Żyjemy w świecie, który jest w coraz większym stopniu globalny. Ogólnoświatowa współzależność zwiększa się; nasze życie jest coraz bardziej splecione z życiem innych ludzi na całym świecie. Ale jednocześnie w tym świecie zwiększają się rozbieżności i nierówność. Globalne problemy i wyzwania – bieda, zrównoważony rozwój, pokój – wymagają rozwiązań ogólnoświatowych.
|
Edukacja globalna to edukacja, która otwiera oczy i umysły ludzi na rzeczywistość, uświadamia potrzebę stworzenia świata, w którym będzie więcej sprawiedliwości, równości i będą przestrzegane prawa człowieka (definicja przygotowana przez Centrum Północ-Południe przy Radzie Europy) |
Edukacja globalna jest bardzo ważną odpowiedzią na rzeczywistość życia w globalnym świecie. Jest to rodzaj edukacji niezbędny, który pomaga ludziom w nim żyć, czuć się za niego odpowiedzialnymi i wspólnie uczyć się jak zmieniać świat na lepsze.
Jest to zarazem pewien termin zbiorczy zawierający w sobie m.in.:
- edukację dla pokoju i zapobiegania konfliktom,
- edukację o prawach człowieka,
- edukację międzykulturową,
- edukację na temat zrównoważonego rozwoju
- a także edukację ekologiczną.
Jak widać, edukacja globalna obejmuje wiele tematów związanych ze zmianami społecznymi, lokalnymi i globalnymi, które podzielają słuszną perspektywę i oddanie na rzecz budowy sprawiedliwego świata. Ten rodzaj edukacji jest niezmiernie ważną metodą służącą zwiększeniu demokratycznego zaangażowania ludzi w szkołach, organizacjach młodzieżowych, związkach zawodowych oraz w innych sposobach, które ludzie wybierają, aby zorganizować się jako społeczeństwo obywatelskie.
Pociąga to za sobą te rodzaje edukacji dla zmian socjalnych, lokalnych i globalnych, które podzielają perspektywę sprawiedliwości i zaangażowanie w budowanie bardziej sprawiedliwego świata w kontekście globalizacji. Te rodzaje edukacji powstały w odpowiedzi na ogólnoświatowe wyzwania i są inne w różnych państwach. Dzięki powiązaniu ich ze sobą można dzielić się strategiami, doświadczeniami i w ten sposób może zwiększyć się pula dostępnych środków.
Dlaczego edukacja globalna?
W wielu krajach Europy – jak również na świecie – coraz więcej ludzi zaczyna zdawać sobie sprawę z potrzeby uwzględniania realiów globalnych w systemie edukacji – zarówno formalnej, jak i nieformalnej. Być wykształconym, w globalnym świecie, oznacza również mieć dostęp do dobrej jakości edukacji międzykulturowej. Jak zająć się coraz bardziej globalnym ujęciem kultury, ekonomii, społeczeństwa czy nawet systemów politycznych – lokalnych, narodowych, regionalnych czy światowych – są to zagadnienia, które nie mogą zostać pominięte w procesie edukacyjnym.
Ludzie coraz bardziej uświadamiają sobie, że kwestia rozwoju światowego, współzależności i solidarności musi zajmować odpowiednie miejsce w minimum programowym nauczania obywateli globalnych w społeczeństwie międzynarodowym. Tę świadomość mają nie tylko rządowe agencje rozwoju czy organizacje pozarządowe związane z rozwojem, które przejmują inicjatywę na tym polu, ale również ministerstwa edukacji (i inne ministerstwa), krajowe kuratoria oświaty, narodowi i regionalni kuratorzy, struktury wspierające nauczycieli, a także struktury młodzieżowe, związki zawodowe i ruchy feministyczne.
Co ma to wspólnego ze współpracą dla rozwoju?
Jest wiele sposobów na podniesienie świadomości ludzi odnośnie powiązań pomiędzy ludźmi, czy odnośnie problemów, przed którymi stoi świat i wspaniałej różnorodności świata. Można je osiągnąć poprzez dzielenie się i dostarczanie informacji, zaangażowanie w różne przedsięwzięcia, poprzez zachęcanie ludzi do wzięcia udziału w działaniach lobbystycznych oraz do zaangażowania się w politykę, również przez zachęcanie do włączenia się w pozyskiwanie funduszy (fundraising). Jednak aby osiągnąć decydujący trwały udział społeczeństwa, konieczne są edukacja i nauczanie.
Badania przeprowadzone w wielu krajach europejskich pokazały, że większość społeczeństwa jest zaniepokojona sprawami międzynarodowej współzależności i solidarności – takimi jak ubóstwo na świecie, zdrowie, AIDS, praca dzieci, uczciwa konkurencja. Co więcej, oczywiste jest, że w krajach, w których przeprowadzono badania, znaczna większość społeczeństwa wspiera wysiłki – takie jak współpraca dla rozwoju – aby doprowadzić do powstania bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego świata. Jednak oczywisty jest również fakt, że podczas gdy wsparcie jest duże, wiedza społeczeństwa na temat kwestii przyczyn i skutków rozwoju świata pozostaje bardzo mała.
