści i umiejętności?
Jeżeli tematem zajęć jest budowa ucha i jego funkcje, to jednym z wyzwań, przed którymi staną uczniowie może być np.: obniżenie hałasu w szkole. Wówczas w naturalny sposób możemy połączyć treści aktualnych zajęć z problematyką utraty słuchu osób starszych.
Krok drugi: Identyfikacja głównej idei, pytań, zasobów, zadań.
Przygotuj jakąś aktualną wiadomość z portalu internetowego, która dotyczy zagadnienia hałasu, słuchu. Na przykład o wynikach badań dotyczących głośnego słuchania muzyki przez młodzież, narastającym problemem głuchnięcia coraz młodszych osób. Porozmawiaj o tym chwilę z uczniami, niech temat stanie się dla nich realny, zajmujący i angażujący. Przywołaj eksperyment, który mówi o śmierci wszystkich uczestników, którzy wzięli w nim udział. (Samolot odrzutowy przelatujący na niskiej wysokości, nad głowami ochotników). Dlaczego tak się stało? Przeprowadź krótką dyskusję. Uczniowie na pewno się w nią zaangażują. Możesz wówczas nawiązać do aspektu etycznego tego badania, o różnych hipotezach. Można zapytać, czy widzą związek z funkcjonowaniem narządu słuchu. Co takiego dzieje się w uchu i naszym systemie nerowym, gdy poddani jesteśmy uciążliwemu hałasowi. Teraz czas na sformułowanie z uczniami wyzwania, na przykład: obniżenie w szkole poziomu hałasu lub zwiększenie świadomości wpływu głośnej muzyki na system nerwowy itp.
Krok trzeci: Sformułowanie strategii działania.
Od tego momentu uczniowie określają sposoby rozwiązania nowego zadania. Przygotowują pytania, na które trzeba odpowiedzieć, zastanawiają się, w jaki sposób można zmierzyć się z nowym wyzwaniem, jakie inne problemy pojawiają się w związku z nim. Jak obniżyć hałas w szkole? Co można zrobić? Pomyśl, że Twoim celem jest uzmysłowienie uczniom budowy i roli narządu słuchu/zmysłów. Dlatego warto zapytać, czy wiedzą, co dzieje się w uchu, jaka jego część jest najbardziej narażona na hałas. Czy uczniowie znają budowę ucha? Jak można tę wiedzę upowszechnić w kontekście obniżenia hałasu? Uczniowe znajdują wiele ciekawych pomysłów. Bardzo często chcą od razu działać i przystąpić do pracy. Postaraj się jednak zebrać z nimi jak najwięcej pytań, na które będą poszukiwali odpowiedzi w podręczniku, w cyfrowych zasobach sieci. Nie daj się zwieść prostymi rozwiązaniami i deklaracjami, że wiedzą już wszystko. Upewnij się, że mają skuteczny plan, harmonogram i strategię działania oraz odpowiednie zasoby.
Krok czwarty: Realizacja i wdrożenie pomysłów.
Uczniowie na tym etapie przygotowują gotowe produkty, prototypy, akcje, czyli sposoby poradzenia sobie z wyzwaniem. Może to być film, który uświadomi uczniom, jakie znaczenie dla narządu słuchu ma hałas. Może przeprowadzą badania natężenia hałasu w szkole w różnych porach i różnych dniach tygodnia. Jak problem wygląda w ich najbliższej okolicy. Jak ich obserwacje i wyniki mają się do obowiązujących w tym obszarze norm. Może zainicjują akcję budowy ekranów dźwiękoszczelnych przy głośnej ulicy. Przygotują solidny materiał badawczy, w którym wyjaśnią wpływ hałasu na zdrowie i przekażą swój projekt władzom miasta. Sposobów zmierzenia się przez uczniów z wyzwaniem jest wiele, Zaskoczą nas swoimi pomysłami. Pamiętajmy cały czas o naszym celu i uzmysłowieniu, że to czego się uczą dziś uczniowie w szkole, ma znaczenie dla rozwiązania problemów rządów, organizacji i lokalnych samorządów. Niech uczniowie zmierzą się z nim w swoim najbliższym środowisku. Działając w kręgu własnego wpływu, przyczyniają się do rozwiązania globalnych problemów.
