Jak wykorzystać doświadczenia z projektu Erasmus+ "On air together!" do nauki języka obcego? Zaproponuję kilka pomysłów do wykorzystania na zajęciach językowych - szkolny projekt radiowy kryje w sobie ogromny potencjał możliwości.
Europejski projekt Erasmus+ upodobał sobie naszą szkołę i od kilku lat czuje się u nas na tyle pewnie, swobodnie i bezpiecznie, że na stałe wmalował się w krajobraz jej nietypowych działań edukacyjnych, niesztampowych rozwiązań lekcyjnych, niecodziennych wyjazdów zagranicznych - chwilami do bardzo nieoczywistych na mapie Europy destynacji oraz niebywałych spotkań, wydarzeń i inicjatyw. A my polubiliśmy go z wzajemnością i doceniamy nie tylko zalety płynące z dwu lub- dawniej również- trzyletniego okresu realizacji wpisanych we wniosek pomysłów projektowych ale i widzimy w nich szansę na usprawnienie naszych przyszłych działań edukacyjnych, wychowawczych i organizacyjnych jako nieocenioną wartość dodaną projektu.
Projektowi „On air together!” z pewnością można wróżyć długą i zasadną trwałość, ponieważ przyświecająca mu idea i zaplanowane wokół niej działania można wprowadzić i zastosować na lekcjach różnych przedmiotów tak by ćwiczyć konkretne umiejętności, głównie językowe - ale również i te ‘miękkie’ - tak bardzo pożądane w środowisku szkolnym, akademickim i na rynku pracy oraz rozwijać kompetencje kluczowe, sprzyjające rozwojowi osobistemu, poczuciu samorealizacji, sprawczości i integracji oraz odnalezieniu się w środowisku pracy.
Jako jeden z koordynatorów projektu i nauczyciel języka angielskiego dostrzegam niesamowity potencjał i możliwości wykorzystania wielu obszarów pracy nad projektem na lekcjach języków obcych. Naszej pracy projektowej przyświecały, rozłożone na dwa lata, cztery moduły - pełne treści dziennikarskich, gatunków informacyjnych i publicystycznych rozwiniętych w teorii i praktyce, ciekawych i praktycznych zastosowań wiedzy zdobytej w trakcie spotkań z dziennikarzami, warsztatów z ekspertami i wycieczek dydaktycznych.
Oto moje propozycje do wdrożenia na lekcjach językowych:
1. Zapoznanie się z wywiadem jako formą wypowiedzi i gatunkiem prasowym:
- Uczniowie mogą rozpocząć naukę od pracy własnej lub w parach - od przeczytania lub posłuchania wywiadów z osobami, które cenią, podziwiają albo, o których chcieliby się dowiedzieć czegoś więcej lub poznać ich stanowisko w jakieś sprawie. Na tej podstawie mogą stworzyć listę cech (dobrego) wywiadu, wytycznych do przeprowadzenia wywiadu lub zastanowić się nad typami i okolicznościami wywiadów.
- Uczniowie mogą również wyszukać w ramach pracy samodzielnej przykłady profesjonalnych, godnych polecenia wywiadów oraz odszukać te, gdzie niedoinformowanie osoby przeprowadzającej wywiad albo niezrozumienie zamysłu lub kontekstu pytania u osoby, z którą przebiegała rozmowa, doprowadziły do nieścisłości, niejasności w przekazie lub zaburzenia przepływu informacji - tak może powstać w parach lub w grupach lista z zaleceniami oraz lista niewskazanych praktyk.
- Praca w parach lub w grupach, mając na uwadze zgromadzone wskazówki i porady oraz przykłady dobrych praktyk. Uczniowie mogą przygotować swoje wywiady (ze sobą nawzajem - celem lepszego poznania się i integracji albo wyobrażając sobie spotkanie z postaciami, z którymi chcieliby porozmawiać, których doceniają, szanują lub chociażby mając na uwadze siebie za kilkanaście lat, dając upust w wywiadzie swoim marzeniom, troskom, obawom i wyrażając swoje nadzieje na przyszłość; z realnymi osobami, z którymi mają sposobność się spotkać - władzami lokalnymi, przedstawicielami świata kultury, lokalnymi gwiazdami, celebrytami, a może członkami rodziny, przyjaciółmi, babciami i dziadkami, którzy chcieliby przekazać coś potomnym lub podzielić się cenną i życiową radą?) uzupełnieniem tych działań będzie nagranie lub sfilmowanie tego wywiadu oraz odpowiednia oprawa muzyczna i techniki montażu; wskazana jest również prezentacja efektów pracy, ewaluacja oraz informacja zwrotna ze strony kolegów.