Rozbieżność pomiędzy dużym poparciem a małą wiedzą społeczeństwa może doprowadzić do tego, co jeden z ministrów współpracy ds. rozwoju nazwał ‘deficytem demokracji’. Zmniejszenie tej różnicy wymaga stworzenia strategii edukacyjnych i naukowych. Większa wiedza społeczeństwa i zwiększone zaangażowanie społeczne mogą zapewnić powstanie ‘satysfakcjonującego kręgu’.
Co ma to wspólnego z międzynarodową pomocą rozwojową Polski?
Polska, równocześnie z członkostwem w UE oraz zgodnie z długą i ponownie pojawiającą się tradycją postępowego międzynarodowego zaangażowania i Północno-Południowej solidarności, rozwija własny program międzynarodowej pomocy rozwojowej. Jest on wyrazem publicznego zainteresowania obywatelami rozwijającego się świata. Skupia on uwagę na kilku konkretnych krajach i na priorytetach sektorowych, które uwzględniają polskie silne strony i najnowsza historię. Ponadto w Polsce społeczne zaangażowanie w solidarność – zarówno tę lokalną, jak i globalną – cieszy się uznaniem w innych krajach; być może nie jest na wyrost stwierdzenie, że bycie Polakiem jest równoznaczne z oddaniem się dla solidarności.
Jest to zarazem pewien termin zbiorczy zawierający w sobie m.in.:
- edukację dla pokoju i zapobiegania konfliktom,
- edukację o prawach człowieka,
- edukację międzykulturową,
- edukację na temat zrównoważonego rozwoju
- a także edukację ekologiczną.
Jak widać, edukacja globalna obejmuje wiele tematów związanych ze zmianami społecznymi, lokalnymi i globalnymi, które podzielają słuszną perspektywę i oddanie na rzecz budowy sprawiedliwego świata. Ten rodzaj edukacji jest niezmiernie ważną metodą służącą zwiększeniu demokratycznego zaangażowania ludzi w szkołach, organizacjach młodzieżowych, związkach zawodowych oraz w innych sposobach, które ludzie wybierają, aby zorganizować się jako społeczeństwo obywatelskie.
Pociąga to za sobą te rodzaje edukacji dla zmian socjalnych, lokalnych i globalnych, które podzielają perspektywę sprawiedliwości i zaangażowanie w budowanie bardziej sprawiedliwego świata w kontekście globalizacji. Te rodzaje edukacji powstały w odpowiedzi na ogólnoświatowe wyzwania i są inne w różnych państwach. Dzięki powiązaniu ich ze sobą można dzielić się strategiami, doświadczeniami i w ten sposób może zwiększyć się pula dostępnych środków.
Dlaczego edukacja globalna?
W wielu krajach Europy – jak również na świecie – coraz więcej ludzi zaczyna zdawać sobie sprawę z potrzeby uwzględniania realiów globalnych w systemie edukacji – zarówno formalnej, jak i nieformalnej. Być wykształconym, w globalnym świecie, oznacza również mieć dostęp do dobrej jakości edukacji międzykulturowej. Jak zająć się coraz bardziej globalnym ujęciem kultury, ekonomii, społeczeństwa czy nawet systemów politycznych – lokalnych, narodowych, regionalnych czy światowych – są to zagadnienia, które nie mogą zostać pominięte w procesie edukacyjnym.
Ludzie coraz bardziej uświadamiają sobie, że kwestia rozwoju światowego, współzależności i solidarności musi zajmować odpowiednie miejsce w minimum programowym nauczania obywateli globalnych w społeczeństwie międzynarodowym. Tę świadomość mają nie tylko rządowe agencje rozwoju czy organizacje pozarządowe związane z rozwojem, które przejmują inicjatywę na tym polu, ale również ministerstwa edukacji (i inne ministerstwa), krajowe kuratoria oświaty, narodowi i regionalni kuratorzy, struktury wspierające nauczycieli, a także struktury młodzieżowe, związki zawodowe i ruchy feministyczne.
Co ma to wspólnego ze współpracą dla rozwoju?
Jest wiele sposobów na podniesienie świadomości ludzi odnośnie powiązań pomiędzy ludźmi, czy odnośnie problemów, przed którymi stoi świat i wspaniałej różnorodności świata. Można je osiągnąć poprzez dzielenie się i dostarczanie informacji, zaangażowanie w różne przedsięwzięcia, poprzez zachęcanie ludzi do wzięcia udziału w działaniach lobbystycznych oraz do zaangażowania się w politykę, również przez zachęcanie do włączenia się w pozyskiwanie funduszy (fundraising). Jednak aby osiągnąć decydujący trwały udział społeczeństwa, konieczne są edukacja i nauczanie.
