Rozmowy uczniów są ważnym, a często wręcz niezbędnym warunkiem wartościowego ucznia się. Mówi o tym też druga strategia oceniania kształtującego: Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań, dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą.
W edukacji zdalnej ten wymiar pracy uczniów przeważnie zostaje pominięty. Przedstawiam kilka sposobów na ich organizowanie. Są to praktyczne, proste pomysły, może warto je wypróbować?
1. Sieć pająka
Uczniowie opracowują odpowiedź na wcześniej zadane pytanie, na początku lekcji zdalnej dzielą się odpowiedziami z innymi uczniami. Odpowiedzi nie są na razie komentowane przez pozostałych uczniów.
Jeśli jakiś uczeń nie ma połączenia lub jest chwilowo zerwane, to może zadzwonić do nauczyciela i przekazać swoje zdanie.
Nauczyciel słucha odpowiedzi uczniów, skrótowo podsumowuje (jednym hasłem) odpowiedź ucznia i jednocześnie rysuje linie na kartce papieru, które stanowią mapę myśli ilustrującą połączenia pomiędzy opiniami uczniów. Po wypowiedziach uczniów nauczyciel udostępnia swój rysunek wszystkim uczniom. Uczniowie wyciągają wnioski na temat tego, na ile ich wypowiedzi są podobne, a na ile się różnią. Rysunek sieci pajęczej może stanowić wyjście do szerszej dyskusji w klasie.
2. Głosowanie
Nauczyciel zadaje pytanie, a uczniowie odpowiadają na nie. Może to być poprzez ankietę online lub na chacie lub w każdy inny zdalny sposób. Nauczyciel opracowuje zestawienie i przekazuje je uczniom. Zestawienie stanowi wyjście do dyskusji na temat opinii uczniów. Wiele portali edukacyjnych ma automatyczną funkcję opracowywania zestawień.
Ten sposób jest korzystny przy zbieraniu samooceny uczniów – czy wszystko jest zrozumiałe, czy są wątpliwości, a może wszystko trzeba jeszcze raz powtórzyć.
Można ten sposób stosować z uczniami w każdym wieku. Młodszych uczniów można prosić o zdecydowanie, czy ich zdaniem dane zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe, a dopiero po głosowaniu zając się uzasadnieniem opinii.
3. Odwrócona lekcja
Nauczyciel asynchronicznie (poprzez film, prezentację) wprowadza uczniów w temat. Dzieli uczniów na małe grupy i w czasie synchronicznego nauczania przydziela grupy do pokoi, polecając rozwiązanie jakiegoś problemu lub udzielenie odpowiedzi na pytanie związane z tematem.
Pozwala to uczniom samodzielnie dochodzić do rozwiązania, współpracować w grupie i przygotowywać prezentacje dla kolegów i koleżanek.
4. Projekty
Nauczyciel przygotowuje pytania związane z nowym tematem, przydziela uczniów do pokoi i poleca im poszukiwanie odpowiedzi na jedno z pytań i przygotowanie prezentacji dla innych uczniów.
Konieczna jest pomoc nauczyciela, gdy uczniowie nie potrafią znaleźć żadnej odpowiedzi na zadane im pytanie.
Po prezentacji grup możliwa jest dyskusja wszystkich uczniów na dany temat.
Możliwe jest zadanie tylko jednego pytania wszystkim uczniom i prezentacje odpowiedzi wszystkich grup, co może podziałać ożywczo na dyskusję w klasie.
Prezentacje mogą być nagrane i uczniowie mogą zapoznać się z nimi poza lekcją, wtedy na lekcji synchronicznej można zająć się jedynie rozmową uczniów na ich temat.
5. Wizualizacja
Nauczyciel prosi uczniów, aby narysowali lub znaleźli hasło – z czym im się nowy temat kojarzy. Uczniowie mogą pracować w małych grupach, a potem przedstawić wynik swojej wizualizacji i uzasadnić tok skojarzeń.
Dzięki temu nauczyciel i uczniowie dowiadują się, co już uczniowie na dany temat wiedzą i nową wiedzę można opierać na już nabytej.
6. Fora internetowe
Jeśli niemożliwa jest dyskusja synchroniczna, to można przenieść ją na forum internetowe. Nauczyciel może zadać uczniom pytania, na które oni odpowiadają na forum w dowolnym czasie. Mogą to być pytania związane z przeczytaną lekturą lub odpowiedzią na kontrowersyjne pytanie społeczne.
Nauczyciel może polecić uczniom, aby skomentowali wypowiedzi 3 wybranych osób. Takie polecenie pomaga w refleksji na temat opinii innych osób.
Wypowiedzi uczniów i komentarze mogą być podawane również w formie nagrań.
7. Wirtualne galerie
Uczniowie prezentują swoje projekty na specjalnej platformie wirtualnej. Uczniowie wykonują „spacery po galerii” i komentują prace swoich kolegów i koleżanek.
Jeśli do każdego projektu określone są kryteria sukcesu, to uczniowie mogą wykonać na ich podstawie ocenę koleżeńską. W ten sposób każdy z uczniów może otrzymać informację zwrotną do swojej pracy. Prezentacje projektowe powinny mieć ograniczenie czasowe (np. do 5 minut), co uczy uczniów koncentracji na temacie i umożliwia innym uczniom zapoznanie się z projektami.
Spacery po galerii można wykorzystać do udzielenia komentarzy w postaci odpowiedzi na pytania, np.:
- Czego nowego dowiedziałeś/aś się na ten temat?
- Co cię zaskoczyło w prezentacji?
- Co ci się podobało?
8. Burza mózgów
Burza mózgów to znany sposób na znajdowanie rozwiązań problemu. Polega na podawaniu przez uczniów wszystkich pomysłów na rozwiązania, które tylko im przychodzą do głowy. Zasada jest taka, że nie analizuje się pomysłów, nie krytykuje i dopuszcza wszystkie. Dopiero potem się je kategoryzuje pod różnymi kontami. Dopiero wtedy można wskazywać, że niektóre z pomysłów są niemożliwe do realizacji.
Burzę mózgów można organizować też online. Nauczyciel w pierwszej fazie zbiera wszystkie pomysły, udostępnia listę uczniom i dopiero wtedy rozpoczyna się komentowanie przez wszystkich zapisanych pomysłów i dyskusja.
Burza mózgów pobudza kreatywność uczniów i myślenie poza schematami.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Inspiracja artykułem 8 Strategies to Improve Participation in Your Virtual Classroom z Edutopia.org.
