Sidebar

02
Pt, Maj

Poczucie sprawstwa i sensu pracy w szkole

fot. Adobe Stock

Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

Obecnie wielu nauczycieli odchodzi z pracy w szkole. Jest to bardzo niepokojące zjawisko i ogromna strat dla edukacji, gdyż odchodzą ludzie wykształceni w kierunku pedagogicznym i mający doświadczenie. Zanim nowi przyjadą na ich miejsce i zdobędą doświadczenie minie czas i pokolenie uczniów na tym straci. Czy możemy coś zrobić, aby zatrzymać w szkole nauczycieli?

Do tego wpisu zainspirował mnie artykuł Roberta Feirsena i Seth Weitzman w Edutopia.org.

Czasami słyszę opinię, że w szkole powinni zostać tylko „dobrzy” nauczyciele, bo nie każdy nadaje się do zawodu. Ten pogląd jest zwodniczy ze względu na trzy kwestie:

  • Skąd brać tych „dobrych” nauczycieli?
  • Szkoda wysiłku i funduszy zainwestowanych w kształcenie przyszłych nauczycieli.
  • Za szybko rezygnuje się z nauczycieli, nie udziela im się pomocy i wsparcia. Trzeba pamiętać, że każdy nauczyciel chce dobrze uczyć, tylko może nie wiedzieć jak ma to robić.

Kluczem do zatrzymania nauczycieli w szkole jest zorganizowanie takich w niej warunków, w których nauczyciele doświadczają poczucia tożsamości i przynależności do miejsca pracy, co motywuje ich do pracy.

Czasami spotykamy ludzi, którzy na tyle kochają swoją pracę, że nie odczuwają, że pracują. Nie jest to częste i nie można wymagać takiego stosunku do pracy od każdego nauczyciela. Ale można starać się, aby każdy nauczyciel miał frajdę z nauczania.

Nie można abstrahować od wielkości wynagrodzenia, które nauczyciel otrzymuje i które jest stanowczo za niskie. Warunki bytowe mogą wpłynąć na zadowolenie z pracy i spowodować chęć jej zmiany. Jednak na to dyrektorzy szkół i środowisko miejsca pracy nie ma wpływu.

Co zatem możemy zrobić w szkole?

Teoria samostanowienia mówi o zaspakajaniu trzech potrzeb: autonomii, kompetencji i więzi. One mogą spowodować, że nauczyciel będzie czuł: kontrolę nad swoimi działaniami, przynależność do miejsca pracy i docenienie.

Jon Pierce uważa, że chodzi o to, aby, pracownicy czuli się tak, jakby miejsce pracy należało do nich. Wtedy mają większą satysfakcje z pracy, większą odporność na przeciwności losu i większą otwartość na zmiany w systemie oświaty oraz większe poczucie wpływu i sprawczości. Psychologiczne poczucie własności może mieć charakter indywidualny lub zbiorowy, na przykład gdy grupa nauczycieli ma wspólną tożsamość, cel i wiarę w zdolność grupy do wpływania na wyniki. Dużo na ten temat pisze profesor John Hattie w swojej książce – Widoczne uczenie się dla nauczycieli, nazywa to – zbiorową sprawczością.

Wróćmy do trzech potrzeb wymienianych w teorii samostanowienia, w wyniku ich zaspokojenia nauczyciel ma poczucie sprawczości, tożsamości i przynależności.

Autonomia - nauczyciel szczególnie rozpoczynający pracę, ma wiele obaw, czy dobrze naucza, czy ma właściwe relacje z uczniami i ich rodzicami, czy jest skuteczny, czy może liczyć na pomoc, czy może przyznać się do trudności i wiele, wiele innych obaw.

Te obawy wpływają na brak poczucia autonomii. Nauczyciel często nie podejmuje ryzykowanych wyzwań, stara się korzystać z utartych wzorców – podręcznika, wiedzy wyniesionej ze studiów, a najczęściej z doświadczeń nauczycieli, którzy jego uczyli w dzieciństwie. Dlatego potrzebne jest uwaga i wsparcie dyrektora szkoły i innych nauczycieli. W szkole powinna panować atmosfera otwarta na próbowanie i dyskusje na temat podejmowania wyzwań.

