Wpływ multimediów na procesy uczenia się

Raport „Multimodal Learning Through Media” został przygotowany przez Metiri Group dla Cisco Systems. Jak dowodzą jego autorzy, prawdziwymi wyzwaniami stojącymi przed współczesnymi edukatorami są: organizacja właściwego środowiska edukacyjnego oraz dobór skutecznych metod nauczania i zasobów edukacyjnych, dzięki którym będzie możliwe skuteczniejsze wykorzystanie posiadanej wiedzy do pogłębienia procesów uczenia się wśród studentów.

Studenci, którzy obok tradycyjnych opracowań tekstowych wykorzystują multimedia w nauce, uczą się więcej i lepiej niż ci, którzy studiują tylko książki (albo korzystają wyłącznie z jednej formy pozyskiwania wiedzy). Konwergencja (integracja) rożnych technik edukacyjnych ma pozytywny wpływ na zapamiętywanie i odtwarzanie zapamiętanych treści (co wykazał po raz pierwszy Edgar Dale w latach 50-tych XX wieku, prezentując tzw. stożek uczenia się). Z drugiej strony, zauważają analitycy, nie można przesadzić z ilością multimediów powiązanych z danym materiałem, gdyż może to doprowadzić do odwrotnego efektu wskutek przeładowania informacjami.

Piramida uczenia się wg. Edgara Dale (w wersji rozwiniętej przez Bruce'a Hylanda) [rysunek z raportu Cisco]

Przy stosowaniu multimediów w edukacji autorzy raportu sugerują przestrzegać kilku podstawowych reguł (Mayer & Clark, 2003):
- zasada podstawowa multimediów (Multimedia) wskazuje na lepsze zapamiętywanie materiału przy jednoczesnym wykorzystaniu tekstów i obrazów niż poprzez same teksty („łączyć jak najlepiej słowa i obrazy”);
- zasada sąsiedztwa przestrzennego (Spatial Contiguity) – studenci uczą się lepiej, gdy korespondujące ze sobą słowa i  obrazy znajdują się obok siebie, niż gdy są rozdzielone („jak najlepiej osadzać słowa i obrazy”);
- zasada sąsiedztwa czasowego (Temporal Contiguity) - studenci uczą się lepiej, gdy korespondujące ze sobą słowa i obrazy są prezentowane symultaniczne, a nie jedno po drugim („dbać o odpowiednią sekwencję słów i obrazów”);
- zasada spójności (Coherence) – studenci uczą się lepiej, gdy egzotyczne czy nieistotne dla danego tematu treści są wyłączone z materiału („im mniej materiału, tym lepiej”);
- zasada modalności (Modality) – studenci uczą się lepiej w przypadku animacji połączonej z narracją niż w przypadku animacji i wyświetlanego tekstu („dbać o właściwe wykorzystanie kanałów dźwięku i obrazu);
- zasada różnic indywidualnych (Individual Differences) – efekty specjalne (bardziej złożony design) są właściwsze dla osób o niższym poziomie wiedzy niż dla tych z wiedzą bardziej zaawansowaną („jak najlepsze wykorzystanie zasobu wiedzy zastanej”);
- zasada bezpośredniej kontroli (Learner Control) – im bardziej złożony materiał edukacyjny, tym większe znaczenie i wpływ na transfer wiedzy ma bezpośrednia kontola studenta nad materiałem, m.in. zarządzanie animacją, tempem  („dobierać jak najlepsze schematy nawigacji”);
- zasada praktycznego podejścia (Practice) – rozwiązywanie praktycznych problemów przyczynia się do lepszego zrozumienia materiału i szybszego transferu wiedzy („zadbać o jak najlepszą interakcję w nauczaniu”);
- zasada personalizacji (Personalization) – stworzenie warunków do samodzielnego kształtowania własnego procesu uczenia się podnosi jego skuteczność („zaangażować osobę uczącą się”).

W oparciu o wyniki raportu, jego twórcy podpowiadają edukatorom, aby ucząc studentów przy pomocy multimediów starali się zrozumieć znaczenie właściwego przyciągania uwagi oraz motywacji osoby studiującej. Projektując proces skutecznej edukacji należy dbać o to, aby zredukować nieistotne dla osoby uczącej się informacje i skierować jej uwagę na elementy kluczowe powiązane z danym tematem.

Twórcy raportu wierzą, że zaprezentowane wyniki badań przyczynią się do lepszego wykorzystania multimediów w edukacji, a przez to do wypracowania skuteczniejszego procesu uczenia się w środowisku Web 2.0.

Raport dostępny jest na stronie internetowej CISCO (PDF).