Wspieranie kreatywności dzieci jest kluczowe dla ich wszechstronnego rozwoju, obejmującego aspekty psychiczne, emocjonalne i manualne. Nauczyciele, rodzice i opiekunowie powinni inspirować młodych do twórczych działań i chronić je przed krytyką, która może hamować twórczy potencjał. Wspólne aktywności artystyczne oraz programy w szkołach mogą pomóc dzieciom wyrażać siebie i rozwijać wrażliwość oraz szacunek do innych.
W czasie edukacji młody człowiek kształtuje swój charakter i odkrywa świat, obserwując otoczenie. Widzi sposób działania i postawy rodziców, nauczycieli, rówieśników oraz innych osób. Dzisiejsza szkoła pomaga młodej osobie rozwijać wiele potrzebnych w przyszłości kompetencji i umiejętności. Jedną z nich jest myślenie twórcze, które pozwala dziecku w sposób kreatywny radzić sobie z problemami i wyzwaniami kolejnych etapach życia.
Jaki jest cel nauczania plastyki w szkole?
Prace manualne pozwalają dzieciom na usprawnienie precyzyjnych ruchów dłoni i palców, co przekłada się na polepszenie wykonywania czynności samoobsługowych (mycie się, ubieranie i rozbieranie czy samodzielne jedzenie posiłków). Bardzo ważny jest również aspekt uwrażliwiania młodego człowieka, nie tylko na sztukę, ale też na piękno otaczającego świata, czyli wyrabianie w nim indywidualnego poczucia estetyki.
Podczas działań twórczych uczeń odkrywa swoje mocne i słabe strony. Dodatkowo rozbudzanie w młodych ludziach wyobraźni i stymulowanie rozwoju kreatywności, może pomóc młodej osobie w rozwiązywaniu problemów, radzeniu sobie ze zmianą i ograniczeniami oraz w ćwiczeniu zdolności nieszablonowego myślenia.
W wielu szkołach plastykę traktuje się jako przedmiot podnoszący średnią ocen. Czy powinno tak być? W pierwszej kolejności trzeba jasno powiedzieć, że nie każda osoba posiada takie same zdolności rysowania, malowania czy rzeźbienia. W żadnym wypadku nie znaczy to jednak, że należy rezygnować z tworzenia. Podczas wykonywania kreatywnych zadań uczniowie w dowolny sposób mogą wyrażać siebie i to, co dzieje się w ich wnętrzu. Emocje, uczucia i to, co jest dla młodej osoby ważne, co ją niepokoi, a nawet to, co budzi w niej strach, można odczytywać z prac plastycznych.
Jak opiekun może wpływać na rozwój kreatywności dziecka?
Rola nauczyciela, rodzica lub opiekuna jest bardzo ważna na początku drogi rozwoju dziecka. Jesteśmy dla niego autorytetem, którego bezkrytycznie naśladuje i od którego czerpie wzorce zachowań. Nie oceniajmy więc stworzonej pracy tylko na podstawie subiektywnej oceny, ale weźmy pod uwagę przydatność w życiu, zaangażowanie w tworzenie oraz widok dumnego z siebie dziecka. Naszym zadaniem jest podsuwanie pomysłów i inspiracji do kreatywnego tworzenia. Bardzo ważne jest również to, aby nie narzucać gotowego rozwiązania, ponieważ takie działanie może hamować rozwój wyobraźni twórczej i ciekawość poznawczą. Samodzielna praca mocniej stymuluje i motywuje młodego człowieka do myślenia twórczego i poszukiwania rozwiązań w przypadku napotkania trudności.
W dzisiejszych czasach na rozwój kreatywności w młodym człowieku blokująca może być krytyka i nieprzemyślane opinie, nie tylko ze strony rodzica czy nauczyciela, ale również ze strony rówieśników. Powinniśmy przygotować młodych ludzi na różne sytuacje, które mogą pojawić się w życiu. Należy zapoznać dziecko z takimi pojęciami jak hejt, negatywna opinia, która może pojawić się w reakcji na ich pracę. Rolą nauczyciela jest też reagowanie na nieprawidłowe i niepożądane zachowania uczniów w rzeczywistości szkolnej. W tym kontekście równie ważne jest także nauczanie o wrażliwości i szacunku dla drugiej osoby, a w szczególności w stosunku do rówieśników.
