Od wybuchu wojny w Ukrainie deficyty w integracji między polskimi i ukraińskimi dziećmi są olbrzymim wyzwaniem. Z problemem tym mierzą się przede wszystkim nauczyciele. Centrum Nauki Kopernik od 2022 roku wspiera działania sprzyjające tworzeniu się więzi między dziećmi z doświadczeniem uchodźczym a ich polskimi rówieśnikami i wzmacnia kompetencje nauczycieli w budowaniu grup międzykulturowych. W projekt zaangażowane są Kluby Młodych Odkrywców z całej Polski, działające i rozwijające się pod egidą Centrum Nauki Kopernik (program KMO).
Ponad 160 dzieci i młodzieży z osiemnastu mazowieckich Klubów, spotkało się w tym tygodniu w Koperniku, by zaprezentować swoje zainteresowania naukowe i badawcze. W ślad za ciekawością „Odkrywców natury” można było zajrzeć do świńskiego serca, zobaczyć prawdziwe zastawki i aortę. „Eksploratorzy przyrody” porównywali zanieczyszczenie powietrza pyłami w mieście i na wsi. „Mały Inżynier” zachęcał do budowania zdumiewających konstrukcji. „Skarby pobliża” odkrywały tajemnice Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.
Nauka stoi ponad barierami językowymi i kulturowymi. Odkrywanie praw rządzących światem przyrody poprzez wspólne eksperymentowanie i konstruowanie, a także prowadzenie obserwacji i wyciąganie wniosków wzmacnia więzi i poczucie sprawczości. CN Kopernik zainicjowało ogólnopolski program „Razem dla lepszej przyszłości”, który daje edukatorom niezbędne narzędzia oraz wsparcie, tak by mogli skutecznie integrować wielokulturowe grupy i przekształcać je w społeczności międzykulturowe. Naturalnym miejscem realizowania zajęć w ramach programu są Kluby Młodego Odkrywcy, które z założenia mają włączający charakter i są nastawione na współpracę, wymianę i integrację. Dzięki wyjątkowemu zaangażowaniu osób prowadzących Kluby oparta na swobodzie i ciekawości atmosfera spotkań wzbogacona została o podejście międzykulturowe.
Nareszcie coś drgnęło! Idąc szkolnym korytarzem widzę uczniów razem, słyszę rozmowy… - mówi Renata Tomczuk, opiekunka Klubu Młodego Odkrywcy „Mały Inżynier” z Huszlewa.
Opiekunowie KMO otrzymali wsparcie finansowe oraz zachętę do angażowania dzieci różnych narodowości w działania Klubów i do rozwijania w nich działań integracyjnych. Uzyskali też wsparcie merytoryczne ze strony Dominiki Cieślikowskiej – psycholożki międzykulturowej, certyfikowanej trenerki i superwizorki umiejętności międzykulturowych i antydyskryminacyjnych. Uczestniczyli w szkoleniach, korzystali z konsultacji indywidualnych i grupowych.
Włączenie do Klubów dzieci z doświadczeniem uchodźczym pomaga wszystkim przełamywać dotychczasowe bariery. Opiekunkom i opiekunom dało międzykulturowe kompetencje, a dzieci i młodzież otworzyło na różnorodność, wymianę i współpracę. Centrum Nauki Kopernik chce zwiększać skalę tego projektu – upowszechniać go w środowisku edukacyjnym, żeby jak najwięcej dorosłych, dzieci i młodzieży mogło z niego korzystać.
Nasi uczniowie to tylko dzieci, które znalazły się tu wbrew swojej woli, tęsknią, szukają swojego miejsca na świecie – zauważa Iwona Kisiel, opiekunka Klubu Młodego „Odkrywcy H2O” z Ostrołęki.
Kluby Młodego Odkrywcy (KMO)
To otwarta sieć edukacyjna, koordynowana od kilkunastu lat przez Centrum Nauki Kopernik, które wzmacnia jej rozwój przy wsparciu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Jej celem jest umożliwienie dzieciom i młodzieży rozwijania umiejętności takich jak komunikacja, współpraca, krytyczne myślenie czy rozwiązywanie problemów. W Polsce działa niemal 1000 klubów. Międzynarodowa sieć KMO obejmuje Gruzję, Armenię, Ukrainę, Rumunię i Etiopię.
