Zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe - CLIL

Dostosowałem wymagania edukacyjne stawiane uczniom i uczennicom, z którymi współpracuję:

• Zapoznałem się z dokumentacją ucznia:
  • przede wszystkim z opinią PPP i z zaleceniami.
• Określiłem sytuację edukacyjną:
  • liczba godzin przedmiotu nauczanego (języka obcego),
  • umiejscowienie godzin w tygodniowym planie nauczania klasy/grupy,
  • skład zespołu nauczającego daną klasę/grupę,
  • dostępne media,
  • cele formalne nauczania przedmiotu (języka obcego).
• Przeprowadziłem ankietę z uczniami i rodzicami na temat doświadczeń edukacyjnych i oczekiwań.
• Założyłem adres elektroniczny dla grupy w celu uproszczenia komunikacji.
• Analizuję i redukuję treści: wybieram problematykę (zgodnie z podstawą), wspólnie z uczniami koreluję ją z zadaniami i celami innych przedmiotów.
• Uzgadniam cele (w miarę możliwości indywidualne) wspólnie z uczniami.
• Wdrażam do pracy lekcyjnej i pozalekcyjnej.
• Wdrażam do samooceny (Ocenianie przez innych a samoocena: ocenianie przez innych – w przypadku egzaminów formalnych; samoocena – „...największą jej wartością jest motywacja i skuteczne sterowanie procesu uczenia się.” (Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, 2001 Council of Europe, 2003 CODN)
• Przeprowadzam okresowo krótkie feedbacki ustne i dłuższe pisemne.

Przeanalizowałem podstawę programową: szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości.

Celem kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym jest (podkreślenia własne):

1) przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk;

2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą:

3) myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;

5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi;

7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się;

8) umiejętność pracy zespołowej.

Realizacja

Uczniowie i uczennice podczas realizacji tematów, np.:

1. Człowiek - różnymi technikami malowali portrety lub sporządzali reprodukcje znanych twórców i pisali ich biografie;
2. Dom – robili plakaty, makiety, poznawali różne domy w Gliwicach i okolicy, byli w muzeum i poznawali architekturę dawnych domów wiejskich i miejskich;
3. Życie rodzinne i towarzyskie – robili prezentacje multimedialne: Moja ojczyzna bliższa, dzięki stronom www, TV i gazetom poznawali czynności życia codziennego, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości w państwach niemieckojęzycznych;
4. Kultura – sporządzali prace plastyczne, śpiewali utwory muzyki rozrywkowej i klasycznej (w tym religijnej), poznali epokę i twórczość J.S. Bacha i jego Pasję wg św. Jana, pisali wiersze i fragmenty prozy, oglądali filmy i czytali prasę, przedstawiali „prasówki”;
5. Szkoła – odrabiali w językach obcych zadania z pozostałych przedmiotów – szczególnie z biologii, a często i matematyki, przygotowali roll play: Szkoła oczami ucznia, rodzica, nauczyciela i różnych środowisk;
6. Praca – oprowadzali po zakładach przemysłowych;
7. Żywienie. Zakupy i usługi. Zdrowie – sporządzali prezentacje: Zdrowe śniadanie, obiad kolacja, omawiali zasady fair trade i hodowli oraz uprawy bioproduktów;
8. Podróżowanie i turystyka – oprowadzali po obiektach w kraju i za granicą, przygotowali trójjęzyczną grę i przewodnik po Gliwicach;
9. Świat przyrody – szczególnie chętnie odrabiają zadania z biologii.

Cele

• Uzyskanie efektu synergii poprzez skorelowanie nauczania języka obcego z przedmiotami ogólnokształcącymi.
• Utrzymanie wysokiego poziomu motywacji i maksymalnej indywidualizacji z uwzględnieniem potrzeb i możliwości uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (zarówno szczególnie zdolnych jak i z dysfunkcjami edukacyjnymi różnej postaci i etiologii.
• Wdrożenie uczennic i uczniów do uczenia się wg CLIL przez całe życie.
• Wykorzystanie naturalnej motywacji do uczenia się nowych i interesujących rzeczy w sposób odpowiedni dla wieku i zdolności oraz sprawności i umiejętności już opanowanych.
• Uczenie się i nauczanie w grupach różnorodnych.
• Wdrożenie uczennic i uczniów do wykorzystania technologii informatycznych: PC, internet, mobilne nośniki informacji (wykorzystywane podczas lekcji i pracy domowej).
• Zastosowanie komputera oraz programów i gier edukacyjnych do poszerzania wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin.
• Wyszukiwanie i wykorzystywanie (gromadzenie, selekcjonowanie, przetwarzanie) informacji z różnych źródeł; współtworzenie zasobów w sieci.
• Komunikowanie się za pomocą komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych.
• Opracowywanie za pomocą komputera rysunków, tekstów, danych liczbowych, motywów, animacji, prezentacji multimedialnych.
• Wykorzystywanie komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych do rozwijania zainteresowań; opisywanie innych zastosowań informatyki; ocena zagrożeń i ograniczeń, aspekty społeczne rozwoju i zastosowań informatyki, zajęcie młodzieży działaniami rozwijającymi w miejsce „zabijania czasu”.

