Razem z uczennicami – Aliną Zmuda Trzebiatowską i Martą Pietruszką – prowadziłam 3 marca br. "gniazdo" inspiracji w ramach organizowanego przez nas (17LO w Gdyni) forum wymiany inspiracji i dobrych praktyk „Szkoła z edumocą”. Samo gniazdo było dla nas wszystkich czymś nowym, bo zakładało formułę spotkania „w drodze”, wymiany myśli z uczestnikami i odejścia od roli dominującego mistrza na rzecz włączenia do rozmowy.
Potrzeby uczestników spotkania były różne – od poszukiwania inspiracji, poprzez konkretne recepty, metody i stawianie pytań – po utwierdzenie się w przekonaniu, że dając uczniom przestrzeń do działania, nie jest się słabym dyrektorem i nauczycielem.
Punktem wyjścia do rozmowy było zdefiniowanie wyzwań, z jakimi mierzymy się jako edukatorzy i próba znalezienia odpowiedzi u obecnych uczennic – co ich zdaniem jest ważne w budowaniu aktywnej postawy młodzieży.
Z naszej strony – dorosłych zebrało się takich problemów wiele, m.in.:
- brak motywacji ze strony uczniów,
- brak czasu i zaangażowania młodzieży,
- słomiany zapał młodych ludzi,
- brak wsparcia ze strony innych nauczycieli.
Alina i Marta podzieliły się swoim doświadczeniem, czyli tym, że potrzebują mieć poczucie sensu podejmowanych działań, być traktowane po partnersku oraz mieć dobrą relację z osobą dorosłą (życzliwość, zaufanie, otwartość). Podzieliliśmy się również historią zmiany pracy samorządu uczniowskiego w naszej szkole, opowiedziałyśmy o przestrzeni do działania oraz o wyzwaniach, które są częścią tej współpracy.
Te najważniejsze to:
- demokratyczne wybory przedstawicieli SU, opiekunów SU oraz Rzecznika Praw Ucznia,
- przestrzeń do współtworzenia wydarzeń szkolnych i podejmowania inicjatyw – koniecznie we współpracy z nauczycielami i rodzicami,
- organizowanie wyjść do różnych instytucji (na warsztaty) oraz spotkania z ludźmi działającymi na rzecz dobra wspólnego,
- włączanie do projektów, które uczniowie współtworzą – mają wpływ na temat i działania,
- spotkania dyrekcji szkoły z uczniami (wszystkimi) oraz z przedstawicielami – zbieranie informacji zwrotnej na temat pracy szkoły i odpowiadanie na potrzeby uczniów,
- włączenie uczniów do zmieniania przestrzeni szkolnej,
- wykorzystanie skrzynki inspiracji oraz sznurka pomysłów do zbierania inspiracji na zmiany w szkole,
- budowanie relacji – dawanie ram, wypracowywanie kompromisu (podzieliłam się historią pewnego długiego konfliktu, który przeżyliśmy kilka lat temu na linii uczniowie-dyrekcja),
- zmiana metod pracy – aktywizacja młodych ludzi.
Prostej odpowiedzi i recepty na to, jak włączać uczniów, nie będzie! Mogę natomiast podzielić się tym, co na pewno jest ważne w pracy z młodzieżą, ale jak zawsze – wszystko jest w naszych rękach – w naszej postawie, umiejętnościach komunikcyjnych, byciu spójnym (obiecuję – robię), tworzeniu relacji, otwartości i REFLEKSYJNOŚCI.
Dla mnie rozmowa w gnieździe byłą inspirująca, zresztą zmotywowała mnie do tego, by napisać ten tekst.
Z motywacją uczniów jest tak samo jak z motywacją dorosłych ludzi.
Po pierwsze, SENS działań – każdy z nas potrzebuje wiedzieć, po co coś robi.
Po drugie, WSPÓŁTWORZENIE – ludzie są odpowiedzialni tylko za to, co współtworzą.
Po trzecie, RELACJA – zdaniem młodych ludzi to podstawa.
Dajmy młodym ludziom przestrzeń, uczmy ich odpowiedzialności, dialogu i kompromisu, a to zaprocentuje – jeśli nie dziś, to w przyszłości.
Włączanie uczniów to nie tylko działalność samorządu uczniowskiego – to każda lekcja, chwila spędzona w szkole.
Nie włączymy wszystkich – nie każdy, nie to samo, nie w tym samym czasie.
Róbmy z uczniami projekty – ale na litość boską, nie nudne prezentacje, a takie, gdzie uczniowie rozwiązują jakiś problem, działają dla innych, doskonalą kompetencje społeczne.
Nie róbmy tego sami – prośmy o pomoc innych nauczycieli, ale dajmy im też prawo do odmowy.
I ostatnie – szukajmy odpowiedzi na włączanie uczniów sami, myślmy, rozmawiajmy z innymi, inspirujmy się.
Złotej recepty pewnie nie znajdziemy – bo każdy z nas jest inny, bo sytuacja inna, szkoła nie ta sama, środowisko też. Ale to nie oznacza, że mamy się poddawać i skupiać na narzekaniu na młodzież.
Kiedy kilka miesięcy temu podeszłam do mojego harvardzkiego wykładowcy, eksperta od przywództwa i budowania zespołu z pytaniem, jak poradzić sobie z problemem w mojej szkole, odpowiedział – KEEP THINKING (ciągle myśl!). I to robię, i taką refleksją się dzielę. I taki jest klucz do włączania młodzieży.
A za spotkanie w gnieździe dziękuję! Formuła rozmowy w drodze i włączania do niej była przełamywaniem schematu konferencyjnego. Moim uczennicom uświadomiła, jak my dorośli postrzegamy współpracę. Cieszę się, że mogły podzielić się tym, co czują i czego potrzebują w budowaniu współpracy z nami. Ja natomiast zdałam sobie po raz kolejny sprawę, że wymiana doświadczeń i zwykła rozmowa jest ważna, a niedoceniana często, gdy zabiegani i często w poczuciu osamotnienia działamy. Tak więc – NIE NARZEKAJMY, WŁĄCZAJMY!
PS. W trakcie naszego forum „Szkoła z edumocą” często słyszeliśmy:
– „Jaką macie samodzielną i zaangażowaną młodzież. Jak to robicie?”
– „Pozwalamy jej działać”.
Notka o autorce: Oktawia Gorzeńska jest dyrektorką 17 LO w Gdyni – Szkoły z mocą zmieniania świata według Fundacji Ashoka, koordynatorką projektów, trenerką, członkinią grupy Superbelfrzy RP oraz autorką bloga www.eduzmieniacz.com. Uważa, że szkoła powinna być bliska życiu i doskonalić kompetencje społeczne, dlatego razem z uczniami realizuje projekty zmiany społecznej. Chętnie dzieli się swą wiedzą i doświadczeniem z innymi osobami, także spoza sektora edukacji. W 2015 roku zdobyła tytuł Eduinspiratora w ogólnopolskim konkursie organizowanym przez FRSE. Jest absolwentką Leadership Academy for Poland. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Superbelfrów. Licencja CC-BY-SA.