Nauczyciel próbujący nowych wyzwań, zmieniający metody nauczania jest bardziej skuteczny i ma większą satysfakcję z nauczania. Dobrze, gdy nauczyciel podejmie badania w działaniu, które pokażą mu, czy jego metody nauczania są korzystne dla uczniów. Innym sposobem przekonania się o własnej skuteczności jest zadanie pytania uczniom. Moim zdaniem warto ograniczyć się do dwóch pytań (zaproponowanych przez Jacka Strzemiecznego na Studiach Podyplomowych Liderów Oświaty):

  • Co z tego co robię pomaga ci się uczyć?
  • Co mogę zmienić?

Autonomii sprzyja przyzwolenie na podejmowanie przez niego decyzji i włączanie nauczyciela w decyzje podejmowane w szkole.

Autonomia łączy się z poczuciem kompetencji i więzi.

Nauczyciel krytykowany nie będzie podejmował ryzyka i nie będzie próbował i z czasem przestanie lubić swoją pracę. Konieczne jest poczucie kompetencji i sprawczości. Nie zawsze musi ono wynikać z osiągniętego sukcesu. Próbowanie wiąże się z ryzykiem, że się nie uda. Powinniśmy wychodzić z założenia, że uczymy się też (a może przede wszystkim) na błędach.

Każda klasa jest inna i to co sprawdza się z jedną nie musi działać dobrze dla drugiej. Nadzieja, że jest jeden dobry sposób na nauczanie i wychowanie jest absolutnie zwodniczy. Nie znajdziemy go w podręcznikach i w przekazie ekspertów, bo go nie ma. Każdy nauczyciel musi sprawdzić pomysły w swojej klasie szkolnej.

Ze strony dyrektora i innych nauczycieli powinno iść docenienie dla starań nauczyciela. Przyzwolenie na popełnianie błędów i zachęta do eksperymentowania i próbowania. Jeśli widzimy, że istnieje coś, co wato by zmienić w praktyce nauczyciela, to trzeba z tym postępować ostrożnie i ograniczyć ilość korygujących uwag tylko do jednej lub dwóch. Budować trzeba na docenieniu, a nie na krytyce. Trzeba pamiętać, że nie ma nauczycieli, którzy chcieliby źle nauczać.

Dochodzimy do trzeciej potrzeby, czyli do poczucia więzi. Żeby szkoła była miejscem, gdzie nauczyciel chce i lubi przebywać, musi mieć z innymi nauczycielami i dyrektorem dobre relacje. Relacja to delikatna tkanka. Do zespołu dochodzą stale nowi nauczyciele, występują konflikty, nie ma czasu na zobaczenie innych ludzi wokół siebie. O tę tkankę cały czas trzeba dbać. Dyrektor szkoły może sam świecić dobrym przykładem, zauważając każdego nauczyciela, doceniając go i organizując przestrzeń do tworzenia dobrych relacji i wspólnego doskonalenia. To co najlepiej buduje więź to wspólny cel i wspólne działania. Dlatego tak ważna jest współpraca, rozmowy o nauczaniu i uczniach oraz udzielanie wzajemnej pomocy. Cały zespół powinien mieć poczucie wspólnej sprawczości.

Podstawą tych trzech potrzeb jest ZAUFANIE. Zaufanie dyrektora do nauczycieli i ich do niego oraz zaufanie nauczycieli wzajemnie do siebie. Wrogiem zaufania jest rywalizacja, zamiast niej powinna być wzajemna pomoc, poczucie, że jesteśmy jedną drużyną i mamy te same cele.

Dobrze, jest zadawać pytanie: dlaczego jesteśmy nauczycielami, na czym nam zależy? Wspólny powrót do wartości i do nadziei jakie mieliśmy na początku pracy w szkole jest odświeżający.

