Słowo programowanie, w ostatnim czasie odmieniane jest na wiele sposobów. U jednych wywołuje strach, konsternację, obawy, u innych zaś szansę na rozwój bardzo ważnych i pożądanych umiejętności. Ważne, jest to, że jest ono możliwe już od najmłodszych lat. Należy tylko zadbać o właściwe narzędzia i sposoby do nauki programowania. Czasami wystarczy po prostu obniżyć stopień trudności zadań i ćwiczeń i zindywidualizować narzędzia pracy.
Czy programowanie możliwe jest w szkole specjalnej? Oczywiście, że tak! Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną mogą, potrafią i powinni również programować. Należy jednak tak zorganizować zajęcia, aby dziecko mogło odnieść sukces. Należy przede wszystkim dobrać takie narzędzia i metody nauczania, aby poprzez zabawę dziecko rozwijało kreatywność i nabywało nowe umiejętności. Pod uwagę należy wziąć fakt, że dzieci niepełnosprawne intelektualnie mają deficyty w zakresie logicznego myślenia, orientacji przestrzennej i nie potrafią abstrahować, co utrudnia z pewnością naukę programowania. Jest jednak wiele języków programowania, które nie wymagają dużych umiejętności matematycznych czy cyfrowych. Programowanie to nie tylko programy i aktywności komputerowe, co daje szansę naszym uczniom na jego wdrażanie. Istnieje przecież programowanie offline.
W tym roku szkolnym nasza szkoła - Zespół Szkół Specjalnych w Kowanówku, bierze udział w pilotażowym programie- nauki programowania. Na naszych zajęciach prowadzonych w ramach programu zachęcamy uczniów do twórczej aktywności, pokazując im, że nie trzeba być tylko odbiorcą cyfrowej rzeczywistości, ale można ją również współtworzyć. Na podstawie naszych obserwacji uważamy, że umiejętność programowania przynosi wiele korzyści uczniom niepełnosprawnym intelektualnie. Wyposaża ich w ważne umiejętności życiowe takie jak planowanie, przewidywanie tego co się wydarzy, wdraża do samooceny, poza tym rozwija kompetencje społeczne, uczy zasad dobrej współpracy, efektywnego rozwiązywania zadań w grupie. Rozwija logiczne myślenie, orientację przestrzenną i wdraża do wielozmysłowego rozwiązywania problemu i zadania.
Na początek warto zaplanować takie aktywności, które dostarczą dziecku maksimum radości, a przy okazji je rozwiną. Doskonałą propozycja są roboty, takie jak Dash i Dot czy Ozobot. Z pomocą robotów dzieci nie tylko uczą się logicznego myślenia, planowania aktywności, ale także empatii, koordynacji wzrokowo-ruchowej i ćwiczą percepcję wzrokową. Uczniom ze spektrum autyzmu roboty pomagają w przezwyciężeniu zaburzeń emocjonalnych, niwelują trudności w zawiązywaniu właściwych relacji społecznych. Co ważne chęć zaprogramowania robota sprawia, że włączają się w prace grupy, ucząc się przy tym współpracy, odpowiedzialności i rozwijając intencję komunikacyjną. Z Dashem przemierzamy na macie nieodkryte lądy, rozwijając słownictwo, wdrażając do nawiązywania i podtrzymywania dialogu, rozwijamy intencję komunikacyjną, doskonaląc język angielski. Z Ozobotami planujemy bitwy historyczne, utrwalamy gramatykę, poznajemy ułamki i planujemy ich aktywności. Dzięki ozobotom dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi usprawniają deficyty takie jak koncentracja, skupianie uwagi czy motorykę małą. Chcą wytyczyć trasę robota muszą nie tylko ją logicznie zaplanować, ale przede wszystkim dokładnie i precyzyjnie wyrysować, ćwicząc przy tym dokładność i skupianie uwagi. Dzieci z autyzmem, czy Zespołem Aspergera muszą intensywnie pracować nad zbudowaniem własnej motywacji do nauki, do działania i właściwie do podejmowania wszystkich wyzwań. Jak budować zatem tę motywację? Używając właśnie w edukacji i terapii roboty takie jak Dash i Dot czy Ozoboty. Wykorzystajmy je nie tylko jako doskonałe pomoce dydaktyczne, ale również jako wzmocnienia, czyli nagrody, które pozwolą zbudować motywację, nabyć nowe umiejętności i wyrównać deficyty.
