Edukacja artystyczna i kulturalna zdaje się być w szkołach niedoceniana: mała liczba godzin, trudności z ocenianiem pracy uczniów, słaba współpraca z ośrodami kultury. A przecież to także przedmioty artystyczne kształtują w uczniach kreatywność, umiejętność myślenia abstrakcyjnego oraz wiele zdolności, które przydają się w życiu osobistym i zawodowym.
W pażdzierniku br. sieć informacji o edukacji w Europie – Eurydice – opublikowała obszerny raport pt. „Edukacja artystyczna i kulturalna w szkołach w Europie”. Publikacja ta wchodzi w skład obchodów Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji 2009. Dane przedstawione w raporcie odnoszą się do roku szkolnego 2007/2008 i dotyczą edukacji w 30 krajach Europy. W dokumencie można znaleźć opis celów edukacyji artystycznej i kulturalne, jej orgnizację, zakres oferowanych zajęć pozalekcyjnych oraz innych inicjatyw w zakresie edukacji.
Mimo iż wszystkie szkoły w Europie uczą przedmiotów artystycznych, to różnica w różnorodności przedmiotów dostępnych uczniom jest ogromna. Bo o ile we wszystkich krajach muzyka i plastyka są obowiązkowymi przedmiotami nauczania (przynajmniej na jednym z etapów kształcenia), to przedmioty takie jak rzemiosło artystyczne, teatr, czy taniec należą do rzadkich przedmiotów nauczanych albo w ramach przedmiotów nieartystycznych, albo w ogóle niedostępnych. Do najrzadszych przedmiotów należą sztuka multimediów oraz architektura. Tej ostatniej uczą się dzieci tylko w Estonii, Finlandii, Norwegii, flamandzkiej części Belgii i Grecji. W Polsce teatr, taniec oraz sztuka multimediów stanowią część innego obowiązkowego przedmiotu nieartystcznego (języka polskiego, wychowania fizycznego), co naturalnie zmienia podejście do nauczanej tematyki.
Niepokojący jest wniosek mówiący o tym, że im wyższy szczebel edukacji, tym mniej godzin poświęca się na edukację artystyczną. W szkole podstawowej wypada w Europie od 50 do 100 godzin przedmiotów artystycznych na rok – a jest to i tak mała liczba w porównaniu z innymi przedmiotami, np. przyrodą, matematyką, czy wychowaniem fizycznym. Im dzieci starsze, tym mają mniejszą styczność ze sztuką.
Badanie wykazało również, że szczególną trudność nastręcza nauczycielom sposób oceniania uczniów z przedmiotów artystycznych i weryfikacja ich postępów. Pedagodzy często współpracują przy tworzeniu kryteriów oceniania w ramach zespołów przedmiotowych i dopasowują kryteria do celów nauczania zawartych w podstawach programowych. Skoro tak trudno jest ocenić postępy w edukacji artystycznej, nie dziwi fakt, iż tylko w trzech krajach Europy - Irlandii, na Malcie oraz w Szkocji – uczniowie muszą zdawać egzamin z przedmiotów artystycznych w ramach kształcenia obowiązkowego. W tych krajach przeprowadzane są także badania w kwestii edukacji artystycznej, które potwierdzają niedostateczną ilość czasu poświęconą tym dziedzinom oraz braki w przygotowaniu nauczycieli do nauczania tych przedmiotów. Ten ostatni czynnik wynika również z faktu, iż zawodowi artyści rzadko stają przy tablicy. To z kolei związane jest z brakiem przygotowania pedagogicznego artystów zawodowych.
Przedmiotów artystycznych w szkole podstawowej uczą nauczyciele od nauczania zintegrowanego tzn. uczący większości lub wszystkich przedmiotów. Dopiero od pewnego poziomu edukacji w niektórych krajach przedmioty artystyczne prowadzą nauczyciele przedmiotu, od który wymaga się zdolności artystycznych.
Ponadto, dużą wadą systemu edukacji artystycznej w większości krajów jest brak współpracy między szkołami a instytucjami sztuki i kultury. Jednak przykłady krajów takich jak Dania, Belgia, Irlandia, Malta, czy Austria, pokazują, że można ustanowić zwyczaj współpracy tych dwóch organizacji w celu promocji kultury i sztuki w szkołach. Na Malcie na przykład organizacja o nazwie Heritage Malta (pol. Dziedzictwo Malty) stworzyło departament, do którego obowiązków należy przygotowywanie materiałów edukacyjnych dla szkół na temat dziedzictwa kulturowego kraju. Materiały te przygotowywane są we współpracy z pedagogami, którzy tych przedmiotów nauczają i znają bardzo dobrze potrzeby edukacyjne podopiecznych. Instytucja ta odpowiada także za przygotowywanie regularnych wydarzeń kulturalnych skierowanych szczególnie do uczniów szkół podstawowych i średnich. W Belgii natomiast główny nacisk położono na multimedia i technologię - stworzono m.in. stronę internetową, na której nauczyciele znajdą mnóstwo pomysłów na ciekawe zajęcia szkolne i pozaszkolne.