Jako narzędzia do budowania poczucia sprawstwa i sensu pracy w szkole są moim zdaniem: zaufanie, docenianie i relacje.

 

Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS), prowadzonym przez CEO i PAFW. Autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: www.oknauczanie.pl. Niniejszy post ukazał się w partnerskim serwisie Edunews.pl - www.osswiata.pl.

 

Komentarze (0)
Nie ma tu jeszcze żadnych komentarzy
Skomentuj
Piszesz jako gość
×
😀 🧑🏻 ❤️ 🍀 🍌 💡 ✈️
No Emojis found
😀😃😄😁😆😅🤣😂🙂🙃😉😊😇🥰😍🤩😘😗😚😙😋😛😜🤪😝🤑🤗🤭🤫🤔🤐🤨😐😑😶😏😒🙄😬🤥😌😔😪🤤😴😷🤒🤕🤢🤮🤧🥵🥶🥴😵🤯🤠🥳😎🤓🧐😕😟🙁☹️😮😯😲😳🥺😦😧😨😰😥😢😭😱😖😣😞😓😩😫🥱😤😡😠🤬😈👿💀☠️💩🤡👹👺👻👽👾🤖😺😸😹😻😼😽🙀😿😾🙈🙉🙊
👋🤚🖐️🖖👌🤏✌️🤞🤟🤘🤙👈👉👆🖕👇☝️👍👎👊🤛🤜👏🙌👐🤲🤝🙏✍️💅🤳💪🦾🦿🦵🦶👂🦻👃🧠🦷🦴👀👁️👅👄👶🧒👦👧🧑👱👨🧔👨‍🦰👨‍🦱👨‍🦳👨‍🦲👩👩‍🦰🧑‍🦰👩‍🦱🧑‍🦱👩‍🦳🧑‍🦳👩‍🦲🧑‍🦲👱‍♀️👱‍♂️🧓👴👵🙍🙍‍♂️🙍‍♀️🙎🙎‍♂️🙎‍♀️🙅🙅‍♂️🙅‍♀️🙆🙆‍♂️🙆‍♀️💁💁‍♂️💁‍♀️🙋🙋‍♂️🙋‍♀️🧏🧏‍♂️🧏‍♀️🙇🙇‍♂️🙇‍♀️🤦🤦‍♂️🤦‍♀️🤷🤷‍♂️🤷‍♀️🧑‍⚕️👨‍⚕️👩‍⚕️🧑‍🎓👨‍🎓👩‍🎓🧑‍🏫👨‍🏫👩‍🏫🧑‍⚖️👨‍⚖️👩‍⚖️🧑‍🌾👨‍🌾👩‍🌾🧑‍🍳👨‍🍳👩‍🍳🧑‍🔧👨‍🔧👩‍🔧🧑‍🏭👨‍🏭👩‍🏭🧑‍💼👨‍💼👩‍💼🧑‍🔬👨‍🔬👩‍🔬🧑‍💻👨‍💻👩‍💻🧑‍🎤👨‍🎤👩‍🎤🧑‍🎨👨‍🎨👩‍🎨🧑‍✈️👨‍✈️👩‍✈️🧑‍🚀👨‍🚀👩‍🚀🧑‍🚒👨‍🚒👩‍🚒👮👮‍♂️👮‍♀️🕵️