2. Przygotowanie serwisów informacyjnych, sprawozdań o aktualnościach, opisów bieżących wydarzeń lokalnych, krajowych lub światowych (z ang. ‘news report’)
- Analizując przykłady takich sprawozdań informacyjnych, uczniowie tworzą w parach lub grupach przepis na poprawne i rzetelne skomponowanie tej formy wypowiedzi - jej strukturę i elementy, które należy zawrzeć w każdym akapicie.
- Uczniowie sporządzają swoje sprawozdania - serwisy informacyjne w wersji pisemnej (praca indywidualna lub w parach) i starają się objąć ich zasięgiem wymiar lokalny (np. społeczność szkolną, lokalną, miejską), krajowy i światowy, opisując wydarzenia z każdego wspomnianego szczebla.
- Przed wykonaniem zadania, uczniowie mogą „ruszyć w teren” by zdobyć dostęp do wypowiedzi konkretnych osób (bezpośrednio lub pośrednio zaangażowanych w wydarzenie) tak by ich sprawozdania nabrały na wiarygodności świadka lub zawarły spostrzeżenia osoby postronnej a oni usprawnili umiejętności badawcze.
- Uczniowie nagrywają i prezentują serwisy informacyjne, próbują okrasić je efektami dźwiękowymi; widownia dzieli się informacją zwrotną (wg wcześniej przygotowanych kart pracy z zawartymi elementami informacji zwrotnej lub kryteriami sukcesu).
3. Sporządzenie recenzji muzycznej (lub filmowej, książkowej):
- W ramach pracy w parach lub grupach, po przeanalizowaniu przykładów różnych typów recenzji oraz odsłuchaniu podcastów, uczniowie tworzą listę kolejnych kroków, które powinny być wykonane celem stworzenia wzorcowej recenzji; uczniowie starają się w oryginalny sposób zaprezentować rezultaty pracy badawczej (forma prezentacji- dowolna; wskazane: narzędzia technologiczno-informacyjne, gra aktorska, scenka, pogadanka, wywiad).
- To doskonała sposobność by uczniowie samodzielnie, w oparciu o sporządzone ‘checklisty’ kroków do wdrożenia, przygotowali recenzję ulubionego filmu, albumu, piosenki lub książki i zaprezentowali rezultaty pracy reszcie klasy lub grupy; mile wskazana ewaluacja, informacja zwrotna ze strony rówieśników (również publikacja w szkolnej gazetce, artykule na szkolnej stronie www).
4. Pogłębienie wiedzy nt. reportażu jako gatunku z pogranicza literatury i dziennikarstwa:
- Uczniowie mogą zacząć eksplorację tego złożonego tematu od przeczytania lub przesłuchania różnych reportaży - jako podcastów radiowych lub programów telewizyjnych (każda para lub grupa mająca dostęp do innych przykładów zgromadzonych wcześniej przez nauczycieli lub wyszukanych przez uczniów samodzielnie); następnie mogą zaprezentować treść, styl, cel, grupę docelową i inicjatywę każdego przeanalizowanego reportażu na forum klasy.
- W parach lub grupach o innej konfiguracji niż poprzednio uczniowie mogą opracować drogowskazy do pracy nad reportażami, które następnie całej prezentują klasie/ grupie językowej, w oparciu o wytyczne zebrane uprzednio z obserwacji pracy i prezentacji z każdej grup powstały w ten sposób zestaw wytycznych powinien być rejestrem wskazówek i rad podczas gdy uczniowie będą nagrywać swoje reportaże (zalecana jest praca w grupach, klarowny podział zadań, czas realizacji zadania, kryteria sukcesu, upewnienie się co do technicznych i sprzętowych możliwości uczniów); prace uczniowskie mogą oscylować wokół tematyki kultury, problemu społecznego, aktualnego zjawiska lub tendencji do pewnych postaw czy zachowań (oczywiście, ze względu na pracę badawczą, „terenową” i podział obowiązków w grupach oraz możliwość dostępu do wszelakich wypowiedzi, młodzież powinna skupić się w swoich reportażach na wybranej przez siebie kwestii z podwórka lokalnego)
Powyższe działania z pewnością posłużą doskonaleniu sprawności słuchania i czytania ze zrozumieniem w języku obcym (w trakcie samodzielnej pracy badawczej uczniów lub współgrając z kolegami i dzieląc się zadaniami), pozwolą poćwiczyć wymowę oraz popracować nad sztuką autoprezentacji. Rejestrując zapisany wywiad, aktualności, recenzję lub reportaż uczniowie mogą odczuwać stres (zderzenie ze sprzętem rejestrującym), drżenie głosu lub doświadczyć blokady lub paraliżu- umiejętne pokierowanie ich w pracy nad swoimi dziełami (okazanie wsparcia, cierpliwości i zrozumienia, określenie kryteriów sukcesu ale równocześnie swoboda działania tak by wydobyć kreatywność i nietuzinkowość w podejściu do zadania, przystanie na możliwość wielu prób, a zatem ćwiczenie warsztatu) pomoże im okiełznać sytuacje stresogenne w przyszłości.