Celem edukacji artystycznej jest przede wszystkim rozwój osobisty ucznia. To właśnie on sprzyja budowaniu umiejętności społecznych, pozwala na wyrażenie własnej tożsamości, wyjście ku różnorodności kulturowej. Szkoła ma nie tylko dawać wiedzę, lecz przygotować do życia dorosłego, w którym człowiek czerpie z postaw i doświadczeń nabytych w dzieciństwie. Wrażliwość na sztukę, kulturę, własne dziedzictwo lokalne i narodowe mają ogromne znaczenie w budowaniu odpowiedzialnego społeczeństwa.
Całość raportu (w języku angielskim) dostępna jest na stronie EACEA (PDF).
Mimo iż wszystkie szkoły w Europie uczą przedmiotów artystycznych, to różnica w różnorodności przedmiotów dostępnych uczniom jest ogromna. Bo o ile we wszystkich krajach muzyka i plastyka są obowiązkowymi przedmiotami nauczania (przynajmniej na jednym z etapów kształcenia), to przedmioty takie jak rzemiosło artystyczne, teatr, czy taniec należą do rzadkich przedmiotów nauczanych albo w ramach przedmiotów nieartystycznych, albo w ogóle niedostępnych. Do najrzadszych przedmiotów należą sztuka multimediów oraz architektura. Tej ostatniej uczą się dzieci tylko w Estonii, Finlandii, Norwegii, flamandzkiej części Belgii i Grecji. W Polsce teatr, taniec oraz sztuka multimediów stanowią część innego obowiązkowego przedmiotu nieartystcznego (języka polskiego, wychowania fizycznego), co naturalnie zmienia podejście do nauczanej tematyki.
Niepokojący jest wniosek mówiący o tym, że im wyższy szczebel edukacji, tym mniej godzin poświęca się na edukację artystyczną. W szkole podstawowej wypada w Europie od 50 do 100 godzin przedmiotów artystycznych na rok – a jest to i tak mała liczba w porównaniu z innymi przedmiotami, np. przyrodą, matematyką, czy wychowaniem fizycznym. Im dzieci starsze, tym mają mniejszą styczność ze sztuką.
Badanie wykazało również, że szczególną trudność nastręcza nauczycielom sposób oceniania uczniów z przedmiotów artystycznych i weryfikacja ich postępów. Pedagodzy często współpracują przy tworzeniu kryteriów oceniania w ramach zespołów przedmiotowych i dopasowują kryteria do celów nauczania zawartych w podstawach programowych. Skoro tak trudno jest ocenić postępy w edukacji artystycznej, nie dziwi fakt, iż tylko w trzech krajach Europy - Irlandii, na Malcie oraz w Szkocji – uczniowie muszą zdawać egzamin z przedmiotów artystycznych w ramach kształcenia obowiązkowego. W tych krajach przeprowadzane są także badania w kwestii edukacji artystycznej, które potwierdzają niedostateczną ilość czasu poświęconą tym dziedzinom oraz braki w przygotowaniu nauczycieli do nauczania tych przedmiotów. Ten ostatni czynnik wynika również z faktu, iż zawodowi artyści rzadko stają przy tablicy. To z kolei związane jest z brakiem przygotowania pedagogicznego artystów zawodowych.
Przedmiotów artystycznych w szkole podstawowej uczą nauczyciele od nauczania zintegrowanego tzn. uczący większości lub wszystkich przedmiotów. Dopiero od pewnego poziomu edukacji w niektórych krajach przedmioty artystyczne prowadzą nauczyciele przedmiotu, od który wymaga się zdolności artystycznych.
Ponadto, dużą wadą systemu edukacji artystycznej w większości krajów jest brak współpracy między szkołami a instytucjami sztuki i kultury. Jednak przykłady krajów takich jak Dania, Belgia, Irlandia, Malta, czy Austria, pokazują, że można ustanowić zwyczaj współpracy tych dwóch organizacji w celu promocji kultury i sztuki w szkołach. Na Malcie na przykład organizacja o nazwie Heritage Malta (pol. Dziedzictwo Malty) stworzyło departament, do którego obowiązków należy przygotowywanie materiałów edukacyjnych dla szkół na temat dziedzictwa kulturowego kraju. Materiały te przygotowywane są we współpracy z pedagogami, którzy tych przedmiotów nauczają i znają bardzo dobrze potrzeby edukacyjne podopiecznych. Instytucja ta odpowiada także za przygotowywanie regularnych wydarzeń kulturalnych skierowanych szczególnie do uczniów szkół podstawowych i średnich. W Belgii natomiast główny nacisk położono na multimedia i technologię - stworzono m.in. stronę internetową, na której nauczyciele znajdą mnóstwo pomysłów na ciekawe zajęcia szkolne i pozaszkolne.
Celem edukacji artystycznej jest przede wszystkim rozwój osobisty ucznia. To właśnie on sprzyja budowaniu umiejętności społecznych, pozwala na wyrażenie własnej tożsamości, wyjście ku różnorodności kulturowej. Szkoła ma nie tylko dawać wiedzę, lecz przygotować do życia dorosłego, w którym człowiek czerpie z postaw i doświadczeń nabytych w dzieciństwie. Wrażliwość na sztukę, kulturę, własne dziedzictwo lokalne i narodowe mają ogromne znaczenie w budowaniu odpowiedzialnego społeczeństwa.
Całość raportu (w języku angielskim) dostępna jest na stronie EACEA (PDF).
