Nie ma wątpliwości, że cały sektor edukacji będzie wspominał czas lock-downu jako moment szczególny, który obnażył słabości tradycyjnego podejścia do tak ważnego etapu życia każdego młodego człowieka. Zwłaszcza, że żyjemy w świecie nacechowanym coraz większą zmiennością i tempem rozwoju wielu jego elementów, w tym edukacji. Jednak zarówno uczennice i uczniowie, rodzice, jak i cała kadra nauczycielska pokazali nie tylko heroiczną wręcz odwagę, ale i energię oraz umiejętność dostosowania się do nowych warunków, przechodząc w rytm nauki zdalnej, która pozwoliła dokończyć semestr, a następnie rok szkolny. Dzisiaj istotne jest, aby nie zaprzepaścić tej ciężkiej pracy oraz wyciągnąć wnioski z lekcji, którą przyniosła pandemia. Dlatego musimy podjąć dyskusję na temat wykorzystania doświadczeń z okresu nauki zdalnej, tak aby zapewnić uczniom jak najlepsze warunki do rozwoju i funkcjonowania w świecie nieustannych zmian.
Warto podkreślić ogromny wysiłek dziesiątek tysięcy pracowników oświaty, którzy sprawili, że ciągłość nauczania w momencie koniecznego dystansu społecznego została zachowana. W badaniach przeprowadzonych przez Global Education Innovation Initiative (Harvard) i OECD Rapid Assessment of COVID-19 Education Response wyraźnie dostrzegamy, że dla 84 proc. respondentów ważnym i bardzo ważnym priorytetem w reagowaniu na kryzysy jest zapewnienie ciągłości nauki. Dzisiaj z pełnym przekonaniem możemy powiedzieć, że zdalna nauka i cyfrowe narzędzia pomogły zachować kontakt ze szkołą, otwierając wirtualne przestrzenie do współpracy, komunikacji i budowania więzi.
Wiemy również, że przyspieszona przez pandemię transformacja polskiej szkoły i sposobu uczenia się będzie procesem długotrwałym, dążącym do zmiany modelu edukacji z tradycyjnego na hybrydowy. W związku z tym, konieczna jest dyskusja o tym, które doświadczenia i praktyki z okresu lock-downu warto wdrożyć w przyszłości. Będzie to szczególnie istotne zarówno w obecnym roku szkolnym, jak i w szerszej perspektywie. Musimy przy tym odpowiedzieć na pytanie: w jaki sposób szkoła w dzisiejszym zmiennym świecie może zapewniać wszystkim uczniom warunki do rozwoju oraz wyposażać ich w umiejętności niezbędne do sprawnego funkcjonowania?
W nowym roku szkolnym mamy okazję kreatywnie stawić czoła najpilniejszym wyzwaniom, budując jednocześnie most ku nowej wizji systemu edukacji. Mamy niepowtarzalną szansę wypracowania koncepcji nauki, która zapewnia warunki do rozwoju dla wszystkich uczniów oraz wyposaża ich w umiejętności potrzebne do funkcjonowania wśród wieloznaczności i zmienności. Istotnym jej elementem będzie koncepcja głębokiego uczenia się (ang. deep learning), która wykorzystuje to, co najlepsze w tradycyjnych koncepcjach edukacji wraz z innowacyjnymi praktykami z okresu nauczania zdalnego do kształtowania nowych, elastycznych, a przede wszystkim hybrydowych modeli nauki. Jej kluczowym celem jest kształtowanie takich cech jak obywatelskość, współpraca, komunikacja, kreatywność i krytyczne myślenie.
Głębokie uczenie się to fundament nowego, hybrydowego środowiska edukacji. Koncepcja ta obejmuje to, co najlepsze zarówno w nauczaniu tradycyjnym, jak i zdalnym i pozwala skupić się na uczniach. Bo to właśnie indywidualne podejście i bliskie relacje z nauczycielami są dla młodych ludzi istotne w nauce. Według raportu Class of 2030 and the Life-Ready Learning, 98 proc. uczniów i uczennic oczekuje indywidualnego traktowania, a nie automatyzacji. Dlatego nowa wizja edukacji zakłada uwzględnienie tak ważnych elementów, jak partnerstwo, angażujące treści, możliwość interakcji z nauczycielami i rówieśnikami czy wsparcie dla osób uczących się. Kontakt i poczucie przynależności uczniów można wspomagać emocjonalnymi „punktami kontrolnymi” wbudowanymi w cyfrowe środowisko nauki. Zaangażowanie – podstawowy czynnik, który warunkuje uczenie się – można rozwijać przez doświadczenia wirtualne i stacjonarne: wycieczki do muzeów i galerii, symulacje i środowiska typu otwarty świat, które uczniowie odkrywają i tworzą w dowolnym czasie i przestrzeni wraz z ekspertami i partnerami. Technologia natomiast niech będzie elementem usprawniającym proces nauki np. poprzez łatwy kontakt na linii nauczyciel – uczeń – rodzic, czy elementy takie jak szybkie tworzenie tłumaczeń, transkrypcji i prezentacji. Co więcej, wykształtowane podczas nauki hybrydowej cyfrowe kompetencje uczniów będą stanowiły doskonałą bazę przygotowującą do startu na rynku pracy.
To tylko kilka przekładów tego, jak wykorzystać technologię do angażowania uczniów i nauczycieli w proces nauki. Dzisiaj stajemy przed wyzwaniem opracowania kolejnych metod i kontynuujemy dyskusję na temat tego, jakie praktyki z okresu lock-downu możemy jeszcze wykorzystać w przyszłości. Koncepcja głębokiego uczenia się z całą pewnością jest jedną z nich, stanowiąc fundament nowego, hybrydowego środowiska edukacji.
Notka o autorce: Barbara Michalska jest Dyrektorem ds. Edukacji w Microsoft Polska.
