Wielu nauczycieli narzeka, że przekazywanie uczniom informacji zwrotnej jest bardzo pracochłonne i czasochłonne. W tym wpisie przedstawiam, jak to można zrobić z mniejszym wkładem pracy, a z większym zaangażowaniem uczniów.
Zastanówmy się jaki jest cel przekazywania informacji zwrotnej? Chcielibyśmy, aby uczeń wiedział, co zrobił dobrze i co i jak powinien poprawić.
Zamiast dawać każdemu uczniowi spersonalizowany pisemny komentarz, którego sporządzenie jest bardzo pracochłonne, można najpierw przekazać uczniom zaobserwowane „dobre” wzorce, czyli to co nauczyciel znalazł w pracach uczniów – dobrze zrobione oraz to co wymaga poprawy. A indywidualny przekaz ograniczyć tylko do wskazówek na przyszłość. Jest on wtedy znacznie mniej obszerny, a w sumie najważniejszy.
Jak to zrobić krok po kroku?
KROK 1: PRZECZYTAJ I ZAZNACZ PRACE UCZNIÓW
Przeczytaj wszystkie prace uczniów, zaznaczając zakreślaczem to, co jest wykonane dobrze i innym kolorem, pomyłki i błędy. Odnoś się tylko do wcześniej ustalonych kryteriów sukcesu.
Uczeń, który otrzyma później swoją „zakreśloną” pracę, będzie widział, że została przeczytana i będzie miał pokazane, które fragmenty są dobrze wykonane, a które nie.
Jest jeszcze dodatkowa korzyść w postaci tego, że uczeń może sam się zastanowić, dlaczego fragmenty zostały zakreślone właśnie tymi kolorami, czyli sam ma szanse dojść do wniosku, jaki błąd popełnił.
Można użyć też trzeciego koloru podkreślacza, aby zaznaczyć te miejsca w pracy ucznia, które nauczyciel szczególnie docenia. Będzie to wskazówka pokazująca mocne strony pracy.
KROK 2: OKREŚL, jak uczeń może dalej się rozwijać
Po przeczytaniu pracy ucznia, podaj mu wskazówki, jak może dalej pracować nad doskonaleniem swojego procesu uczenia się. Najlepiej, jeśli jest to gotowa wskazówka, konkretna, osobista i nie za bardzo obszerna. Musisz trafić w strefę najbliższego rozwoju ucznia. Jeśli wskazówka jest za „łatwa”, to uczeń uzna, że już to robi i nie musi nic zmieniać, jeśli za trudna, to nie podejmie wyzwania.
KROK 3: ZIDENTYFIKUJ dobre wzorce
Czytając prace uczniów, szukaj przykładów dobrze wykonanej pracy, zgodnie z kryteriami sukcesu. Zapisz sobie co najmniej dwa dobre przykłady zaczerpnięte z prac uczniów. Podczas lekcji poświęconej omówieniu prac uczniowskich podzielisz się z nimi z całą klasą. Wyjaśnisz uczniom, dlaczego są to dobre przykłady i jak się mają do kryteriów sukcesu.
Ważne jest, aby przykłady pochodziły z prac uczniów. Najlepiej wybierać do prezentacji przykłady coraz to innych uczniów, jest to bardzo dla nich motywujące. Można podawać imiona uczniów lub ich nie podawać, i tak uczniowie poczują się docenieni. Pozostali uczniowie mogą poznać prawidłowe wykonanie zadania. Przy tej prezentacji warto zostawić czas na pytania uczniów.
Można zrobić zdjęcia „DOBRYCH” wersji wykonania zadania, można je przepisać, skserować i rozdać uczniom, aby mogli się im przyjrzeć w przyszłości. Pomysł samodzielnego przepisania przez uczniów z tablicy dobrych przykładów nie jest atrakcyjny.
Przygotowując się do lekcji z informacja zwrotna musisz też zidentyfikować najczęściej popełniane przez uczniów błędy i być gotowym na ich przedstawienie uczniom.
