Nie ma ścisłej definicji szkół demokratycznych. W placówkach określanych tym mianem zwraca się uwagę przede wszystkim na to, że każdy uczeń sam decyduje, czego i w jaki sposób się uczy. Uczniowie i nauczyciele na zebraniach, w których uczestniczy cała szkolna społeczność, wspólnie ustanawiają obowiązujące w szkole zasady, kierując sie mottem: jeden człowiek – jeden głos.
Powyższe zasady dotyczą zarówno relacji międzyludzkich w codziennym życiu, jak i zarządzania szkołą. Przyjęte przez uczniów i nauczycieli normy są potwierdzone przez powołaną w szkole judical committee, czyli rodzaj szkolnej komisji prawnej.
Przypisanie szkole określenia „demokratyczna” może sugerować, że pozostałe placówki są niedemokratyczne. Istotnie, szkoły demokratyczne są zobowiązane do przestrzegania praw człowieka i zasad samo- i współstanowienia, dysponują też wewnętrznie klarowną strukturą demokratyczną, czego nie można powiedzieć o typowych szkołach, przede wszystkim w Niemczech.
Szkoły demokratyczne istnieją na całym świecie, od 35 lat należą do nich np. szkoły Sudbury, które powstały w wielu krajach Europy. Ich nazwę przejęła szkoła Sudbury-Valley w USA (zob. D. Gribble, „Edukacja w wolności. W poszukiwaniu idealnego systemu kształcenia”, tłum. Zofia Grudzińska, Impuls, Kraków 2005, rozdz. 4). Istnieją też inne typy szkół demokratycznych, które w swoich metodach pracy wyraźnie różnią się od pozostałych placówek. Większość uczniów zdobywa w nich dużą wiedzę, a edukacja demokratyczna rozwija świadomość odpowiedzialności wobec wspólnoty i uczy podejmowania decyzji za własne życie. Uczniowie tych placówek żyją zgodnie z wartością poszanowania innych kultur jako równoprawnych. Prawie wszyscy uczniowie są zadowoleni z czasu spędzonego w tych szkołach. Właśnie dlatego szkoły demokratyczne stanowią szczególnego rodzaju wyzwanie w systemach wielu krajów.
Politycy i pedagodzy mogą czerpać z nich wiele inspiracji w zakresie metod pracy czy rozwiązań strukturalnych. Są one szansa dla tych uczniów, którzy najczęściej są niezadowoleni z nauki w tradycyjnej szkole. Szkołom demokratycznym udaje się pokonać to, co jest powodem owego niezadowolenia, gdyż uczniowie nie są tu zmuszani ani do podejmowania określonych działań w określonym czasie, ani do uczenia się, ponieważ to oni sami decydują o tym, do czego dążą, co chcą osiągnąć, a przez to bardziej intensywnie i efektywnie włączają się w proces uczenia się.
Placówki udostępniają swoje pomieszczenia również po lekcjach. Nikt nie narzuca, jak ten czas zostanie wykorzystany i czy środowisko szkoły będzie włączone do procesu edukacyjnego jej uczniów. Wolność i odpowiedzialność stanowią bowiem cele systemu szkolnego i są wdrażane w życie od pierwszych lat nauki. Każdego roku odbywają się międzynarodowe konferencje, przygotowywane przez uczniów szkół demokratycznych. W trakcie spotkań ich uczestnicy prowadzą zajęcia przybliżające misję i cele szkół demokratycznych.
(Gazeta Szkolna, 26.09.2007)
Ostatnie komentarze