Udane życie pokazywane w mediach społecznościowych staje się coraz mniej realne i niemal nieosiągalne. Może to powodować wśród młodych ludzi niezdrową pogoń za popularnością, ogromną presję na „polubienia”, a także obniżać poczucie własnej wartości i zadowolenia ze swojej codzienności. Między innymi na te problemy – pogłębiające się w dobie pandemii, kiedy życie niemal w całości przeniosło się do sieci – zwraca uwagę nowa kampania Polskiego Centrum Programu Safer Internet (PCPSI) #Bezpresji.
Media społecznościowe stały się przestrzenią, w której tworzymy i budujemy relacje, kształtujemy własną tożsamość, wyrażamy siebie i poznajemy otaczający nas świat. Nadmierne korzystanie z nich, tak jak w przypadku internetu w ogóle – może mieć na użytkowników negatywny wpływ, skutkować pogorszeniem samopoczucia, obniżeniem samooceny, a nawet depresją. Szczególnie dotyczy to osób u progu dorosłości.
Aktywność i problemy młodych w sieci
Online w dużej mierze aktywna jest młodzież. Jak pokazują badania przeprowadzone przez NASK („Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów”, 2019), młodzi ludzie w wieku 13–17 lat spędzają w internecie codziennie średnio 4 godziny i 12 minut (w 2016 r. średnia ta wynosiła 3 godziny i 40 minut). Już dziś wiemy, że w związku z pandemią nastolatki są w sieci znacznie dłużej, również w wolnym czasie. Wśród wymienianych aktywności bardzo wysoko plasuje się wśród młodzieży korzystanie z serwisów społecznościowych (59,4%), na których najczęściej publikują zdjęcia i filmy z własnym wizerunkiem (58,8%). Swoją obecność na przynajmniej jednym tego typu portalu deklaruje blisko 100% nastolatków.
Wiele badań naukowych wiąże zbyt intensywne korzystanie z mediów społecznościowych z możliwością obniżenia samooceny, ryzykiem depresji, podwyższonym poziomem lęku, problemami ze snem, zaburzeniami odżywania, a nawet, w skrajnych przypadkach, z pogłębieniem tendencji do zachowań autodestrukcyjnych. Okres nastoletni jest dla młodzieży i tak pełen wyzwań – związanych z przeżywaniem intensywnych emocji, rozwojem psychospołecznym i kształtowaniem własnej tożsamości. Presja wynikająca z nadmiernej aktywności online może ten czas dodatkowo utrudniać.
Młodzi często stają w obliczu nierealistycznych oczekiwań wobec życia, gdy biorą za punkt odniesienia kreowane w mediach społecznościowych profesjonalne konta celebrytów czy profile swoich bliższych i dalszych znajomych. Czytając cudze wpisy, zaczynają porównywać się z innymi, a to może sprawiać, że własne życie zaczyna im się wydawać mniej ciekawe czy satysfakcjonujące. Może to bezpośrednio wpływać na ich samopoczucie, na negatywne postrzeganie swojej fizyczności, zwłaszcza jeśli pozbawione będzie refleksji, że tożsamość online często ma niewiele wspólnego z prawdziwym życiem.
Kampania #Bezpresji
Na ten problem zwraca uwagę kampania NASK realizowana w ramach działań Polskiego Centrum Programu Safer Internet (PCPSI).
Często nierealistyczne modele życia prezentowane i promowane na portalach społecznościowych, a także presja ciągłego bycia online mogą mieć negatywny wpływ na kondycję psychiczną nastolatków, ich samopoczucie i samocenę – ostrzega Anna Rywczyńska, Kierownik Działu Edukacji Cyfrowej NASK. – Chcemy pokazać, że refleksja nad tym, w jaki sposób tworzone są sieciowe profile, ile wysiłku trzeba włożyć w przygotowywane materiały, może pomóc młodym ludziom osiągnąć odpowiedni dystans do „liczenia like’ów”. Że warto czasem się wylogować, zadbać o swoje zainteresowania i relacje również poza siecią.
Akcja skierowana jest do nastolatków aktywnie korzystających z mediów społecznościowych.
W kampanię zaangażowali się instagramowi influencerzy, którzy na swoich profilach zachęcają obserwujące ich osoby do dyskusji i refleksji nad tym, jak mądrze, z zyskiem dla siebie budować własną obecność online, w jaki sposób dystansować się od tego, co dzieje się w sieci. Szczególnie dobry na tę chwilę rozważań wydaje się czas świąt, kiedy aktywność online można zamienić na czas z bliskimi bez pośrednictwa ekranu.
***
Polskie Centrum Programu Safer Internet (PCPSI) powołane zostało w 2005 r. w ramach programu Komisji Europejskiej Safer Internet, a obecnie funkcjonuje w ramach programu Connecting Europe Facility. Tworzą je Państwowy Instytut Badawczy NASK (koordynator PCPSI) oraz Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (dawniej Fundacja Dzieci Niczyje). Centrum podejmuje szereg kompleksowych działań na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży korzystających z internetu i nowych technologii. Do jego podstawowych działań należą: projekt Saferinternet.pl, zwiększający społeczną świadomość na temat zagrożeń, jakie niosą za sobą najnowsze techniki komunikacji, a także pomoc telefoniczna i online oraz punkt kontaktowy Dyżurnet.pl, do którego można anonimowo zgłaszać przypadki występowania w internecie treści zabronionych prawem.
(Źródło: NASK)
