W jaki sposób zachęcać uczniów do pełnych wypowiedzi ustnych? Nauczyciele czasami zauważają, że uczniowie nie potrafią „sprzedać” tego co umieją. Nauczyciel wie, że potrafią więcej niż pokazują np. w pracy pisemnej. Czasami samo pisanie może być dla ucznia problemem. Okazuje się, że świetny pomysł ucznia „wyparowuje”, gdy ma go zapisać. A to skutkuje nieraz nieadekwatną oceną ze sprawdzianu pisemnego...
Możliwe, że bardziej efektywne byłoby „porozmawiania” z uczniem. Może się okazać, że wtedy uczeń pokaże znaczenie więcej i osiągnie większy sukces.
Jasne jest, że umiejętność jasnego i skutecznego pisania jest podstawową umiejętnością, którą powinni rozwijać wszyscy uczniowie. Czasami jednak przekaz pisemny dla uczniów jest bardzo trudny i zaciemnia informację, co naprawdę umieją.
Zachęcając nauczycieli do kontaktu werbalnego z uczniami, zdaję sobie sprawę, że może być to trudne, gdyż wymaga poświęcenia czasu na rozmowę indywidualną. Nauczyciel może woleć sprawdzian pisemny, gdyż wie, że w ten sposób uczeń będzie sprawdzany na egzaminach.
Szkoda, gdyż egzaminy ustne są bardziej „ludzkie”, bardziej przyjazne dla uczniów i bardziej powszechne w dorosłym życiu.
Czasami, w klasach panuje zwyczaj wywoływania przez nauczyciela ucznia do odpowiedzi przy tablicy. Uczeń wyrwany do odpowiedzi nie ma czasu się do niej przygotować, stresuje się zabieraniem głosu przed całą klasą i w konsekwencji nie przedstawia swojej wiedzy.
Zastanówmy się, jak można ustnie pozyskiwać lepszą, wiarygodniejszą informację od uczniów? Szczególnie w tych przedmiotach, gdzie pisanie nie jest podstawową umiejętnością, którą z uczniami ćwiczymy.
Karty odpowiedzi
Nauczyciel przygotowuje karty odpowiedzi do wyboru, Uczeń zamiast sam formułować odpowiedź, wybiera jego zdanie właściwą. Karty odpowiedzi mogą być polegać na wyborze jednej lub wielu właściwych odpowiedzi.
Użyteczna może być technika kart A, B, C, D. Uczniowie wybierają jedną z odpowiedzi, a następnie w grupach uczniów, którzy wybrali te samą odpowiedzi przygotowują jej uzasadnienie. Już sam wybór daje nauczycielowi informację o wiedzy uczniów, a konieczność uzasadnienia wyboru pokazuje tok ich rozumowania.
Chóralne odpowiadanie
Nauczyciel zadaje pytanie, na które wszyscy uczniowie odpowiadają głośno ustnie. Ta technika nie pozwala śledzić indywidualnych odpowiedzi uczniów, ale daje uczniom możliwość odpowiedzi na każde pytanie, a nie tylko na jedno lub dwa podczas lekcji. Nauczyciel może wsłuchać się w chóralna odpowiedź i zorientować się na ile jest ona właściwa. Następnie można przedyskutować z uczniami właściwą odpowiedź.
Dyskusja w parach
Nauczyciel zadaje pytanie, ale pozwala uczniom przez chwilę porozmawiać w parach. Można następnie wylosować ucznia do odpowiedzi i zapytać pozostałych, czy ustalona przez nich w parach odpowiedź, była taka sama.
Dzięki rozmowie w parach uczniowie mają szansę uczyć się od siebie wzajemnie i wspólnie przygotować się do udzielenia odpowiedzi.
Zestaw pytań
Nauczyciel przygotowuje dla uczniów zestaw pytań. Dzieli uczniów na grupy tak samo liczne jak liczba pytań.
Każde pytanie jest napisane na osobnym pasku papieru i umieszczone pośrodku grupy. Każdy uczeń na zmianę wybiera pytanie, stara się odpowiedzieć na nie głośno, a następnie w razie potrzeby prosi innych członków grupy o pomoc.
Ta technika zapewnia uczniom wzajemne nauczanie, wymianę myśli i ćwiczenie umiejętności wypowiadania się.
Następnym krokiem może być wylosowanie przedstawiciela grupy do udzielenia odpowiedzi na forum klasy.
Dlaczego ustne sprawdzanie wiedzy?
- Możliwość obserwowania procesów myślowych uczniów.
- Obserwacja, jak uczeń daje sobie radę z rozwiązywaniem problemów.
- Budowanie pozytywnych interakcji nauczyciel-uczeń.
- Personalizacja kontaktu z uczniem.
Jak można sprawdzać ustnie wiedzę uczniów?
Prezentacje/demonstracje klasowe
Nauczyciel podaje temat, a uczniowie indywidualnie lub w grupach przygotowują prezentację. Może to być prezentacja komputerowa lub na plakatach. W czasie nauki zdalnej mogą uczniowie przygotowywać prezentację wspólnie w chmurze.
Wywiady/konferencje z nauczycielem
Nauczyciel przeprowadza z uczniem wywiad na wcześniej określony temat. Pytania wywiadu mogą być uczniowi znane wcześniej - wtedy jego odpowiedzi prawdopodobnie będą lepsze.
Sesje pytań i odpowiedzi
Uczniowie otrzymują z wyprzedzeniem listę tematów/pytań do przygotowania, losują pytania, przygotowują odpowiedzi i po kolei są losowani do jej udzielenia.
Wcześniejsza możliwość przygotowania zmniejsza niepokój związany z koniecznością przemawiania na żywo przed innymi.
Umiejętność pisania i wypowiadania się są to dwie ważne umiejętności. Powinniśmy obie z nich ćwiczyć z uczniami. Przy wypowiedziach ustnych trzeba zadbać, aby nie były one lakoniczne i prosić ucznia o uzasadnienie swojej odpowiedzi.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl. Inspiracja artykułem Curtisa Chandlera z Middleweb.com. W blogu autorki ten wpis został uzupełniony o kilka pomysłów nauczycielek: Jolanty Łosowskiej, Barbary Jaworowicz, Patrycji Doroszewskiej, Bożeny Rakowskiej, Żanety Wójcik, Agnieszki Wendy, Kariny Wójcik i Urszuli Lach.