Badania przeprowadzone w wielu krajach europejskich pokazały, że większość społeczeństwa jest zaniepokojona sprawami międzynarodowej współzależności i solidarności – takimi jak ubóstwo na świecie, zdrowie, AIDS, praca dzieci, uczciwa konkurencja. Co więcej, oczywiste jest, że w krajach, w których przeprowadzono badania, znaczna większość społeczeństwa wspiera wysiłki – takie jak współpraca dla rozwoju – aby doprowadzić do powstania bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego świata. Jednak oczywisty jest również fakt, że podczas gdy wsparcie jest duże, wiedza społeczeństwa na temat kwestii przyczyn i skutków rozwoju świata pozostaje bardzo mała.
Rozbieżność pomiędzy dużym poparciem a małą wiedzą społeczeństwa może doprowadzić do tego, co jeden z ministrów współpracy ds. rozwoju nazwał ‘deficytem demokracji’. Zmniejszenie tej różnicy wymaga stworzenia strategii edukacyjnych i naukowych. Większa wiedza społeczeństwa i zwiększone zaangażowanie społeczne mogą zapewnić powstanie ‘satysfakcjonującego kręgu’.
Co ma to wspólnego z międzynarodową pomocą rozwojową Polski?
Polska, równocześnie z członkostwem w UE oraz zgodnie z długą i ponownie pojawiającą się tradycją postępowego międzynarodowego zaangażowania i Północno-Południowej solidarności, rozwija własny program międzynarodowej pomocy rozwojowej. Jest on wyrazem publicznego zainteresowania obywatelami rozwijającego się świata. Skupia on uwagę na kilku konkretnych krajach i na priorytetach sektorowych, które uwzględniają polskie silne strony i najnowsza historię. Ponadto w Polsce społeczne zaangażowanie w solidarność – zarówno tę lokalną, jak i globalną – cieszy się uznaniem w innych krajach; być może nie jest na wyrost stwierdzenie, że bycie Polakiem jest równoznaczne z oddaniem się dla solidarności.
Oficjalna Pomoc Rozwojowa (ODA) ma wzrosnąć w nadchodzących latach. To, że edukacja globalna i rozwojowa zachodzi równocześnie z takimi wzrostami jest ważne nie tylko pod względem jasności i wiarygodności, ale również jako umacnianie ważnego wsparcia społecznego i zaangażowania w kwestie, w oparciu o które powstał program. Istnieje potrzeba powstania przejrzystego systemu wydatków publicznych dla wsparcia edukacji globalnej, podobnego do tego, który jest na obecnie rozwijany w innych krajach tego regionu, włączając regularne i przejrzyste zapotrzebowanie na projekty w tej dziedzinie. Zakłada się, że plany stworzenia polskiej agencji ODA będą włączać przydział i strukturę dystrybucji wsparcia finansowego edukacji globalnej. Wielkość tej pomocy zależy oczywiście od polskiego MSZ, który będzie konsultować się z innymi organami.
Kto zajmuje się edukacją globalną?
Edukacja globalna i rozwojowa jest wspierana przez agencje współpracy na rzecz rozwoju i ministerstwa spraw zagranicznych w krajach członkowskich OECD i krajach europejskich. W wielu z nich edukacja uważana jest za niezbędny element programu nauczania w szkołach na poziomie podstawowym i wyższym, dlatego jest również wspierana przez ministerstwa edukacji. Globalna edukacja jest też często popierana przez ministerstwa środowiska, jako że odnosi się do rozwoju zrównoważonego. Różne organizacje pozarządowe przejmują inicjatywę poprzez współpracę z osobami odpowiedzialnymi za opracowywanie programu nauczania oraz z działaczami społecznymi. Studenci, nauczyciele, kuratorzy, młodzież i pracownicy społeczni, związki zawodowe – ci wszyscy ludzie zaangażowani w proces nauczania mogą również rozwijać edukację globalną. W wielu krajach europejskich ten rozwój zaczął się od małej grupki aktywnych ludzi i skierował się ku systematycznemu połączeniu perspektyw rozwoju ogólnoświatowego w programach nauczania w szkołach, jak również ku różnym sektorom społeczeństwa obywatelskiego i edukacji.
W Polsce na rzecz rozwoju edukacji globalnej działają m.in. Fundacja Edukacja dla Demokracji, Polska Akcja Humanitarna, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Amnesty International, Polskie Centrum Współpracy Międzynarodowej, Fundacja Edukacji Międzykulturowej, Polska Zielona Sieć.
Warto zapoznać się z broszurą przygotowaną przez Spotkania - Stowarzyszenie dla Edukacji i Kultury z myślą o lekcjach w szkołach – Edukacja globalna w szkole. Każdy nawija (PDF). Autorzy: Paulina Szczygieł oraz Jędrek Witkowski.
Na podstawie opracowania autorstwa Ditty Dolejsiovej i Liam Wegimont z Centrum Północ-Południe, Rada Europy. Tłumaczenie: Magda Sikorska
