Nie zdajemy sobie w pełni sprawy, jak to, co mówimy uczniom jest dla nich ważne i znaczące. Nasze słowa mogą głęboko zaważyć na stosunku ucznia do nauki i na osiąganych przez niego sukcesach. Czasami zupełnie „niewinna” wypowiedź może zahamować rozwój ucznia, a czasami drobne zdanie może zmienić jego życie i uczeń może pamiętać je do końca życia.
Można przygotować się do używania odpowiedniego języka. Szczególnie ważna jest zmiana języka, na taki, który zachęca i wspiera ucznia.
Należy pamiętać, że uczniowie są różni i nie przez wszystkich komunikat jest odbierany tak samo. W miarę poznawania uczniów w klasie można się nauczyć komunikatów odpowiadających danemu uczniowi.
Siedem komentarzy nauczyciela wspierających ucznia:
„Wierzę w ciebie”
Nauczyciele są zobowiązani do poprawiania prac, wystawiania stopni, a czasem karcenia za złe zachowanie. Wykonanie tych zobowiązań może podkopać pewność siebie uczniów. Powiedzenie „Wierzę w ciebie” to skuteczny sposób na wprowadzenie równowagi pomiędzy upominaniem a wspieraniem. Nauczyciel przez ten komunikat pokazuje, że chce być pomocny uczniowi i niezachwianie wierzy w wyjątkowość i potencjał ucznia.
Znalezienie języka łączącego konstruktywną krytykę z wiarą w umiejętności ucznia może być trudne, ale na ogół bardzo dobrze działa.
W badaniu opublikowanym w The Journal of Experimental Psychology (zobacz) pokazano, że gdy nauczyciel zwracał się do ucznia: „Mam wysokie oczekiwania, ale wiem, że możesz im sprostać”, to liczba uczniów, które poprawili swoją pracę podwoiła się, z 40% do 80%.
„Tęskniliśmy za tobą”
Jeśli ucznia nie ma pewien czas na lekcjach, to nauczyciel przeważnie pyta „Gdzie byłeś?”. Ten komunikat brzmi podejrzliwie. Lepiej zareagować w bardziej pozytywny sposób, bez ukrytego podejrzewania ucznia o złe zamiary. Można powiedzieć: „Naprawdę tęskniliśmy za tobą wczoraj”, w ten sposób sygnalizujemy uczniowi, że nauczyciel i inni uczniowie myśleli o uczniu i że jest on cenną osoba dla społeczności klasowej. W tej wskazówce chodzi o wyzbycie się podejrzeń i okazanie uczniowi zaufania.
„Słucham ciebie”
Ten komunikat ma pokazać uczniowi, że nauczyciel szanuje opinię ucznia i chce ją wziąć pod uwagę. „Słucham cię” jest zaproszeniem ucznia do wyrażenia swojego zdania.
Nauczyciele mają tendencję do wypowiadania się samemu bez czekania na głos uczniów. Powinniśmy ćwiczyć wytrzymywanie ciszy, powstrzymywać się od mówienia.
Jeśli nauczyciel mówi: „Słucham”, to również powinien dać uczniowi czas na powiedzenie, co myśli.
„Popełniłem błąd”
Dzięki takiemu komunikatowi uczniowie zaczynają zdawać sobie sprawę, że każdy może się mylić i nie ma w tym niczego złego. Daje im to nadzieję, że popełnianie przez nich błędów nie będzie porażką.
Nauczyciel może nawet zaplanować popełnienie błędu, a następnie wraz z uczniami go poszukiwać.
„Wspólnie to rozwiążemy”
To zdanie zapewnia uczniów, że nie są sami i mogą liczyć na pomoc nauczyciela. Proces edukacyjny często opiera się na samotnych działaniach ucznia i na sprawdzaniu, gdzie się pomylił. Warto to zmienić i przejść na współpracę i partnerstwo pomiędzy uczniem i nauczycielem.
Jednocześnie to zdanie pokazuje, że to nie nauczyciel będzie przedstawiał rozwiązanie, ale będzie ono wypracowane wspólnie. To daje uczniom poczucie sprawczości i bezpieczeństwo.
„Naprawdę się poprawiłeś…” i „Podziwiam, że zrobiłeś taki postęp”
Informacja zwrotna o pracy ucznia powinna być konkretna, ale jednocześnie dawać uczniowi nadzieję i docenienie. Doceniać można postęp, jaki wykonał uczeń. Dlatego warto śledzić rozwój ucznia i przy każdej okazji zauważać, że czyni on postępy. Ten postęp nie musi być wielki, ale powinien być zauważony.
Należy unikać chwalenia ucznia za jego zdolności lub za jego cechy. Doceniajmy konkretną zmianę.
„Przepraszam”
Mówienie „przepraszam” na pewno nie jest łatwe, ale ludzie, którzy potrafią przepraszać nie odczuwają tego jako koszt. Przyznanie się nauczyciela do wykroczenia, może wydawać się nad szarpnięciem jego autorytetu. Jednak rozsądne użycie słowa „przepraszam” wprowadza w klasie zdrowe relacje i pokazuje uczniom właściwe zachowanie.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl. Inspiracja artykułem Stephena Merrilla w Edutopia.org.
