To będzie krótka opowieść o szkole uczącej szacunku do uczenia się, wysiłku intelektualnego i zaangażowania. Wszystko zaczęło się w 2010 roku, kiedy przy warszawskiej Szkole Podstawowej nr 143 im. Stefana Starzyńskiego założyliśmy Fundację Rozwoju Dzieci „Stefanka”, która była odpowiedzią na potrzeby rodziców, uczniów i szkoły. Rodzice oczekiwali na wsparcie w zagospodarowaniu czasu pozalekcyjnego dzieci, tak aby łatwiej było im pogodzić pracę zawodową z rodzicielstwem, uczniowie pragnęli ciekawych zajęć rozwijających ich zainteresowania, a szkoła potrzebowała funduszy na unowocześnienie przestrzeni edukacyjnej.
Rodzice działający w fundacji do dziś organizują zajęcia pozalekcyjne zgodnie z potrzebami dzieci, opłacają zajęcia (w kwocie o wiele niższej na rynku), a 20% od każdej wpłaty przeznaczane jest na inwestycje szkoły. To oni, działając charytatywnie, zrealizowali wiele przedsięwzięć, m.in. ufundowali pracownię informatyczną, dwie multimedialne pracownie językowe, multimedialną bibliotekę, sklepik wraz z głównym korytarzem i wiele innych.
Od drodze przemiany naszej Szkoły opowiadałyśmy podczas INSPIR@CJI 2024 w Warszawie – zachęcamy do obejrzenia tego wystąpienia:
Poniżej krótkie podsumowanie najważniejszych etapów w rozwoju naszej szkoły, który to rozwój oczywiście cały czas trwa.
Od 2011 rozpoczęliśmy proces wdrażania oceniania kształtującego. Wszyscy nauczyciele, ukończywszy kurs OK, zaczęli wyznaczać cel lekcji i kryteria sukcesu, udzielać uczniom informacji zwrotnej, organizować pracę w grupach, podsumować lekcje. Sami też organizowaliśmy grupy pomocnych przyjaciół, obserwując nawzajem lekcje i udzielając sobie informacji zwrotnej. Organizowaliśmy spacery edukacyjne, by zaobserwować proces uczenia się i relacje. PEDAGOGIKA WSPÓŁPRACY przynosiła efekty – i uczniowie, i nauczyciele przestali się ścigać, a zaczęli dzielić się tym, co mieli.
Od 2014 ocenę kształtującą przenieśliśmy na proces wychowania, by skuteczniej kształtować postawy uczniów. Dokonujemy tego w następujący sposób: na początku każdego roku uczeń dokonuje samooceny i wyznacza sobie cel lub cele na dany rok szkolny. Dwa razy w roku (przed klasyfikacją śródroczną i roczną) uczeń ponownie dokonuje samooceny, w tym własnej oceny zachowania. Dwa razy w roku (przed zebraniami trójkowymi) nauczyciele uczący w danej klasie spotykają się i omawiają sytuację danej klasy i każdego ucznia. Podczas spotkań trójkowych wychowawca omawia z uczniem i jego rodzicami lub opiekunami stopień osiągnięcia celów w I semestrze, tak by wzmocnić dziecko w drodze do celu, a w maju razem podsumowują pracę roczną. Do tego służą Karta Mocy w klasach 1-3 oraz karta oceny pracy „Celownik” w klasach 4-8.
Od 2016 kształtujemy postawy odwagi i empatii poprzez rozwijanie umiejętności wyrażania własnej opinii i jej uzasadniania, poprzez opanowanie sztuki prowadzenia dyskusji i debat, w tym debat oksfordzkich. Uczyliśmy zasad dobrego zachowania i szacunku dla innego zdania. Samodzielność myślenia w takich działaniach pobudzała uczniów do wysiłku intelektualnego i zaangażowania, a nauczyciele zrzeszeni w zespołach APU (analiza prac uczniów) pracowali nad doskonaleniem umiejętności budowania zadań edukacyjnych, niezbędnych do kształcenia samodzielnego myślenia.
Przy okazji powstało koło debatanckie, którego członkowie zdobywają wysokie miejsca w Warszawskiej Lidze Debatanckiej, a nauczyciele wydali „Dyskutownik”, czyli przegląd metod i technik uczących dyskutowania na każdym przedmiocie.
