We wrześniu 2019 roku do szkół średnich wkracza reforma oświatowa. Od tego momentu będą obowiązywać 4-letnie licea i 5-letnie szkoły branżowe. Do szkół średnich wkroczy podwójny rocznik absolwentów 3-letniego gimnazjum i nowych 8-letnich szkół podstawowych. Nowy system nauczania, nowe podstawy programowe, wysokie wymagania przedmiotowe, nowa matura to nie powrót do starego systemu, a zderzenie się z nową rzeczywistością szkolną. Jak się w niej odnaleźć? Opowiadają eksperci konferencji "Zrozumieć więcej. Nauczyć łatwiej" organizowanej przez wydawnictwo Nowa Era.
Jakie zmiany niesie reforma oświaty? – Przynosi nową podstawę programową i nowe ramowe plany nauczania, a wraz z nimi profilowanie czyli nauczanie w zakresie rozszerzonym od 1 klasy szkoły średniej, wysoki poziom wymagań w obszarze wiedzy i umiejętności – mówił Radosław Adamczyk z wydawnictwa Nowa Era, otwierając konferencję. – Wprowadza również sytuację, w której przez 3 lata absolwenci gimnazjum i szkoły podstawowej będą się równolegle uczyli w innych systemach – dodał.
Jaki jest "nowy" uczeń i jak wygląda świat jego wartości?
W 2019 roku w pierwszej klasie liceum spotkają się absolwenci 8 klasy szkoły podstawowej i 3 klasy gimnazjum (mający za sobą 6 lat edukacji w szkole podstawowej i 3 lata w gimnazjum). Dodatkowo pamiętajmy, że absolwenci 8 klasy szkoły podstawowej to rocznik, który został objęty reformą sześciolatków i część uczniów poszła do szkoły rok wcześniej. Uczeń młodszy o rok lub dwa z dużym prawdopodobieństwem będzie znajdował się we wcześniejszej, mniej stabilnej fazie dojrzewania. Jego mózg poświęca wówczas większość energii na to kluczowe zadanie i jak wynika z badań często w tym okresie rozum i intelekt rozwijają się wolniej niż we wcześniejszych fazach. Biorąc pod uwagę fakt, że rok czy dwa lata różnicy w tym wieku to również niższy stopień rozwoju intelektualnego w obszarze myślenia, pamięci, uwagi, spostrzegania i wyobraźni, uczniowie w tym wieku mogą mieć problem z umiejętnościami niezbędnymi w szkole średniej i co za tym idzie przyswajaniem dużej ilości zaawansowanego merytorycznie materiału.
W tym wieku istotne jest zaspokajanie potrzeb psychospołecznych. Ważne dla nastolatków są emocje i relacje z innymi ludźmi oraz pytania o sens życia. Dla młodej osoby szkoła to w głównej mierze arena spotkań rówieśników i miejsce, które pomoże im zrealizować cele życiowe np. zdać maturę, dostać się na studia etc. – Żyją w poczuciu, że mają relatywnie mało czasu, dlatego to czym się zajmują, musi być ważne, do czegoś przydatne, bo inaczej nie warto tego robić – mówił Michał Kociankowski, badacz motywacji i zachowań. Wszystko to, co nie buduje sensu życia młodych ludzi i nie jest przydatne, zostaje odrzucane jako nieistotne. – Bardzo poważnie podchodzą do życia, mają konkretne cele i aspiracje, nawet jeśli nie są w stanie odpowiedzieć na pytanie kim chcą być to potrafią dokładnie opisać w jakim miejscu swojego życia za kilka lat chcieliby się znaleźć. Niekoniecznie wiedzą jak, ale starają się uczyć od innych i pobierać kompetencje od ludzi, którzy już je mają – dodał Kociankowski. Co istotne, zdobyta wiedza służy im do wywierania pozytywnego wrażenia na innych członkach społeczności i do budowania wysokiego statusu wśród rówieśników.
Jak się uczy współczesny uczeń?
To czego oczekuje współczesny uczeń od szkoły to użyteczności, pokazania jak wykorzystać w życiu umiejętności nabyte w szkole. Jeżeli wiedza łączy im się z wiedzą z realnego życia to uczy im się znacznie łatwiej. Chcą wiedzieć jak mogą skorzystać z wiedzy, jaki mogą mieć z niej pożytek i zastosowanie. Niezwykle ważna jest dla nich forma przekazu, zależy im na prostej i klarownej prezentacji treści, aby mogli łatwo porównać i przeglądać informacje. Współczesne pokolenie uczniów to pokolenie seriali i podobnie jest z edukacją. Trzeba przypomnieć im to co było wcześniej, połączyć ze zdobytą już wiedzą i światem, który ich otacza lub przypomnieć to czego nie pamiętają. Jeśli przyjrzymy się procesowi uczenia się, mózg przyswaja nowe informacje i przetwarza je na tle już zdobytej wiedzy. – Pamięć to nie tylko zapamiętywanie i potem przechowywanie informacji w tej pamięci. Skuteczne nauczenie to również wydobywanie z tej pamięci. Dopiero jak osiądzie w pamięci długotrwałej możemy mówić o pełnym sukcesie. Pamięć krótkotrwała ma ograniczoną pojemność, dlatego warto dzielić nowy materiał na cząstki, kategorie i podawać go stopniowo – mówił dr hab. Przemysław Bąbel z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nadrzędnym procesem, który umożliwia skuteczne uczenie się jest rozumienie. Jeżeli mózg niewłaściwie przetworzy informacje i ułoży je w miejscu, z którego trudno będzie je wydobyć to te informacje nie posłużą do zbudowania nowej wiedzy. Nastolatkowie intuicyjnie czują, że chcą rozumieć zagadnienia, a nie tylko uczyć się na pamięć.
