Dziadkowie i wnuki w edukacji

Kształcenie międzypokoleniowe to postmodernistyczny termin określający proces dziedziczenia w sferze intelektualnej. Pierwotnie, przetrwanie kultury było możliwe dzięki ustnym przekazom: starsi udostępniali wiedzę swoim potomkom. Pierwszą rewolucję przyniosło wynalezienie druku. Głosy przodków zostały przelane na papier. Zmiana metodologii pozyskiwania informacji umniejszyła rolę doświadczenia, a tym samym – prestiż starszych członków społeczeństwa. Ale to nie koniec. Alvin Toffler, w książce „Trzecia fala” (1980), postawił tezę o wybuchu kolejnej rewolucji w przekazywaniu informacji: rosnąca popularność technologii informatycznych i idąca za nią zamiana ról. Teraz dzieci pomagają swoim rodzicom poruszać się w cyfrowym świecie – nastała era kultury postfiguratywnej.

Nie możemy jednak zapominać, że młodzież w dalszym ciągu potrzebuje obecności czujnego spojrzenia starszych: „Starsi nie mogą być starsi, jeśli nie ma społeczeństwa, które uczyni ich starszymi. Dziecko nie może czuć się bezpiecznie, jeśli obok niego nie ma starszych, ich cicha obecność daje mu nadzieję. Dorosły nie może być tym, kim jest, jeśli wokół nie ma starszych osób” (M.P. Some).

Projekt „Dziadkowie i wnuki”, finansowany w ramach European Commission eLearning Program, wspierany przez władze lokalne, organizacje publiczne i prywatne, jest skierowany do osób powyżej 55 roku życia. Ma na celu edukację multimedialną (obsługa poczty elektronicznej, przeglądarek internetowych), która daje możliwość aktywnego uczestnictwa w skomputeryzowanym społeczeństwie. Nauczycielami-wolontariuszami są uczniowie szkół ponadpodstawowych i studenci informatyki. Dzięki temu, projekt G&G wspomaga również dialog międzypokoleniowy.

Wymiar społeczno-polityczny
W dzisiejszych czasach, swobodne posługiwanie się nowoczesnymi technologiami jest podstawowym składnikiem pełnej aktywności obywatelskiej i sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie. Internet udostępnia szeroki zakres praktycznych informacji: godziny otwarcia sklepów, spis dyżurujących szpitali, formularze do ściągnięcia i wypełnienia (unikamy wystawania w długich kolejkach w urzędach), lista dokumentów niezbędnych do załatwienia wielu spraw, stan konta bankowego... To wszystko ułatwia dostęp do różnorakich usług – możemy z nich korzystać bez wychodzenia z domu. Niestety, większość starszych osób nie uświadamia sobie korzyści płynących z używania nowych technologii, boi się komputerów.

Społeczna równość jest jednym z głównych celów integracji europejskiej, wymienionym w traktacie lizbońskim. Europejski program wyrównywania szans wspiera liczne lokalne inicjatywy. Mimo wysiłków UE, bardzo niewiele osób starszych korzysta z Internetu. Wpływają na to różne czynniki, np.: zły sposób nauczania, skoncentrowany na technicznej stronie problemu, pomijający indywidualne zainteresowania i umiejętności, a tym samym nieatrakcyjny; organizacje zajmujące się edukacją osób starszych nie doceniają przydatności Internetu w ich życiu; kursy bywają kosztowne; rozkład zajęć często niedostosowany do potrzeb.

Wymiar pedagogiczny
Osoby, które stykają się po raz pierwszy z komputerem bywają niemal sparaliżowane: Jak to działa? Dlaczego muszę tego używać? I ta przerażająca funkcja „usuń”... Nie mogę tego zrobić! Strach przed nieznanym nie jest domeną wieku, to nieodłączna cecha każdego człowieka. Pierwszy dzień w szkole, pierwsza randka, pierwsze zajęcia nauki jazdy samochodem, itd. Każdy proces emancypacji wymaga pewności siebie i wiary w to, że możemy osiągnąć pewien cel. Jedyną różnicą między nastolatkiem a pięćdziesięciolatkiem jest taka, że używanie komputera jest dla tego pierwszego codziennym rytuałem, a ten drugi robi to zazwyczaj po raz pierwszy.

To bardzo ważne, aby nauczyciel zrozumiał myśli i emocje targające nowicjuszem. Badania dowiodły, że najlepsze efekty w nauczaniu osób starszych osiąga się poprzez wprowadzenie nieformalnej atmosfery spotkania towarzyskiego. Należy unikać formalnej oceny i wydawania sztywnych poleceń, aby uczestnicy zajęć mogli się zrelaksować i odpędzić obawy związane z nową sytuacją.