Nieocenioną pomocą dydaktyczną w szkole specjalnej, ale także w pracy z dziećmi ze SPE, jest Mata Mistrzów Kodowania, przeznaczona do nauki logicznego myślenia oraz wstępu do programowania w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, przygotowana przez trenerów-nauczycieli w ramach programu Mistrzowie Kodowania Junior. Z powodzeniem można ją również wykorzystać podczas zajęć z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie, nawet tymi starszymi. Matę wykorzystujemy zarówno do rozwijania umiejętności matematycznych, polonistycznych podczas zajęć edukacyjnych, ale przede wszystkim na zajęciach rewalidacyjnych.
A co z najmłodszymi uczniami?
Dla nich rewelacyjną pomocą, która nie tylko wprowadzi ich w świat kodowania jest „Scottie GO”, czyli sympatyczny kosmita, którego los zależy od naszych umiejętności programistycznych. Ta innowacyjna gra jest połączeniem kartonowych klocków, które służą do pisania programów i aplikacji, dzięki której możemy zeskanować stworzony kod i wprawić w ruch Scottiego.
Szyfrowanie i odkodowywanie na zajęciach edukacyjnych i rewalidacyjnych.
Innym naszym sposobem na naukę kodowania jest diagram, który należy rozszyfrować za pomocą obrazkowego kodu(legendy). Wykorzystałyśmy ten kod na lekcji matematyki z uczniem z ZA, podczas której omawiałyśmy rodzaje kątów. Możemy zaproponować uczniowi, aby zakodował dalszy szyfr, który utworzy podstawę trójkąta i otrzymamy figurę geometryczną.
Podczas matematyki zaproponowałyśmy uczniom naukę szyfrowania poprzez zabawę. Poznali oni szyfr Cezara oraz harcerski szyfr GA-DE-RY-PO-LU-KI. Polegają one na zamianie prawdziwych liter zamiennymi, które zostały wskazane w danym szyfrze. Do tego celu wykorzystałyśmy graficzną podpowiedź, która ułatwiła dzieciom odkodowywanie informacji. Na początku dzieci szyfrowały proste wyrazy, najczęściej swoje imię, później pokusiliśmy się już o trudniejsze zdania.
Warto również skorzystać z bogatej oferty aplikacji na urządzenia mobilne, które oferują nam platformy Android i iOS. Zaproponowane przez nas aplikacje będą doskonałym wstępem do świata programowania. Niektóre są proste, inne trudniejsze ale wszystkie są darmowe i pozwalają rozpocząć programistyczną przygodę. Oto one:
Cargo Bot (iOS) – gra logiczna, która polega na odpowiednim poukładaniu kontenerów przy pomocy dźwigu.
The Foos (Android iOS) – aplikacja edukacyjna wprowadzająca dzieci w świat programowania w zabawny i ciekawy sposób gdzie szczęśliwe stworzenia, inspirują dzieci do tworzenia kodu oraz uczą współpracy. Gra posiada w pełni wizualny interfejs, umożliwiający korzystanie z niej, nawet dzieciom bez umiejętności czytania.
Light-Bot (Android, iOS) – apka, w której dziecko steruje robocikiem, musi on dotrzeć do określonych pól na mapie i zapalić żarówkę.
Sctatch Jr (Android, iOS) – uproszczona wersja Scratcha, w której dziecko programuje za pomocą klocków, tworząc interaktywne historyjki i gry.
Swift Playgrounds – aplikacja na iPady, dzięki której uczniowie klas gimnazjalnych uczą się programować. Pokazuje ona młodym ludziom, krok po kroku jak programować w Swift’cie – języku, w którym tworzy się aplikacje mobilne na urządzenia firmy Apple.
Program jest podzielony na lekcje, w ramach których uczniowie muszą stawić czoła serii wyzwań i zagadek tak, aby przeprowadzić bohaterów przez poszczególne plansze. Interfejs jest przyjazny i zachęca uczniów do pracy. Kolejne programistyczne zagadki powodują, że gra jest bardzo wciągająca i zachęca gracza do rozwiązywania coraz trudniejszych zagadek. Praca z tą aplikacją podczas lekcji sprawiła, że stała ona się dla naszych gimnazjalistów przyjemnym i zabawnym sposobem na naukę programowania.
Przedstawione narzędzia sukcesywnie opisujemy na naszym blogu www.specjalni.pl, którego jesteśmy autorkami, oraz na Fanpage na Facebook.
Notka o autorkach: Zyta Czechowska i Jolanta Majkowska są nauczycielkami w Zespole Szkół Specjalnych w Kowanówku i członkiniami społeczności Superbelfrzy RP. Prowadzą blog www.specjalni.pl. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Superbelfrów. Licencja CC-BY-SA.