Zaangażowane środki

1. Uczniowie i uczennice otrzymali przygotowane przeze mnie materiały: podstawę programową, Przedmiotowy System Oceniania, plan pracy rocznej, zasady pracy lekcyjnej, zasady odrabiania zadań domowych oraz materiały konieczne do realizacji podstawy programowej na płytach CD, a materiały foniczne na płytach audio.
2. Wszystkie te materiały umieszczono na stronie internetowej szkoł
3. Zaangażowano zasoby szkoły – media tradycyjne, media elektroniczne (w klasach oraz w bibliotece) i szkolne miejsca na wystawianie prac uczniowskich oraz ekspozycje prac na stronie internetowej szkoły.
4. Uczniowie korzystają z własnych nośników informacji (także podczas lekcji).
5. Istotną rolę odgrywa współpraca z konsultantami i doradcami Regionalnego Ośrodka Metodyczno Edukacyjnego Metis w Katowicach, Gliwickiego Ośrodka Metodycznego oraz uczestnictwo w formach doskonalenia ORE.

Przeszkody, które trzeba pokonać

Niedoskonała wiedza o współczesnych osiągnieciach psychologii, pedagogiki i glottodydaktyki.

Przykładowe wizualizacje projektu

Język niemiecki i biologia

Budowa roślin

Język niemiecki i historia

Plan miasta – powtórzenie wiadomości z historii

Język niemiecki i język polski

Połączenie opisu postaci z życiorysem, wiedzą o renesansie oraz praktycznym ćwiczeniem ze szkicu na podstawie „siatki”

Ankieta zbiorcza opracowana przez uczniów

Zalety CLiL (zachowano oryginalny styl wypowiedzi uczniowskich):

• Bardzo podoba mi się ta praca.
• Różne materiały, czyli więcej wiedzy.
• Poznajemy więcej słownictwa.
• Miła atmosfera na lekcjach.
• Bardziej skuteczna nauka, gdyż jest urozmaicona.
• Lżejszy plecak. (7x) Nie męczę pleców.
• Podręczniki są nudne. (2x)
• Można korzystać z ciekawych materiałów, a nie z nudnych podręczników.
• Nie trzeba płacić za podręczniki.
• Więcej dowolności w wyborze tematów do zadań domowych.
• Nie musimy rozwiązywać testów.
• Brak podręczników = brak ograniczonego zakresu wiedzy.
• Możemy się uczyć nietypową metodą, przez co łatwiej jest nam poznać i posługiwać się językiem niemieckim.
• Nauka słówek i gramatyki bez „wkuwania”.
• Nie za trudne teksty.
• Jest wiele osób, które wcześniej nie uczyły się języka niemieckiego wcale, a teraz świetnie im idzie.
• Powiększamy swoją wiedzę.
• Będę mogła przekazać tę wiedzę innym pokoleniom.
• Uczymy się naraz trzech języków. (2x)
• Poznajemy o wiele więcej słownictwa.

Więcej o CLIL: „Zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe w szkołach w Europie” (Content and Language Integrated Learning (CLIL) at School in Europe), Bruksela: Europejskie Biuro Eurydice, 2006 © Copyright for Polish edition: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa, 2007.

Aleksander Lubina – nauczyciel języka niemieckiego w Gimnazjum nr 3 im. Noblistów Polskich w Gliwicach, 20 lat doradca i konsultant, 10 lat w komisjach ds. awansu zawodowego nauczycieli, pracował 9 lat w szkołach podstawowych, 10 lat w gimnazjach, 13 lat w liceach, 6 lat na uniwersytecie. Autor skryptów, poradników, śpiewnika – publicysta, pisarz, poeta. Przykłady z praktyki autora na stronie Gimnazjum nr 3 im. Noblistów Polskich w Gliwicach.