Rozwój społecznego Internetu, który wyzwala nowe możliwości technologiczne, również w edukacji, nowe umiejętności i kompetencje uczniów, zmiany na rynku pracy, przekształcenie się społeczeństwa industrialnego w społeczeństwo wiedzy, wymuszają nie tylko reformę, ale właściwe rewolucję w systemie edukacyjnym.
Właściwie zastosowanie tylko i wyłącznie strategii konstruktywistycznej w edukacji dla osiągnięcia wyższej efektywności kształcenia, bez uwzględnienia możliwości społecznego Internetu wraz z multimediami, nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Jedną z kluczowych przyczyn będzie tu zmiana sposobu percepcji, stylu uczenia się młodego pokolenia określanego mianem pokolenia Y, click generation czy cyfrowymi tubylcami.
Wydaje się, iż dla skutecznego przygotowania uczniów do zmieniającego się rynku pracy, uczestnictwa w życiu społeczeństwa opartego na wiedzy, społeczeństwa informacyjnego oraz przygotowania do całożyciowej edukacji - system edukacji wymaga nowego, opartego na innych założeniach modelu edukacji. W tym nowym modelu istotną rolę odgrywa nie tylko strategia pedagogiczna, ale i integracja z procesem nauczania – uczenia się technologii społecznego Internetu Web 2.0 (który nadal szybko się zmienia w kierunku Internetu semantycznego Web 3.0).
Nowy model pedagogiczny czy to w kształceniu formalnym szkolnym czy też w kształceniu ustawicznym powinien uwzględniać następujące przesunięcia akcentów:
- od przemówienia (wykładu) do współpracy uczniów w Sieci,
- od ćwiczenia pamięci do ćwiczenia inteligencji (uczeń uelastyczniony, a nie ukształtowany),
- mniej planowych 45 minutowych zajęć, więcej godzin skomasowanych na realizację projektów (uelastyczniony czas i miejsce uczenia się),
- kształtowanie kompetencji w zakresie wykorzystywania w codziennym życiu technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI),
- od kształcenia ucznia do kształtowania jego samodzielności w samoorganizowaniu osobistego środowiska uczenia się z wykorzystaniem TSI.
Na nowo należy również zdefiniować kompetencje nauczycieli, którzy z jednej strony powinni przygotować młodych ludzi do uczestnictwa w edukacji przez całe życie, z drugiej zaś świadomie i efektywnie prowadzić kształcenie ustawiczne osób dorosłych.
Kompetencje nauczycieli kształcenia ustawicznego w erze Web 2.0
- Kompetencje interpersonalne (słuchanie, mówienie, komunikacja, umiejętność interpretacji stosunków interpersonalnych w grupie, kreowanie klimatu współpracy, dzielenia się wiedzą).
- Kompetencje pedagogiczne (znajomość zachowań i oczekiwań stosownie do wieku słuchaczy, adaptacja swojego nauczycielskiego języka do ich potrzeb, stymulowanie inicjatywy, rozpoznawanie różnic pomiędzy słuchaczami).
- Kompetencje dydaktyczne (umiejętność przygotowania i wdrażania aktywności, projektowania narzędzi ewaluacji, używania nowoczesnych narzędzi TSI, dostrzeganie różnic w stylach uczenia się).
- Kompetencje organizacyjne (adekwatne aranżowanie procesu uczenia się do celów, planu; działania krótkoterminowe są spójne z planem długoterminowym).
- Kompetencje współpracy z współpracownikami (współpraca z innymi, daje i otrzymuje informacje zwrotne od współpracowników, nauczyciele wspólnie planują cele i efekty nauczania i rozwój instytucji).
- Kompetencje z organizacjami zewnętrznymi (współpraca z różnymi środowiskami i instytucjami, otrzymuje informacje nt. nowych programów, metod, narzędzi itp.).
- Kompetencje refleksji i rozwoju własnego (refleksja nad własnym rozwojem zawodowym, korzystanie z informacji zwrotnej uczniów i nauczycieli, planowanie rozwoju).
Nierozerwalnym elementem kompetencji nauczyciela oczywiście jest metodyka pracy, wykorzystująca nowe skuteczniejsze od tradycyjnych metody nauczania i oceniania.
Na efektywność nauczania wpływa bardzo wiele złożonych czynników: uczeń osadzony w szerokim kontekście rodzinno-społecznym wraz z motywacją do uczenia się, kompetencje i postawa nauczycieli, baza materialna szkoły. Należy jednak pamiętać, iż kluczem do sukcesu edukacyjnego jest wyznaczenie prawidłowych celów nauczania, zweryfikowanych przez rynek pracy, a także wyznaczniki ciągłości kulturowej czy aspekty społeczne. Jeżeli w tych celach uwzględnimy również TIK stanie się ona sojusznikiem i silnym elementem wpływającym na motywację do uczenia się młodego pokolenia.
(Notka o autorce: Sabina Furgoł jest metodykiem i edukatorem, pracuje w Regionalnym Ośrodku Metodyczno-Edukacyjnym „Metis” w Katowicach)
