Kluczowe kompetencje epoki cyfrowej

Samodzielne i innowacyjne myślenie
W epoce cyfrowej zbędne jest zapamiętanie dużego zasobu wiedzy, bo jest ona powszechnie dostępna w otwartych zasobach edukacyjnych. Bezsensowne stało się uczenie się faktów, wielu terminów, nazwisk i dat. Po prostu to straciło swój sens, kiedy takie informacje są łatwo dostępne po naciśnięciu klawisza komputera. Prof. Marek Hołyński, prezes Polskiego Towarzystwa Informacyjnego, uważa (i nie tylko on), że: "Kluczowe dla systemu edukacji jest zdobywanie umiejętności samodzielnego myślenia i rozwiązywania problemów, ich lokalizowania i innowacyjności." To są faktycznie najważniejsze umiejętności epoki cyfrowej, które będą się liczyć w przyszłej pracy zawodowej i dalszym życiu.

Umiejętności epoki cyfrowej wg NSBA
Badania przeprowadzonego przez amerykańską organizację National School Boards Association (NSBA) wskazują, że najważniejszym zadaniem dla kadry zarządzającej szkołami powinno być skoncentrowanie się na rozwoju umiejętności XXI wieku (patrz: Rozwijajmy umiejętności potrzebne w epoce cyfrowej). Edukatorzy NSBA zwracają uwagę, że powinno się więcej uwagi poświęcić przygotowaniu uczniów do życia w zdigitalizowanym świecie, zwłaszcza wykorzystaniu różnych urządzeń i zasobów cyfrowych do nauki. W badaniu wzięło udział 500 osób z kierownictwa szkół wszystkich szczebli i ponad połowa z nich uznała za priorytetowe rozwijanie takich umiejętności uczniów, jak:

⇨	rozwiązywanie problemów,
⇨	krytyczne myślenie,
⇨	kreatywność,
⇨	komunikowanie się,
⇨	współpraca w zespole.

Kluczowe umiejętności biologiczne epoki cyfrowej
Konkretyzując ww. kluczowe umiejętności epoki cyfrowej na edukację biologiczną, za priorytetowe warto przyjąć rozwijanie takich umiejętności uczniów, jak:

⇨	dostrzeganie i rozwiązywanie problemów biologicznych, zdrowotnych, ekologicznych,
⇨	krytyczne myślenie ujawniane podczas uczenia się biologii, ekologii i w środowisku,
⇨	kreatywność - jako rozwijanie kreatywnych postaw i umiejętności tworzenia,
⇨	komunikowanie się językiem nauk biologicznych,
⇨	współpraca w zespole i grupowe uczenie się biologii czy ekologii.

Kompetencje matematyczno-przyrodnicze
Z ww. badania NSBA wynika także, że aż 38% respondentów proponuje większy nacisk położyć w szkole na kształtowanie kompetencji uczniów w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych. Ten drugi postulat odnosi się w szczególności do rozwijania umiejętności obserwacyjnych, matematycznych i badawczych oraz tych ww., jak rozwiązywanie problemów, krytyczne myślenie itp.

Umiejętności epoki cyfrowej wg nauczycieli
W sondażu autorskim przeprowadzonym jesienią 2009 roku wśród różnych nauczycieli (160 osób), na kursach i warsztatach organizowanych przez CEN w Koszalinie, respondenci wskazali nieco inne kluczowe umiejętności epoki cyfrowej, niż ww. z badania NSBA. Każdy wpisywał do grafu 5 kluczowych kompetencji ucznia, jego zdaniem najważniejszych w XXI wieku. Są to następujące umiejętności, uporządkowane wg liczby wskazań nauczycieli (Tab. 1).

Tab. 1. Wyniki ankiety – Kluczowe umiejętności ucznia potrzebne w epoce cyfrowej    

Listę umiejętności otwiera informacja
Z ww. widać, że pierwszą, i być może najważniejszą, kompetencją jest zdobywanie i przetwarzanie informacji. To warto by zinterpretować. Szczegółowa jednak analiza wyników ww. badania, zestawienia, porównania i wnioski z niego będą przedmiotem innej publikacji. Istotne jest w tym to, że wskazania naszych nauczycieli tylko częściowo korespondują z wynikami ww. badań umiejętności potrzebnych w epoce cyfrowej przeprowadzonych w USA. Nie wskazują jednak na potrzebę opanowywania i pamiętania wiedzy.

Nie można jednak zapomnieć, że niezbędną kompetencją nauczyciela jest wykorzystywanie wiedzy psychologicznej w organizowaniu uczenia się. Obecny nauczyciel powinien, bardziej niż dotychczas, rozumieć ludzką psychologię. Nie może działać wbrew psychologicznym prawidłowościom odnoszącym się do wieku, potrzeb i możliwości uczniów, bo spotka go porażka. A w szkole przecież, nie porażka czy klęska, ale sukces się liczy. Ona powinna się wyraźnie nastawić na uczniowskie i szkolne sukcesy.