Celem edukacji jest między innymi zapewnienie uczniom możliwości nabycia kompetencji niezbędnych do odnoszenia sukcesów w stale zmieniającym się świecie. Rozwijanie różnych form samooceny oraz umiejętności badania i ewaluacji własnego uczenia się oraz procesów poznawczych, może okazać się skuteczną metodą wspierania rozwoju osób uczących się matematyki.
Nowe badanie przeprowadzone przez naukowców Uniwersytetu Wschodniej Finlandii w Joensuu pokazuje, że wiedza metakognitywna, czyli świadomość własnych procesów poznawczych, jest jednym z kluczowych czynników w uczeniu się matematyki[1].
W badaniu wzięło udział 225 uczniów. Analizowano umiejętności myślenia i możliwe różnice w ich zakresie na poziomie osób uczących się w fińskich podstawowych szkołach powszechnych. Naukowcy badali wiedzę metakognitywną uczniów klas szóstych (ostatni rocznik szkoły podstawowej), siódmych i dziewiątych (ostatni rocznik niższej szkoły ponadpodstawowej) w kontekście nabywania umiejętności matematycznych. Proces zbierania danych trwał 3 miesiące i odbywał się na zajęciach z matematyki. Dane uzyskano w drodze bezpośrednich spotkań, podczas których uczniowie indywidualnie rozwiązywali problem matematyczny (etap 1), a następnie odbywały się indywidualne wywiady z badaczem (faza 2).
Badanie wykazało, że uczniowie klas dziewiątych doskonale potrafili wyjaśnić, w jaki sposób korzystają ze strategii uczenia się, podczas gdy uczniowie klas siódmych wykazali się biegłością w rozumieniu, kiedy i dlaczego należy stosować określone strategie. Nie zaobserwowano innych różnic między poziomami ocen, co podkreśla potrzebę ciągłego wsparcia na całej ścieżce edukacyjnej – mówi Susanna Toikka z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii.
Ustalenia naukowców podkreślają potrzebę włączania elementów wspierających pogłębianie wiedzy metakognitywnej do programów nauczania matematyki, a także do praktyk pedagogicznych nauczycieli. Samoocena i zrozumienie własnej nauki pomagają stawić czoła nowym wyzwaniom w zakresie zdobywania wiedzy matematycznej.
Co więcej, wiedza metakognitywna może pomóc uczniom nie tylko w matematyce, ale także szerzej w samoocenie i uczeniu się przez całe życie. Uczniowie, którzy potrafią ocenić sposób własną naukę i zrozumienie, są lepiej przygotowani do stawienia czoła nowym wyzwaniom i przystosowania się do zmieniającego się środowiska. Umiejętności te umożliwiają ciągły rozwój i uczenie się przez całe życie.
Fińscy naukowcy uważają, że wiedzę metakognitywną można skutecznie rozwijać w ramach cyklu zajęć w szkołach powszechnych. Na podstawie wcześniejszych badań Toikka i współpracownicy opracowali kombinację ram wiedzy metakognitywnej, która pomaga zidentyfikować potrzeby uczniów, oferując perspektywę alternatywną w stosunku do tradycyjnej psychologii rozwojowej.
Wspiera to także nauczycieli w promowaniu wiedzy metakognitywnej uczniów. Nauczyciele mogą wykorzystywać kombinację ram do projektowania i wdrażania ukierunkowanych interwencji, które wspierają umiejętności uczniów w procesie uczenia się przez całe życie. – opowiada Toikka. Według naukowczyni połączenie ram zwiększa zrozumienie wiedzy metakognitywnej i pomaga zidentyfikować obszary, w których potrzebne jest indywidualne wsparcie.
***
Metapoznanie, powszechnie uznawane za kluczowy element uczenia się i sukcesu akademickiego, umożliwia uczniom dogłębne zrozumienie własnych procesów poznawczych (Händel i in.[2]). Wspierając to zrozumienie, uczniowie zyskują wgląd w swoje mocne i słabe strony w procesie uczenia się, co pozwala im dostosować i udoskonalić swoje podejście do uczenia się (Veenman i in.[3]). Warto zauważyć, że metapoznanie ma szczególne znaczenie w matematyce, co podkreślają Muncer i in.[4]. W dziedzinie rozwiązywania problemów matematycznych metapoznanie staje się jeszcze ważniejszym czynnikiem (Anif i in.[5]). Aby to zilustrować, Radmerhr i Drake[6] wyjaśnili, że metapoznanie to proces osobistego myślenia o swoim sposobie myślenia w budowaniu strategii rozwiązania problemu.
Przypisy:
[1] Toikka, S., Eronen, L., Atjonen, P., & Havu-Nuutinen, S. (2024). Combined conceptualisations of metacognitive knowledge to understand students’ mathematical problem-solving. Cogent Education, 11(1). Zródło: https://doi.org/10.1080/2331186X.2024.2357901.
[2] Händel, M., Artelt, C., & Weinert, S. (2013). Assessing metacognitive knowledge: Development and evaluation of a test instrument. Journal for Educational Research Online, 5(2), 162–188. Źródło: https://doi.org/10.25656/01:8429.
[3] Veenman, M. V. J., Van Hout-Wolters, B. H. A. M., & Afflerbach, P. (2006). Metacognition and learning: Conceptual and methodological considerations. Metacognition and Learning, 1(1), 3–14. Źródło: https://doi.org/10.1007/s11409-006-6893-0.
[4] Muncer, G., Higham, P. A., Gosling, C. J., Cortese, S., Wood-Downie, H., & Hadwin, J. A. (2022). A meta-analysis investigating the association between metacognition and math performance in adolescence. Educational Psychology Review, 34(1), 301–334. Źródło: https://doi.org/10.1007/s10648-021-09620-x.
[5] Anif, S., Prayitno, H. J., Narimo, S., Fuadi, D., Sari, D. P., & Adnan, M. (2021). Metacognition of junior high school students in mathematics problem solving based on cognitive style. Asian Journal of University Education, 17(1), 134. Źródło: https://doi.org/10.24191/ajue.v17i1.12604.
[6] Radmehr, F., & Drake, M. (2017). Exploring students’ mathematical performance, metacognitive experiences and skills in relation to fundamental theorem of calculus. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 48(7), 1043–1071. Źródło: https://doi.org/10.1080/0020739X.2017.1305129.
(Żródło: Uniwersytet Wschodniej Finlandii, EurekAlert)
Ostatnie komentarze