Mianem bańki informacyjnej lub filtrującej określa się zjawisko personalizowania treści w Internecie za pomocą algorytmów oraz dopasowywania ich do profilu konkretnego użytkownika. Istota tego zjawiska polega na tym, że do danej osoby docierają tylko takie informacje, które algorytmy określiły jako zgodne z jej światopoglądem czy zainteresowaniami. Algorytmy te działają m.in. w wyszukiwarce Google, w serwisie YouTube oraz w mediach społecznościowych.
Zamknięcie w bańce informacyjnej powoduje, że użytkownicy „konsumują” podsuwane im treści, zamiast aktywnie przeglądać Internet. Posty w mediach społecznościowych czy filmy na YouTubie są wyświetlane przez algorytmy na podstawie wcześniej podejmowanych decyzji związanych z dotychczas oglądanymi i komentowanymi materiałami. W konsekwencji użytkownicy spotykają się tylko z niewielką częścią informacji dopasowanych do ich upodobań. Negatywnym aspektem baniek informacyjnych jest ograniczanie horyzontów oraz radykalizacja poglądów.
Istotny jest w tym kontekście efekt potwierdzenia polegający na tym, że szukający informacji podświadomie wybiera te i tylko te, które potwierdzają jego poglądy, niezależnie od ich prawdziwości. Zapamiętuje i przyjmuje jako pewnik informacje zgodne z jego światopoglądem, odrzuca natomiast te, które burzą jego wizję świata, mimo że są wiarygodne. Efekt ten jest szczególnie widoczny w przypadku kwestii mogących wywoływać emocje i dotykających mocno ugruntowanych opinii.
Bardzo ważne jest także zjawisko nazywane komorą echa. Jest to sytuacja, w której wartości konkretnej grupy są powtarzane oraz wzmacniane w jej obrębie. Mamy z tym do czynienia, gdy wielokrotne powtarzanie tych samych treści w zamkniętym gronie osób skutkuje wzajemnym utwierdzaniem się̨ w dotychczasowych racjach i zamknięciem na poglądy odmienne.
Istnieją różne sposoby na wydostanie się z bańki filtrującej lub na ograniczenie jej wpływu, np.:
- Do wyszukiwania informacji używaj wyszukiwarek innych niż Google.
- Dywersyfikuj źródła, z których czerpiesz informacje.
- Rozwijaj swoje umiejętności z zakresu weryfikacji wiarygodności źródeł, co pozwala chronić się przed dezinformacją.
- Od czasu do czasu usuwaj całą historię wyszukiwania w danej przeglądarce.
- Obserwuj ludzi o odmiennych poglądach
- Możesz też wyłączyć personalizację w usługach Google oraz ograniczyć ją na Facebooku.
- Urozmaicaj dietę medialną.
Dieta medialna to indywidualny zestaw nawyków związanych z konsumowaniem informacji. Możemy ją urozmaicić i dostosować do własnych potrzeb dzięki „media diet challenge”.
Wyzwanie to składa się z 3 kroków:
● Przeprowadź osobisty „audyt wiadomości” – ustal, skąd najczęściej czerpiesz informacje i jakie to są informacje.
● Eksperymentuj ze swoimi dietami informacyjnymi w celu wypracowania odpowiedniego zestawu mediów. Pomocne w tym mogą być następujące pytania:
○ W jakich obszarach chciałbym/chciałabym poszerzyć swoją wiedzę?
○ Jakich źródeł brakuje na mojej liście?
○ Jakich źródeł mam za dużo?
○ Jak bardzo reprezentatywne są te źródła dla różnych punktów widzenia i doświadczeń?
○ Jak bardzo są one przydatne w moim codziennym życiu?
● Podsumuj wykonane zadania i odpowiedz sobie na pytanie, czego się nauczyłem/-am?
Zachęcamy do obejrzenia zapisu webinaru poświęconego konsumpcji informacji:
Zapraszamy do korzystania z materiałów edukacyjnych Akademii Fact-Checkingu dostępnych na stronie platforma.demagog.org.pl.
Notka o autorze: Mikołaj Rogalewicz jest starszym analitykiem Stowarzyszenia Demagog, autorem wielu analiz wypowiedzi polityków oraz artykułów o fake newsach, a także współautorem kilku raportów poświęconych obietnicom polityków. Mentor Akademii Fact-Checkingu.
Ostatnie komentarze