Krok piąty: Dzielenie się wynikami pracy i wnioskami.
Aby nadać znaczenie i sens pracy uczniów należy efekty ich działań opublikować, udostępnić, promować. Świadomość, że inni poznają wyniki ich pracy, zmotywuje ich do staranności, przemyślenia koncepcji i ciekawej formy. To bardzo ważny moment. Uczniowie dowiadują się o osobistym wpływie na to, co dzieje się w ich otoczeniu, jak reagują na to inni, jaki ma do tego stosunek społeczność internetowa, lokalne władze, samorząd, czy koledzy. Dla wielu uczniów przekonywującym będzie liczba odsłon, lajków, komentarzy. Właśnie to będzie wpływało na budowanie w nich poczucia znaczenia ich pracy ale też wzmocni cechy charakteru. Nauczy radzenia sobie z krytyką, złymi emocjami, ale też formułowania argumentów, szukania nowych informacji i budowania świadomości o własnej sile.
Pamiętajmy: Wybory wygrywa się zajmując lokalnymi problemami. Dlatego też wyniki prac uczniów mogą być przydatne lokalnym samorządom i samorządowcom.
***
Niżej przedstawiam wyzwania, wokół których budowane zostały scenariusze zajęć. Ich kluczowym elementem są treści podstawy programowej. Uczniowie podczas podejmowania wyzwań wykorzystują wiedzę przedmiotową, mierząc się z rzeczywistymi wyzwaniami.
- Obniżyć poziom hałasu w szkole (np. budowa narządu słuchu - biologia).
- Poprawić jakości życia osób starszych w naszym mieści (np. układ kostny człowieka, układ oddechowy- biologia).
- Zaangażować uczniów do pracy nad własnych rozwojem (np. Ania z Zielonego Wzgórza - j. polski).
- Zachować równowagę ekologiczną w naszej rzece (np. parki przyrody, flora i fauna Afryki - geografia).
- Podnieść świadomość i wrażliwości wobec cierpienia zwierząt (empatia - lekcja wychowawcza)
- Wypromować sporty zimowe w naszym mieści (słownictwo dot. sportów zimowych, czasy - j. angielski).
- Uświadomić heroizm Polaków w czasie II wojny światowej (Życie w okupowanej Warszawie - historia).
W zrozumieniu wagi, znaczenia oraz w identyfikacji idei w modelu Challenge Based Learning może pomóc wyobrażenie sobie, że temat zajęć ma związek z zadaniami statutowymi wybranych ministerstw lub organizacji pozarządowych. A to z kolei może ułatwić zdefiniowanie różnorodnych wyzwań.
- Ministerstwo Zdrowia, Światowa Organizacja Zdrowia (Zdrowie),
- Ministerstwo Edukacji Narodowej, Społeczne Towarzystwo Oświatowe (Edukacja),
- Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Polskie Towarzystwo Historyczne (Historia),
- Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Polska Akacja Humanitarna (Relacje),
- Ministerstwo Gospodarki, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową (Zrównoważony rozwój zasobów),
- Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Centrum Edukacji Obywatelskiej (Społeczeństwo obywatelskie)
- Ministerstwo Ochrony Środowiska, Centrum Edukacji Ekologicznej (Środowisko naturalne),
- Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Fundacja "Pomóż innym" (Różnorodność).
(Notka o autorze: Witold Kołodziejczyk jest członkiem e-Redakcji Edunews.pl, ekspertem w Ośrodku Analitycznym Think Tank, twórcą innowacyjnej szkoły - Collegium Futurum w Słupsku; prowadzi autorski blog Edukacja przyszłości).