Niezwykle pomocny w przyswajaniu wiedzy jest dla nich obraz w postaci infografik, schematów, tabeli, ilustracji. Wszystkie te formaty wykorzystują dwa kody - wzrokowy i werbalny i dzięki temu uczniowie zapamiętują nie tylko sam obraz, ale również jego znaczenie.
- Wiedza o tym, jak uczy się współczesny uczeń, jak powinny wyglądać rozwiązania edukacyjne, żeby mu pomóc w opanowaniu trudnego i rozbudowanego materiału szkoły średniej jest niezwykle istotna. To klucz do skutecznego zmierzenia się z wyzwaniem nowej szkoły średniej – puentował Radosław Adamczyk z Nowej Ery.
Jaka jest dzisiaj rola nauczyciela?
Uczniowie szkoły średniej mogą włożyć dużo wysiłku w naukę przedmiotu, którym się interesują i jednocześnie zadowolić się niską oceną z przedmiotu znajdującego się poza kręgiem ich zainteresowań. Paradoksalnie to dobra informacja, bo świadczy o osiągnięciu przez młodego człowieka umiejętności zarządzania celami i zadaniami. Pytanie zatem jak nauczyciel może zainteresować ucznia poznawczo i wspomóc jego proces uczenia się, nawet przedmiotu, którego uczy się na poziomie podstawowym? Jak się okazuje najważniejszy w tym procesie jest sam nauczyciel, jego pasja do wiedzy i ciekawość świata, to kim jest i jakie ma wartości. To wszystko sprawia, że może inspirować i tworzyć setki udanych życiorysów.
– Jakim cudem mamy uczynić człowieka ważnym, jeśli my sami nie czujemy się ważnymi? Jak możemy rozwijać w kimś poczucie własnej wartości i sprawczości jeżeli my sami nie będziemy wierzyć w to odnośnie siebie? W końcu jak możemy budzić ciekawość skoro sami nie mamy ciekawości świata? Czy nauczyciel jest w szkole najważniejszy? Tak, bo nauczyciel musi być najważniejszy, aby uczynić najważniejszym ucznia – mówił Przemysław Staroń, psycholog, trener, Nauczyciel Roku 2018.
Zdaniem psycholog Anny Resler idziemy w kierunku bardzo dobrze wykształconej młodzieży, natomiast problemem staje się rozwój emocjonalny i społeczny ucznia i na te umiejętności jej zdaniem nauczyciel powinien zwrócić szczególną uwagę. – Boję się, że mamy owszem młodzież wykształconą poznawczo, uczęszczającą na masę zajęć dodatkowych, ale strasznie się boję się o to, jaka będzie współpraca między ludźmi, jaka będzie wrażliwość na drugiego człowieka, jaka będzie umiejętność radzenia sobie ze stresem, czy frustracją. I mam wrażenie, że trudno jest budować dom bez fundamentów. Uważam, że bez tego żaden proces poznawczy nie będzie możliwy – podkreślała psycholog.
W opinii Michała Kociankowskiego kluczowe w roli nauczyciela jest umieć uczyć w sposób, który kiedyś do tych młodych ludzi dotrze, szukać tej drogi. – Przedmioty szkolne są ważne. Kiedyś myślenie biologiczne przełoży się na zarządzanie miastem, kiedyś to myślenie geograficzne przełoży się na tworzenie procesów w firmie. Dziś oni nie są w stanie tego sami zobaczyć, przewidzieć, że nauczyciele kształtują w nich umiejętności umysłowe, które wydobędą się z nich kiedyś jako bardzo cenne, ale nie w bezpośredni sposób – skonkludował Kociankowski.
Szkoła średnia to wyjątkowy moment na edukacyjnej drodze każdego ucznia. To moment, w którym podejmuje decyzje, które zaważą na jego przyszłym życiu. Dlatego ważne jest, aby spojrzeć na wyzwania stojące przed nową szkołą średnią kompleksowo – nie tylko przez perspektywę reformy oświatowej, ale także perspektywę zupełnie nowego, innego ucznia, który do niej trafi, jak i perspektywę nauczyciela, który będzie się z tymi wyzwaniami mierzył. Tylko takie kompleksowe spojrzenie pozwoli uczniom zrozumieć więcej z otaczającego ich świata, a nauczycielom łatwiej i skuteczniej przygotować swoich uczniów do życia w świecie, który jeszcze nie istnieje, a w którym przyjdzie im żyć.
Transmisja online z konferencji jest dostępna na kanale YouTube: https://bit.ly/2Qa5p9L.
(Źródło: Nowa Era)
