Nowa architektura edukacji (4)

Projektowanie szkoły wymaga spełnienia potrzeb dzieci, by mogły uczyć się i bawić w otoczeniu, które je stymuluje, ułatwia efektywną pracę, daje możliwość współpracy i odpoczynku. Niezmiernie ważne są w tej przestrzeni także oczekiwania dorosłych, gdyż zarówno nauczyciele, jak i rodzice chcą pracować, spotykać się w godnych warunkach i mieć szansę na rzeczywisty dialog i współtworzenie rzeczywistości szkolnej. Ten cel wyznaczają sobie współcześni twórcy szkół, choć pewnie w naszych skromnych warunkach wystarczyłoby inaczej zaaranżować przestrzeń klasy, tak by wszyscy uczestnicy spotkania mogli się widzieć i swobodniej poczuć.

 
Cedar Ridge High School, Round Rock, Texas; Zdjęcie ©Charles Davis Smith

 
Collège du Léman et salle communale w Apples, Szwajcaria; Zdjęcie ©Graeme Mann & Patricia Capua Mann   

Szkoła – miejsce wspólne
Co więcej – szkoły nie mogą pozwolić sobie na funkcjonowanie w zupełnej izolacji od otoczenia, stając się niezdobytymi twierdzami obstawionymi ochroniarzami (choć oczywiście nie podważam tu kwestii związanych z bezpieczeństwem). Pamiętajmy, że obraz mówi więcej niż tysiąc słów, dlatego, gdy budynek szkolny w sensie mentalnym i architektonicznym otworzy się na potrzeby społeczności, pokażemy naszym uczniom, że dialog społeczny, międzypokoleniowy jest możliwy i że mogą oni poczuć się gospodarzami tego miejsca, wziąć więc też w większym stopniu za nie odpowiedzialność (np. dbając o porządek, prezentując swoje osiągnięcia).

 

 
Barnard College, New York, USA; Zdjęcie ©Albert Vecerka / Esto

 

Budując szkołę, zwłaszcza w małych miejscowościach, architekci i dyrektorzy mają coraz częściej na uwadze, że w godzinach wieczornych może ona służyć całej społeczności. Pomieszczenia takie jak sala gimnastyczna, basen, biblioteka, pracownia komputerowa – mogą prowadzić „drugie życie”, stając się miejscem spotkań i rozrywki także dla dorosłych. Przy szkołach powstają parki o charakterze sportowo – rekreacyjno – dydaktycznym, stanowiąc atrakcję dla okolicznych mieszkańców, zachęcając do spędzania czasu wspólnie i aktywnie.

Korzyści płynące z tak poszerzonej funkcji szkoły są więc obopólne: członkowie społeczności zyskują miejsce na wspólne działania, dokształcanie się czy relaks, natomiast uczniowie w praktyce przekonują się, że szkoła to nie więzienie, ale przestrzeń, gdzie może wydarzyć się coś ciekawego, angażującego i twórczego nie tylko dla nich, a także – w jakimś sensie - dzięki nim.

 
Projekt szkoły podstawowej w Książenicach, gmina Grodzisk Mazowiecki (©Spółka PALK Architekci)

Siłą szkoły może więc stać się takie planowanie jej architektury i otoczenia, by mogło ono służyć budowaniu więzi w tak dziś rozproszonym, nierzadko biernym i zamkniętym na inicjatywy obywatelskie polskim społeczeństwie. Nauczyć babcię korzystania z komputera, zagrać wieczorem z tatą i wujkiem w siatkówkę, spotkać się na kawę w gronie gospodyń wiejskich?– takie i inne pomysły można bez przeszkód realizować już dziś.