Często słyszymy, że kreatywność, to kompetencja przyszłości. Rzeczywiście, umiejętności nieszablonowego myślenia czy skuteczne generowanie a następnie wdrażanie oryginalnych i sensownych rozwiązań są warte wspierania. Wprawdzie wielu z nas sądzi, że wszystkie dzieci są kreatywne i wystarczy nie tłumić ich potencjału – co szkoła czasem, intencjonalnie bądź nie, czyni. Według tego spojrzenia, „wystarczy nie szkodzić”, a twórcze myślenie dzieci będzie rozkwitało. Inna perspektywa zakłada, że kompetencje twórcze da się rozwijać przez systematyczne, dobrze przemyślane i mądrze realizowane działania, najczęściej o charakterze treningowym.
Przykładem takiego treningu jest program „Kompas kreatywności”, autorstwa dr Doroty Marii Jankowskiej i dr Aleksandry Gajdy z Zakładu Psychopedagogiki Kreatywności Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. „Kompas kreatywności” zawiera 30 scenariuszy zajęć, opartych na 3-stopniowej strukturze. Każdy scenariusz rozpoczyna się od „fazy zainteresowania” (twórcza rozgrzewka, wprowadzenie), aby następnie przejść do „fazy twórczych poszukiwań” i „fazy odkrywania” (podsumowanie zadań). Każde z zajęć, to wizyta w jednym z europejskich krajów i regionów – zanurzenie się w kulturze i zwyczajach, okazja zdobycia wiedzy na temat konkretnych miejsc i możliwość wspólnego generowania rozwiązań pojawiających się problemów. Wraz z moimi uczniami miałam przyjemność i niepowtarzalną okazję konsultowania i testowania wybranych scenariuszy „Kompasu kreatywności”. Zaangażowanie i reakcje uczniów przeszły moje oczekiwania.
Najbardziej podoba mi się, że dużo rysujemy – powiedziała uczennica po skończonym zadaniu na temat Portugalii, gdzie uczniowie podróżowali z tajemniczą osobą w słynnym żółtym lizbońskim tramwaju nr 28.
Jest dużo zabawy, śmiechu, wrzasków, no i nie pracujemy w książkach, a przy tym dużo się uczymy o innych krajach – powiedział uczeń, kiedy w klasie odkrywaliśmy Estonię i narodowy ekstremalny sport Kiiking oraz doświadczyliśmy, czym jest siła odśrodkowa wymachując jajkiem w kubeczku i opracowując miękkie lądowanie jaja.
Działamy wspólnie i to jest fajne. – dorzucił uczeń z ostatniej ławki.
Niemal każdy scenariusz, który realizowałam w klasie opierał się na pracy w grupie. Za każdym razem wybieraliśmy inny system dobierania się w grupy, aby podczas pracy uczniowie mieli możliwość kontaktu z każdą osobą z klasy. Nie straszne było już rozsuwanie stołów i krzeseł; po którymś już zadaniu uczniowie działali niemal automatycznie. Ich pomysły były coraz bardziej oryginalne, dojrzalsze, przemyślane, a sposób prezentowania efektów wspólnego zadania dokładny, odważny, treść znakomicie uargumentowana. W zasadzie po każdym scenariuszu, w końcowej fazie uczniowie w grupach mieli możliwość zaprezentowania efektów swojej pracy. Mamy już, między innymi, za sobą wewnętrzne sympozjum naukowców, podczas którego uczniowie prezentowali swoje ustalenia na temat nowej bakterii, która ratuje ludzkość (inspirowanej scenariuszem na temat Bułgarii), przedstawialiśmy na forum klasy komiksy rozwiązujące zagadkę „Dlaczego Mona Lisa uśmiecha się w taki tajemniczy sposób” (inspiracja Włochy). Oczywiście nie chcę w tym miejscu zdradzać treści wszystkich scenariuszy, chociaż są naprawdę kreatywne i gwarantujące znakomitą zabawę w klasie.
Tymczasem pojawiło się zaproszenie dla nauczycielek i nauczycieli klas 2 z całej Polski do udziału w rocznym programie, w ramach którego będzie istniała możliwość realizacji 30 godzin treningu w oparciu o scenariusze „Kompasu kreatywności” w swoich klasach. Nauczyciele będą mogli liczyć na wsparcie merytoryczne w trakcie trwania projektu: udział w konferencji inicjującej projekt wraz ze szkoleniem metodycznym, dostęp do kompletu materiałów i regularnych spotkań o charakterze superwizji.
Projekt jest finansowany przez MEiN w ramach programu Nauka dla Społeczeństwa a realizowany przez naukowców z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, którzy współpracują z autorkami programu: doktor Dorotą Jankowską i doktor Aleksandrą Gajdą. Szczegóły na stronie www.kompas-kreatywnosci.pl.
Rekrutacja do programu trwa do 15 listopada 2022 r. Po zakończeniu programu podręcznik do „Kompas kreatywności” dostępny będzie w postaci elektronicznej dla wszystkich zainteresowanych nauczycieli na stronie internetowej programu.
Notka o autorce: Edyta Karwowska jest nauczycielką edukacji wczesnoszkolnej w warszawskiej Szkole Podstawowej. Współautorka programów edukacyjnych dla dzieci „Twórcze bazgroły. Przygody Ważki Grażki”, „Do góry nogami. Pomysłowy świat 2-latka i młodszego przedszkolaka. Podręcznik dla nauczycieli i rodziców”. Ambasadorka programu eTwinning oraz entuzjastka nowych technologii w edukacji. Należy do społeczności Superbelfrzy RP. Współautorka bloga www.programrazem.blogspot.com.