Kluby sprzyjają integracji osób o różnych potrzebach, w tym integracji międzykulturowej.
- Nie ma w nich oceniania, porównywania się i rywalizacji. Pokazują natomiast, jak można uczyć się na błędach, co wzmacnia poczucie bezpieczeństwa.
- Nie wymagają żadnej wiedzy. Wszyscy są równi i w takim samym stopniu mogą się angażować w realizowane projekty i doświadczenia.
- Dzięki otwartości na pomysły klubowiczów budują w nich poczucie wpływu i sprawczości.
- Zachęcają do współpracy, co sprzyja rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych i rozwiązywania sytuacji konfliktowych.
Więcej informacji na stronie Klub Młodego Odkrywcy.
Razem dla lepszej przyszłości
Ogólnopolski program „Razem dla lepszej przyszłości”, zainicjowany przez Centrum Nauki Kopernik, ułatwia integrację osób – w szczególności dzieci i młodzieży – z doświadczeniem uchodźczym bądź migracyjnym z ich polskimi rówieśnikami, przez co zwiększa ich szanse edukacyjne, kompetencje i poczucie sprawczości. Wykorzystujemy w nim stworzone przez nas i sprawdzone formaty różnorodnych aktywności, które realizujemy w ramach sieci SOWA (Strefa Odkrywania, Wyobraźni i Aktywności) oraz w programie KMO (Klub Młodego Odkrywcy).
Program jest odpowiedzią na wyzwania, jakie przynosi kryzys uchodźczy i migracja. W polskich szkołach coraz częściej stykamy się ze zjawiskiem wielokulturowości. Jak wynika z najnowszych raportów CEO, w co czwartej klasie uczy się przynajmniej jedna osoba z doświadczeniem uchodźczym[1]. W społecznościach tworzonych przez dzieci z różnych środowisk często dochodzi do problemów komunikacyjnych i izolacji grupowej. Narastające uprzedzenia prowadzą do agresji, co utrudnia naukę i integrację. Jednocześnie nauczycielkom i nauczycielom brakuje odpowiednich kompetencji i systemowego wsparcia w zakresie pracy z tak różnorodnymi grupami[2].
Program „Razem dla lepszej przyszłości” realizowany jest w partnerstwie z UN Global Compact Network Poland, w ramach działań programu United Business for Ukraine.
Więcej informacji na stronie Razem dla lepszej przyszłości | Centrum Nauki Kopernik.
W poszukiwaniu ekosystemu nowoczesnej edukacji
Programami takimi jak Klub Młodego Odkrywcy czy „Razem dla Lepszej Przyszłości” Centrum Nauki Kopernik realizuje strategię tworzenia ekosystemu nowoczesnej edukacji, opartej na różnorodności, inkluzywności, rozwijaniu samodzielności poznawczej i umiejętności współdziałania.
W ramach swoich działań aktywnie rozwija sieć społeczności uczących się, włącza i integruje różnorodne grupy, zachęca do rozwijania sprawczości, samodzielności i uczenia się od siebie nawzajem. Korzystają na tym uczniowie, nauczyciele, edukatorzy, organizacje pozarządowe, ośrodki doskonalenia nauczycieli, instytucje kultury oraz samorządy.
Przypisy:
[1] Paulina Chrostowska (oprac.), Uczniowie uchodźczy z Ukrainy w polskim systemie edukacji, Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2023.
[2] Magdalena Tędziagolska, Bartłomiej Walczak, Kamil M. Wielecki, Uczniowie uchodźczy w polskich szkołach. Gdzie jesteśmy u progu kolejnego roku szkolnego? [Raport z badania jakościowego], Centrum Edukacji Obywatelskiej / Badania i Działania, 2023.
(Źródło: Centrum Nauki Kopernik)