To również rozwijanie umiejętności informacyjno-technologicznych, zarówno w kwestii sposobu kompilacji oraz prezentacji danych jak i technicznego wykonania zadania. Praca indywidualna oraz w grupach usprawnia również wyszukiwanie informacji i kształtuje umiejętności badawcze.
Zadawanie pytań w wywiadzie to świetna okazja do szlifowania gramatyki- poprawne budowanie pytań w języku angielskim bywa problematyczne, podchwytliwe i jest warte przećwiczenia w sytuacjach mniej typowych niż ćwiczenia gramatyczne. Tworzenie serwisów informacyjnych to praktyka stylu formalnego a zatem formalnych struktur gramatyczno-leksykalnych, odpowiedniego rejestru oraz tonu. Recenzje, w oparciu o zainteresowania i pasje uczniów, na pewno rozwiną ich krytyczne myślenie oraz, z językowego punktu widzenia, słownictwo, chwilami to nieformalne, slangowe ale ciągle służące swobodzie i sukcesowi przekazu, ponieważ powstaną teksty, które dotyczą uczniów bezpośrednio i z którymi uczniowie będą się utożsamiać; natomiast opracowanie reportażu to przedsięwzięcie długofalowe, które małymi kroczkami wpłynie na jakość twórczości i kreatywności uczniów oraz rozwój ich umiejętności językowych i kompetencji badawczych.
Ponadto, wywiad, sprawozdanie z aktualnych wydarzeń czy recenzje to jedne z wielu form wypowiedzi wymaganych na pisemnym egzaminie maturalnym z języków obcych (Language B) w programie matury międzynarodowej. Umożliwienie pracy nad nimi w warunkach mniej formalnych i sytuacjach nietypowych oraz wyjście poza sferę ćwiczeń w klasie, niewątpliwie przyczyni się do poczucia solidnie i oryginalnie wykonanej pracy, samospełnienia, samozadowolenia, autorefleksji oraz przełoży się na lepsze wyniki maturalne.
I wreszcie, działania i aktywności w oparciu o zgłębianie tajników pracy dziennikarskiej, respektowanie kodeksu etyki dziennikarskiej, analizę bieżącego problemu lub fenomenu w lokalnej społeczności, zainteresowanie się wydarzeniami z kraju i świata, z pewnością rozwiną postawy obywatelskie i społeczne uczniów, zacieśnią ich relacje ze środowiskiem lokalnym oraz wzmocnią ich poczucie bycia nie tylko obywatelem kraju ale i świata. Wcielenie się w rolę dziennikarza przeprowadzającego wywiad, podającego serwis informacyjny, recenzującego film, płytę czy książkę albo wnikającego w problem społeczny by odzwierciedlić go w reportażu to z kolei dodatkowa zaleta nieformalnej edukacji.
W przygotowaniu wyżej opisanych form wypowiedzi pisemnych i ustnych pomogą - opracowane przez uczniów realizujących projekt ‘On air together!’- tutoriale, po które odsyłam na oficjalną stronę projektu.
Pomocne i inspirujące mogą się okazać przykłady prac wykonanych przez uczniów projektu i zaprezentowanych podczas wizyt partnerskich, które również znajdziecie na stronie projektu. Serdecznie zapraszam do odwiedzenia strony i wykorzystania jej zasobów (wszystkie materiały udostępnione są na licencji otwartej CC-BY).
***
Projekt Erasmus+ „On air together!” realizowany był od września 2017 r. do czerwca 2019 r. (Erasmus+, Partnerstwa strategiczne współpracy szkół - akcja KA219). Zakładał nawiązanie współpracy ze szkołami europejskimi stawiając za cel odbudowę pozycji radia jako medium informacyjnego, edukacyjnego i rozrywkowego - szczególnie w oczach młodzieży, stworzenie platformy radiowej łączącej działania partnerów projektowych - promujące wartości pracy dziennikarskiej, istotę gatunków dziennikarskich oraz sens pracy radiowca a skupił przy swej realizacji szkoły partnerskie z Chorwacji (Zagrzeb), Czech (Uhersky Brod), Grecji (Kavala) oraz Rumunii (Bukareszt). Międzynarodowe Liceum Ogólnokształcące Paderewski koordynowało całość działań, ale było także pomysłodawcą projektu.
Notka o autorce: Justyna Jagieła jest nauczycielką j. angielskiego, koordynatorką projektów Erasmus+ dla młodzieży w Międzynarodowym Liceum Ogólnokształcącym Paderewski. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Edukacja i Inspiracje, licencja CC-BY-SA i został nieznacznie zmieniony przez Marcina Polaka.