🕵️‍♂️🕵️‍♀️💂💂‍♂️💂‍♀️👷👷‍♂️👷‍♀️🤴👸👳👳‍♂️👳‍♀️👲🧕🤵🤵‍♂️🤵‍♀️👰👰‍♂️👰‍♀️🤰🤱👩‍🍼👨‍🍼🧑‍🍼👼🎅🤶🧑‍🎄🦸🦸‍♂️🦸‍♀️🦹🦹‍♂️🦹‍♀️🧙🧙‍♂️🧙‍♀️🧚🧚‍♂️🧚‍♀️🧛🧛‍♂️🧛‍♀️🧜🧜‍♂️🧜‍♀️🧝🧝‍♂️🧝‍♀️🧞🧞‍♂️🧞‍♀️🧟🧟‍♂️🧟‍♀️💆💆‍♂️💆‍♀️💇💇‍♂️💇‍♀️🚶🚶‍♂️🚶‍♀️🧍🧍‍♂️🧍‍♀️🧎🧎‍♂️🧎‍♀️🧑‍🦯👨‍🦯👩‍🦯🧑‍🦼👨‍🦼👩‍🦼🧑‍🦽👨‍🦽👩‍🦽🏃🏃‍♂️🏃‍♀️💃🕺🕴️👯👯‍♂️👯‍♀️🧖🧖‍♂️🧖‍♀️🧗🧗‍♂️🧗‍♀️🤺🏇⛷️🏂🏌️🏌️‍♂️🏌️‍♀️🏄🏄‍♂️🏄‍♀️🚣🚣‍♂️🚣‍♀️🏊🏊‍♂️🏊‍♀️⛹️⛹️‍♂️⛹️‍♀️🏋️🏋️‍♂️🏋️‍♀️🚴🚴‍♂️🚴‍♀️🚵🚵‍♂️🚵‍♀️🤸🤸‍♂️🤸‍♀️🤼🤼‍♂️🤼‍♀️🤽🤽‍♂️🤽‍♀️🤾🤾‍♂️🤾‍♀️🤹🤹‍♂️🤹‍♀️🧘🧘‍♂️🧘‍♀️🛀🛌🧑‍🤝‍🧑👭👫👬💏👩‍❤️‍💋‍👨👨‍❤️‍💋‍👨👩‍❤️‍💋‍👩💑👩‍❤️‍👨👨‍❤️‍👨👩‍❤️‍👩👪👨‍👩‍👦👨‍👩‍👧👨‍👩‍👧‍👦👨‍👩‍👦‍👦👨‍👩‍👧‍👧👨‍👨‍👦👨‍👨‍👧👨‍👨‍👧‍👦👨‍👨‍👦‍👦👨‍👨‍👧‍👧👩‍👩‍👦👩‍👩‍👧👩‍👩‍👧‍👦👩‍👩‍👦‍👦👩‍👩‍👧‍👧👨‍👦👨‍👦‍👦👨‍👧👨‍👧‍👦👨‍👧‍👧👩‍👦👩‍👦‍👦👩‍👧👩‍👧‍👦👩‍👧‍👧🗣️👤👥👣
💘💝💖💗💓💞💕💟❣️💔❤️🧡💛💚💙💜🤎🖤🤍💋💌💯💢💥💫💦💨🕳️💣💬👁️‍🗨️🗨️🗯️💭💤🏧🚮🚰🚹🚺🚻🚼🚾🛂🛃🛄🛅⚠️🚸🚫🚳🚭🚯🚱🚷📵🔞☢️☣️⬆️↗️➡️↘️⬇️↙️⬅️↖️↕️↔️↩️↪️⤴️⤵️🔃🔄🔙🔚🔛🔜🔝🛐⚛️🕉️✡️☸️☯️✝️☦️☪️☮️🕎🔯🔀🔁🔂▶️⏭️⏯️◀️⏮️🔼🔽⏸️⏹️⏺️⏏️🎦🔅🔆📶📳📴♀️♂️⚧️✖️♾️‼️⁉️〰️💱💲⚕️♻️⚜️🔱📛🔰☑️✔️〽️✳️✴️❇️©️®️™️#️⃣*️⃣0️⃣1️⃣2️⃣3️⃣4️⃣5️⃣6️⃣7️⃣8️⃣9️⃣🔟🔠🔡🔢🔣🔤🅰️🆎🅱️🆑🆒🆓ℹ️🆔Ⓜ️🆕🆖🅾️🆗🅿️🆘🆙🆚🈁🈂️🈷️🈶🈯🉐🈹🈚🈲🉑🈸🈴🈳㊗️㊙️🈺🈵🔴🟠🟡🟢🔵🟣🟤🟥🟧🟨🟩🟦🟪🟫◼️◻️▪️▫️🔶🔷🔸🔹🔺🔻💠🔘🔳🔲
