2 tysiące lat temu uczniowie o swoim Mistrzu mówili - Nauczycielu. Brzmi dumnie. Uczniowie lubiących swoich nauczycieli mówią pewnie podobnie. Konieczność przywrócenia odpowiedniej rangi nauczycielom oraz zasadniczej zmiany struktury i organizacji szkoły wraz z egzaminowaniem - jest oczywista. To ważna obywatelska potrzeba - ale jak ją zrealizować?
Kto kogo ignoruje?
Ignorancję widać dziś na każdym niemal kroku. Profesor Łukasz Turski w wywiadzie dla „Dyrektora Szkoły” twierdzi, że w naszym szkolnym systemie widać ignorowanie rewolucji technologicznej. Wykorzystywanie TIK - nowoczesnych technologii informacyjno-technicznych może uatrakcyjnić edukację, ale dobrego (bardzo dobrego) nauczyciela - mistrza nie zastąpi.
Jeśli coś naprawdę się w Polsce ignoruje od lat, to jest to właściwa ranga zawodowa nauczyciela i niedocenianie jego ogromnego wpływu na edukację oraz rozwój młodych ludzi. Oczywiście, w rankingach społecznego zaufania - lekarze, profesorowie i nauczyciele prawie niezmiennie zajmują bardzo wysoką ocenę, ale to zasługa przede wszystkim wysokiego morale, wytężonej pracy i dużej bezinteresowności tych grup społecznych, a nie prawdziwego prestiżu.
Jaki zawód jest najważniejszy?
Niektórzy twierdzą, że nie ma zawodów pierwszych i ostatnich. Wszystkie są ważne i nie ma pierwszego. Profesor Ł. Turski uważa, że w Sejmie powinien wisieć duży napis: Nauczyciel to najważniejszy zawód w kraju! Ciekawy pomysł, ale co by na to powiedzieli sami nauczyciele i ludzie innych zawodów? Można by to skomentować, ale może tu przywołać interesującą myśl Wilhelma Reicha: „Jeśli chcemy naprawdę zmienić świat na lepsze za życia jednego pokolenia, to prowadzi do tego prosta droga – płacić nauczycielom tyle, ile płacimy politykom i wojskowym.” (W. Reich za: Lubczyński 2011).
Wielu nauczycieli by się ucieszyło z realizacji ww. postulatu. Nie miejsce tu, aby napisać, co myślą ludzie o politykach i wojskowych, ale nad ww. sentencją mógłby się nowy premier zastanowić. Podstawowym warunkiem myślenia o podwyższeniu rangi naszego zawodu jest ustalenie trafnej odpowiedzi na pytanie o obecne potrzeby szkolnego kształcenia i szkoły, realizowanych w duchu przyszłościowej orientacji edukacji, oraz pożądane cechy i zawodową sylwetkę nauczyciela. Niektórzy twierdzą, że o społecznej randze danego zawodu decyduje wysokość pensji - być może?
Warto te problemy badać i poszukiwać trafnych odpowiedzi, ale oczywiście najpierw trzeba się zastanowić: Jakiego nauczyciela potrzebuje szkoła XXI wieku? (Sawiński 2008).
Jakie innowacje są dziś potrzebuje szkole?
Podstawowym warunkiem realizacji ww. innowacji są fundusze, a warunkiem dotarcia dziś do młodzieży (cyfrowych tubylców) jest zasadnicza zmiana treści kształcenia i stylu prowadzenia szkolnych zajęć. Potrzebne jest też przebudowanie mentalności oświatowych decydentów i nauczycieli. Szkole dziś potrzebni są nowocześnie wykształceni i silni nauczyciele, bo: edukacja potrzebuje mocnych osobowości. Jej także potrzebne są nowoczesne innowacje edukacyjne, które przede wszystkim:
- Wprowadzą nowe treści kształcenia >>> Chodzi o nową podstawę programową!
- Promują nowoczesny styl pracy szkoły >>> Potrzebny jest nowy styl pracy nauczycieli!
- Zmienią (poprawią) styl myślenia ludzi >>> Ważna jest szkoła ucząca myślenia!
- Zmienią strukturę i organizację szkoły >>> Potrzebna jest elastyczna organizacja pracy!
- Zmienią system egzaminowania >>> Warto sprawdzać i oceniać przyrost myślenia!
- Preferują >>> cechy i zawodową sylwetki nowoczesnego nauczyciela XXI wieku!
- Zasadniczo zmienią system kształcenia nauczycieli i postawią na wysokie wymagania oraz ich samodzielność, kreatywność i odpowiedzialność!
- Przyczynią się do autonomii szkoły i podniesienia rangi zawodu nauczyciela!
- Zlikwidują radykalnie szkolną biurokrację!
- ................................................................. (miejsce na inną propozycję).
Gdzie jest klucz do sukcesu szkoły?
Prof. Turski w ww. wywiadzie twierdzi także, że ponosimy i będziemy ponosić konsekwencje nieprzeprowadzenia reformy edukacji całościowo – od przedszkola do doktoratu. Wskazuje też na konieczność przywrócenia odpowiedniej rangi zawodowi nauczyciela oraz zasadniczej przebudowy struktury i organizacji szkoły wraz z systemem egzaminów. To jest ważna potrzeba obecnych czasów. Warto przeczytać i przemyśleć oraz podsunąć decydentom!
Myśląc o jakościowej reformie edukacji, warto mieć świadomość, że, najsilniejszym motywatorem do uczenia się był, jest i pozostanie sam nauczyciel - ciekawy, kulturalny i skuteczny. Wielu z nas przecież dobrze rozumie, że: „Kluczem do sukcesu w oświacie są ludzie. Jest wielu wspaniałych nauczycieli i to z nimi trzeba zmieniać polską oświatę.” (Katarzyna Hall - b. minister edukacji narodowej).
Niedawno ujawniono wizję rządowych strategów - Strategię Rozwoju Kapitału Ludzkiego (SRKL). Zapowiada się cyfrowa rewolucja i „optymalizacja” kadr w oświacie. Strategia dotyczy przede wszystkim uczenia się przez całe życie, kadr i edukacji szkolnej oraz pozaszkolnej. Mamy dziesięcioletnią perspektywę (Kosztulanis, Strategia bez tajemnic. GN 2011/49). Warto poznać te plany!
Jak wdrożyć najważniejszą innowację edukacji XXI wieku?
Podstawowymi warunkami wdrożenia tej innowacji, skierowanej w stronę wysokiej rangi nauczyciela są przede wszystkim:
- Zmiana myślenia o znaczeniu podwyższania rangi naszego zawodu;
- Zrozumienie jego misji nie tyle przez nauczycieli, ale przez decydentów, polityków;
- Wskazanie pożądanych cech oraz osobistej i zawodowej sylwetki nauczyciela XXI wieku, który potrafi nie gonić uczniów przed sobą, ale za sobą ich pociągnąć (motywować);
- Zasadnicza zmiana systemu kształcenia nauczycieli;
- Zmiana ustawy budżetowej (oczywiste);
- Postawienie na mądrość, samodzielność i odpowiedzialność nauczycieli;
- Znalezienie oszczędności - od Sejmu zaczynając, w którym nie 460, ale 112 posłów najzupełniej wystarczy (7 x 16 woj. = 112), przez administrację, którą można zredukować co najmniej o 30%; - itp. Nauczyciele wskazują, że w szkołach też marnują się finanse. Tylko trzymać kciuki za powodzenie innowacji, która podniesie rangę naszego zawodu!
(Notka o autorze: dr Julian Piotr Sawiński, nauczyciel konsultant Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)