Jak zachęcać dziecko do twórczego działania w domu i szkole?
Odpowiedź na powyższe pytanie może okazać się banalna, ale jednocześnie dotyka sedna zagadnienia. Wystarczy po prostu działać!
Oto kilka pomysłów, jak można kreatywnie spędzić czas wspólnie z dzieckiem:
- wspólne malowanie na starym prześcieradle rozwieszonym na przykład między drzewami. Tutaj możemy pozwolić sobie i dziecku puścić wodze fantazji i stworzyć obraz poprzez oblewanie, chlapanie i rozcieranie farb rękami,
- malowanie farbami na elastycznej folii, popularnie określanej jako stretch, owiniętej wokół nóżek stołu, biurka lub szafki,
- malowanie po ścianach w pokoju dziecka. Jest to strefa, w której dziecko czuje się bezpiecznie i często się bawi. Dlatego przestrzeń ta świetnie nadaje się na to, by jeszcze bardziej rozbudzić w dziecku aktywność twórczą,
- prace plastyczne z wykorzystaniem soli, kasz, makaronów – malowanie suchymi produktami spożywczymi,
- tworzenie mas plastycznych (inspiracje tutaj),
- rzeźbienie w kostce mydła.
W szkole również można zainicjować twórcze działania, które nie będą się odbywały pod presją oceny.
Oto, kilka propozycji do wykorzystania:
- wprowadzanie programów artystycznych, takich jak „Zabawa sztuką”, pozwala na poznawanie sztuki poprzez różnorodne zajęcia artystyczne. Przykładowe zadania mogą obejmować wykonanie zakładki do książki, inspirowanej pracami innych artystów, stworzenie wspólnej pracy zgodnie z założeniami malarzy wybranej epoki, czy też wykonanie pracy recyklingowej, nawiązującej do wybranego kierunku w sztuce,
- wirtualne muzea – „żywa lekcja” ze sztuką poprzez oglądanie eksponatów w wirtualnych muzeach z całego świata,
- malowanie na nietypowych przedmiotach bądź w nietypowych miejscach (wycieczka w plener, malowanie na ubraniach, tablicach szkolnych),
- graffiti w szkole – przygotowanie w przestrzeni szkoły ściany lub ścian do swobodnego wykorzystania dla uczniów lub nawet przeznaczenie do tego celu sali plastycznej;
Chcieć, to móc!
Z pewnością „polubienie się” z plastyką może również zależeć od ilości niepowodzeń, odpowiedniej motywacji, percepcji wzrokowej, wrodzonego talentu czy etapu rozwoju dziecka. Warto jak najczęściej zachęcać dzieci do twórczych działań, ponieważ nie tylko kształtują one umiejętności artystyczne, ale wpływają na prawidłowy rozwój psychiczny, emocjonalny i manualny.
Plastyka jest formą wyrażania pragnień, nadziei, zwątpień, radości i smutków oraz najbardziej fantastycznych marzeń - S. Popek.
Bibliografia:
- Wybrane problemy edukacji plastycznej dzieci i młodzieży, pod red. Agnieszki Weiner i Anny Boguszewskiej, Lublin 2013
- Konteksty wczesnoszkolnej edukacji artystycznej, pod red. Anny Boguszewskiej i Anny Mazur, Lublin 2013
- Kowalska D. (2020), Znaczenie twórczości plastycznej w rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym; tutaj [dostęp 12.05.2024]
- Zobacz również: podsumowanie projektu „Zabawa sztuką” w MSP Paderewski
Notka o autorce: Marta Kidyba-Babska jest wychowawczynią świetlicy klas 2., prowadzącą profil na Instagramie @swietliczanka.m oraz zajęcia Projektowanie ubrań w Międzynarodowej Szkole Podstawowej Paderewski. Współorganizatorka wystaw w Domach Kultury. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Edukacja i Inspiracje, licencja CC-BY-SA.