🐵🐒🦍🦧🐶🐕🦮🐕‍🦺🐩🐺🦊🦝🐱🐈🐈‍⬛🦁🐯🐅🐆🐴🐎🦄🦓🦌🐮🐂🐃🐄🐷🐖🐗🐽🐏🐑🐐🐪🐫🦙🦒🐘🦏🦛🐭🐁🐀🐹🐰🐇🐿️🦔🦇🐻🐻‍❄️🐨🐼🦥🦦🦨🦘🦡🐾🦃🐔🐓🐣🐤🐥🐦🐧🕊️🦅🦆🦢🦉🦩🦚🦜🐸🐊🐢🦎🐍🐲🐉🦕🦖🐳🐋🐬🐟🐠🐡🦈🐙🐚🐌🦋🐛🐜🐝🐞🦗🕷️🕸️🦂🦟🦠💐🌸💮🏵️🌹🥀🌺🌻🌼🌷🌱🪴🌲🌳🌴🌵🌾🌿☘️🍀🍁🍂🍃🌑🌒🌓🌔🌕🌖🌗🌘🌙🌚🌛🌜🌡️☀️🌝🌞🪐🌟🌠🌌☁️⛈️🌤️🌥️🌦️🌧️🌨️🌩️🌪️🌫️🌬️🌀🌈🌂☂️⛱️❄️☃️☄️🔥💧🌊
🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🥭🍎🍏🍐🍑🍒🍓🥝🍅🥥🥑🍆🥔🥕🌽🌶️🥒🥬🥦🧄🧅🍄🥜🌰🍞🥐🥖🥨🥯🥞🧇🧀🍖🍗🥩🥓🍔🍟🍕🌭🥪🌮🌯🥙🧆🥚🍳🥘🍲🥣🥗🍿🧈🧂🥫🍱🍘🍙🍚🍛🍜🍝🍠🍢🍣🍤🍥🥮🍡🥟🥠🥡🦀🦞🦐🦑🦪🍦🍧🍨🍩🍪🎂🍰🧁🥧🍫🍬🍭🍮🍯🍼🥛🍵🍶🍾🍷🍸🍹🍺🍻🥂🥃🥤🧃🧉🧊🥢🍽️🍴🥄🔪🏺
🎃🎄🎆🎇🧨🎈🎉🎊🎋🎍🎎🎏🎐🎑🧧🎀🎁🎗️🎟️🎫🎖️🏆🏅🥇🥈🥉🥎🏀🏐🏈🏉🎾🥏🎳🏏🏑🏒🥍🏓🏸🥊🥋🥅⛸️🎣🤿🎽🎿🛷🥌🎯🪀🪁🎱🔮🧿🎮🕹️🎰🎲🧩🧸♠️♥️♦️♣️♟️🃏🀄🎴🎭🖼️🎨🧵🧶
👓🕶️🥽🥼🦺👔👕👖🧣🧤🧥🧦👗👘🥻🩱🩲🩳👙👚👛👜👝🛍️🎒👞👟🥾🥿👠👡🩰👢👑👒🎩🎓🧢⛑️📿💄💍💎🔇🔈🔉🔊📢📣📯🔔🔕🎼🎵🎶🎙️🎚️🎛️🎤🎧📻🎷🎸🎹🎺🎻🪕🥁📱📲☎️📞📟📠🔋🔌💻🖥️🖨️⌨️🖱️🖲️💽💾💿📀🧮🎥🎞️📽️🎬📺📷📸📹📼🔍🔎🕯️💡🔦🏮🪔📔📕📖📗📘📙📚📓📒📃📜📄📰🗞️📑🔖🏷️💰🪙💴💵💶💷💸💳🧾💹✉️📧📨📩📤📥📦📫📪📬📭📮🗳️✏️✒️🖋️🖊️🖌️🖍️📝💼📁📂🗂️📅📆🗒️🗓️📇📈📉📊📋📌📍📎🖇️📏📐✂️🗃️🗄️🗑️🔒🔓🔏🔐🔑🗝️🔨🪓⛏️⚒️🛠️🗡️⚔️🔫🏹🛡️🔧🔩⚙️🗜️⚖️🦯🔗⛓️🧰🧲⚗️🧪🧫🧬🔬🔭📡💉🩸💊🩹🩺🚪🛏️🛋️🪑🚽🚿🛁🪒🧴🧷🧹🧺🧻🧼🧽🧯🛒🚬⚰️⚱️🗿
🌍🌎🌏🌐🗺️🗾🧭🏔️⛰️🌋🗻🏕️🏖️🏜️🏝️🏞️🏟️🏛️🏗️🧱🏘️🏚️🏠🏡🏢🏣🏤🏥🏦🏨🏩🏪🏫🏬🏭🏯🏰💒🗼🗽🕌🛕🕍⛩️🕋🌁🌃🏙️🌄🌅🌆🌇🌉♨️🎠🎡🎢💈🎪🚂🚃🚄🚅🚆🚇🚈🚉🚊🚝🚞🚋🚌🚍🚎🚐🚑🚒🚓🚔🚕🚖🚗🚘🚙🚚🚛🚜🏎️🏍️🛵🦽🦼🛺🚲🛴🛹🚏🛣️🛤️🛢️🚨🚥🚦🛑🚧🛶🚤🛳️⛴️🛥️🚢✈️🛩️🛫🛬🪂💺🚁🚟🚠🚡🛰️🚀🛸🛎️🧳⏱️⏲️🕰️🕛🕧🕐🕜🕑🕝🕒🕞🕓🕟🕔🕠🕕🕡🕖🕢🕗🕣🕘🕤🕙🕥🕚🕦
Suggested Locations
Wpisz tekst z poniższego obrazka. Nie jest wyraźny?