KROK 4: LEKCJA INFORMACJI ZWROTNEJ
Poprzednie kroki należą do nauczyciela, teraz zaczyna się praca z uczniami. Warto poświęcić na omawianie klasówki więcej czasu, aby się upewnić, że każdy uczeń wie, jak powinna wyglądać jego poprawiona praca i na czym może bazować w przyszłości.
Po omówieniu „dobrych” wzorców i wskazaniu, dlaczego są dobre rozdaj prace uczniom. Teraz jest czas na przyjrzenie się zarówno tym fragmentom, które zostały zrobione dobrze lub bardzo dobrze, jak i tym, które podkreśleniem zostały wskazane na potrzebujące poprawy.
Teraz można wskazać, jakie błędy najczęściej były popełniane (koniecznie anonimowo). Ten krok powinien wyjaśnić najczęściej popełniane błędy, ale może się tak zdarzyć, że uczeń popełni specyficzny błąd, który nie jest omawiany i którego on sam nie umie zidentyfikować. Dlatego po przejrzeniu prac przez uczniów daj uczniom czas na zastanowienie się – jaki i dlaczego błąd popełnili i jak mogliby go uniknąć następnym razem. Wszystkie wątpliwości powinny być rozwiane przez nauczyciela w indywidualnej konsultacji.
Ten krok kończy się zestawem trzech pytań do uczniów:
• Czy wiesz, co i zrobiłeś dobrze, co możesz uznać za swoją mocną stronę?
• Czy wiesz, co powinieneś poprawić?
• Czy wiesz, jak powinieneś poprawić?
Jeśli są osoby, które na któreś pytanie odpowiadają przecząco, to można połączyć uczniów w pary i pozwolić na wzajemne wyjaśnienia lub umówić się na indywidulane konsultacje.
KROK 5: Zakończenie i zadanie dodatkowe
Uczniowie otrzymują indywidualne wskazówki do rozwoju, które nauczyciel zapisał pod pracą ucznia. Zapoznają się nimi i w razie wątpliwości mogą zapytać nauczyciela o szczegóły.
Omówienie warto zakończyć wykonaniem wspólnie zadania, takiego, które było problematyczne dla uczniów. Uczniowie po omówieniu powinni wiedzieć, jak je wykonać dobrze, więc mają szansę osiągnąć w tym zadaniu sukces, a jednocześnie utrwalić niepopełnianie błędu.
Takie podejście do informacji zwrotnej nadaje wagę sprawdzianowi i pokazuje uczniom, że może on służyć do uczenia się.
Warto pamiętać, że informacja zwrotna jest dla przyszłości, a nie dla przeszłości, powinna pracować na to, aby w przyszłości praca była wykonana lepiej, a nie po to, aby ocenić popełnione niedociągnięcia.
Podsumujmy:
Przygotowanie nauczyciela:
1. Przeczytanie prac uczniów z użyciem trzech zakreślaczy.
2. Zapisanie każdemu uczniowi indywidualnych wskazówek do rozwoju.
3. Zidentyfikowanie dobrych wzorców i przykładowych częstych błędów.
Praca wspólna:
4. Lekcja informacji zwrotnej:
- Przedstawienie i omówienie z uczniami „dobrych wzorców”.
- Zapoznanie się uczniów z pracami i podkreśleniami.
- Omówienie często występujących błędów.
5. Zakończenie
- Refleksja uczniowska nad własną pracą i nad wskazówkami dla przyszłości.
- Zadanie dodatkowe.
Warto zaznaczyć, że dzięki takiej procedurze, nauczyciel uzyskuje informację, co poszło dobrze, a nad czym warto w przyszłości pracować, czyli ma dane do doskonalenia swojego nauczania.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS), prowadzonym przez CEO i PAFW. Autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: www.oknauczanie.pl. Niniejszy artykuł ukazał się w partnerskiej platformie Edunews.pl www.osswiata.pl. Inspiracja artykułem Andrew Athertona z Edutopia.org.