Od 2019 postawiliśmy na rozwijanie samodzielności myślenia poprzez stosowanie nowoczesnych metod kształcenia. Wprowadziliśmy:
- rutyny krytycznego myślenia, rozwijające różne rodzaje i kierunki myślenia; pozwalają odkryć uczniów na nowo, przekierować proces nauki w głębsze rejony, budują relacje;
- design thinking – metodę sami zaadaptowaliśmy do pracy z uczniami w czasie lekcji. Ważny jest dla nas etap empatyzacji - zrozumienia potrzeb drugiego człowieka, zdefiniowanie problemu i projektowanie spersonalizowanych rozwiązań;
- eduscrum, a w niej najważniejsze dla nas są etapy tworzenia zespołu według kompetencji ucznia oraz samodzielne zaplanowanie sposobu rozwiązania problemu, a także sformułowanie wniosków;
- thinking classroom (myśląca klasa) - wykorzystujemy tę metodę na wszystkich przedmiotach. Uczniowie, pracując w grupach przy pionowych tablicach, mają więcej okazji do dzielenia się wiedzą, do tworzenia relacji, do wzajemnego uczenia się.
Od 2022 nauczamy też interdyscyplinarnie. Tworzymy zadania, przy rozwiązywaniu których uczniowie zdobywają i wykorzystują wiedzę z różnych przedmiotów. Organizujemy dni projektów lub dni zadań interdyscyplinarnych, w czasie których wszyscy uczniowie w szkole uczą się w ten sam sposób. Zespoły uczniowskie samodzielnie opracowują strategię realizacji zadania, planując też odpowiednio czas pracy i przerwy. W czasie takiego dnia z uczniami pracują wychowawcy wspomagani przez nauczycieli przedmiotów. Dodam, że wszystkie zadania interdyscyplinarne przygotowywane są na ten dzień przez zespoły nauczycieli, omówione podczas rady pedagogicznej, tak aby stworzyć uczniom optymalne warunki rozwoju.
Z nauczaniem interdyscyplinarnym wychodzimy często poza mury szkoły, według założenia, że nauka odbywa się wszędzie. Dlatego tez nasze dzieci rozwijają się sportowo i artystycznie w różnych, ucząc się w teatrach, muzeach, domach kultury, podczas Małej Warszawskiej Jesieni itp.
Reasumując - różnorodność kompetencji nauczycieli, ciągłe doskonalenie zawodowe oraz stosowanie różnorodnych metod są siłą efektywnego nauczania oraz budowania ciekawości uczniów, ich zaangażowania, motywacji do wysiłku intelektualnego. To różnorodność i współpraca uczą odwagi i empatii, a te kształtują postawy szacunku do uczenia się. Tak uczniów, jak i nauczycieli.
***
Organizatorami zorganizowanej w dniach 5-6 października 2024 w Warszawie konferencji INSPIR@CJE 2024 byli: Edunews.pl, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Wiedzy THINK! oraz Think Global sp. z o.o.
Partnerem merytorycznym była społeczność nauczycieli: Superbelfrzy RP.
Partnerem głównym konferencji był Samsung Polska.
Partnerami konferencji byli: Canva, Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy, Eduko, Fundacja Szkoła z Klasą & Asy Internetu, Microsoft & ALSO sp. z o.o., Remi sp. z o.o., Stowarzyszenie Cyfrowy Dialog, VanityStyle sp. z o.o. (Akademia Dobrej Enegrii Junior), Wakelet oraz Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.
Współpraca: FAST Heroes, SuperKid.pl, ZłotyNauczyciel.pl.
Notka o autorce: Krystyna Jakubowska jest wieloletnią dyrektorką Szkoły Podstawowej nr 143 w Warszawie. Założycielka Fundacji Rozwoju Dzieci Stefanka. Autorka artykułów m.in. o nadzorze pedagogicznym, dokumentach szkolnych, fundacji w szkole, współpracy z rodzicami, zamieszczonych w czasopiśmie Dyrektor Szkoły oraz współautorka rozdziału Jak zostać królem w książce Szkoły poza horyzont pod red. prof. J. Hausnera. Entuzjastka oceniania kształtującego oraz rozwojowej oceny zachowania.