Jesteśmy na facebooku

fb

Ostatnie komentarze

Rafał Kapica napisał/a komentarz do Szkolna klasa - dobre miejsce do współpracy
tak tablice są bardzo dobrym rozwiązaniem - polecam
Jan Soliwoda napisał/a komentarz do Jeszcze większa automatyzacja pracy twórczej
Świetnie, nareszcie! Acz poprzez 'reductio ad absurdum' niestety (starożytnym wystarczyło że wyobraz...
Ppp napisał/a komentarz do Jak książeczki uczą rozmawiać?
Mama opowiadała mi, że zacząłem mówić bardzo późno, ale jak już zacząłem - od razu pełnymi zdaniami,...
Przerażająca wizja. Z jednej strony trzeba gonić za technologią która rozwija świat, z drugiej stron...
Stanisław Czachorowski napisał/a komentarz do Wykład w czasach postpiśmienności, czyli szukanie drogi we mgle
Tak, najważniejszy jest tok rozumowania, opowieść o wiedzy i dochodzeniu do wniosków, odkryć. To się...
Wykładam matematykę i staram się postępować na przekór pewnego określenia czym jest wykład: to trans...
Stanisław Czachorowski napisał/a komentarz do Wykłady w stylu programów popularnonaukowych?
Zawsze najważniejszym jest mieć coś do powiedzenia. Interesującego, ważnego, wartościowego. Dobrze j...
Jak widzę, odniósł się Pan do mojego komentarza, więc odpowiem.Programy B. Wołoszańskiego były różne...

E-booki dla nauczycieli

Polecamy dwa e-booki dydaktyczne z serii Think!
Metoda Webquest - poradnik dla nauczycieli
Technologie są dla dzieci - e-poradnik dla nauczycieli wczesnoszkolnych z dziesiątkami podpowiedzi, jak używać technologii w klasie