Coraz silniej odczuwamy fakt przejścia od szkoły ery industrialnej do szkoły ery gospodarki opartej na wiedzy. Zaczynamy w edukacji uwzględniać nie tylko modele dydaktyczne projektowane w tradycyjnej szkolnej przestrzeni, ale coraz większe znaczenie odgrywają otwarte zasoby edukacyjne w sieci i przestrzeń publiczna z centrami nauki, parkami technologicznymi, interaktywnymi muzeami, czy laboratoriami.
Dziś przed edukacją stoją kolejne, choć już wcale nienowe wyzwania:
Demografia i wzrost bezrobotnych wśród młodych. Z danych Eurostatu wynika, że w Polsce stopa bezrobocia w grupie 20-29 lat plasuje się na poziomie 18,2% w roku 2013 i jest wyższa niż w roku 2012 Obecnie młodzi ludzie w Unii Europejskiej, w tym także w Polsce, mimo wyższego wykształcenia i dobrej znajomości języków obcych, mają większy problem ze znalezieniem pracy niż ich rodzice dwie lub trzy dekady temu. Zgodnie ze statystykami mogą oni liczyć głównie na bezpłatny staż lub zatrudnienie na tzw. umowę śmieciową.
Konieczność konkurowania dzisiejszego pokolenia młodzieży w globalnej gospodarce i cyfrowej epoce. Jak wynika z opublikowanego w roku 2012 raportu McKinsey Global Institute do 2030 liczba miejsc pracy na globalnym rynku wzrośnie do 3,5 miliarda. Deficyt absolwentów szkół wyższych w r. 2020 wynieść może 38-40 mln, a ze średnim nawet 45 mln. Przewiduje się, że aż o 60 proc. wzrośnie udział pracowników globalnego rynku pracy pochodzących z Indii, krajów Azji Południowej i Afryki. Pojawi się aż 360 mln dodatkowych ludzi starszych, wykluczonych z globalnego rynku pracy (do r. 2030).
Pokolenie sieci zaczyna głosować i zaczyna decydować o naszej przyszłości związanej z problemami społecznymi i ekonomicznymi. Centrum Edukacji Obywatelskiej opublikowało wyniki projektu realizowanego w gimnazjach "Młodzi głosują 2014”. Najwięcej młodych Polaków oddałoby swój głos na Nową Prawicę (27,19 proc.) oraz na Prawo i Sprawiedliwość (21,64 proc.). Potwierdzają to wyniki wyborów do Europarlamentu. Najmniejsze poparcie młodych wśród partii, które weszły do PE zdobył Sojusz Lewicy Demokratycznej - 5,1 proc. i PSL - 5,7 proc. Z kolei w podziale na grupy zawodowe Nowa Prawica cieszy się największym poparciem wśród uczniów i studentów - w wyborach do Parlamentu Europejskiego poparło ją 28,4 proc.
Niedostateczne wykorzystanie w nauczaniu technologii cyfrowej i stosowanie nowych modeli dydaktycznych na lekcjach. Według przygotowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych „Raportu o stanie edukacji 2013” w Polsce 19,5% dorosłych zadeklarowało brak doświadczenia w obsłudze komputera, a 6,5% nie zaliczyło testu podstawowej znajomości obsługi komputera. Kompetencje Polaków okazały się znacząco niższe od przeciętnej OECD. Słabości w zakresie kompetencji cyfrowych Polaków potwierdzają także wyniki badania PISA. Polskie 15-latki wyróżniają się na tle swoich rówieśników pod względem korzystania z technologii w domu, ale słabo wypadają w częściach komputerowych badania PISA: obejmujących czytanie tekstów elektronicznych i wykorzystanie narzędzi komputerowych do rozwiązywania zadań matematycznych. W opublikowanym przez CBOS komunikacie (nr 82/2014) istnieje wyraźna zależność między obecnością na portalach społecznościowych a wiekiem internautów: wśród najmłodszych jest ona niemal powszechna (18-24 lata 92%), natomiast wraz z wiekiem maleje (35-44 lata 56% i 55-64 lata 30%).
Zmniejszenie udziału publicznych finansów w edukacji. Z danych Eurostatu Polska, z wydatkami na edukację w wysokości 4,94 proc. PKB, plasuje się w unijnym zestawieniu na 9. miejscu od końca. Mniej od nas na kształcenie wydają m.in. Hiszpania (4,82 proc. PKB), Węgry (4,71 proc. PKB) oraz Czechy (4,51 proc. PKB). Dla porównania, jeszcze w 2005 roku Polska przeznaczała na edukację 5,47 proc. swojego PKB, w 2007 roku udział ten spadł do 4,91 proc. PKB, a trzy lata później wzrósł do 5,17 proc. PKB. Od 2010 roku wydatki na oświatę w relacji do PKB spadają.
Uwzględnienie powyższych wyzwań, ale też obserwowanych i opisywanych przeze mnie trendów i idei, jest istotnym warunkiem rozwoju nowoczesnej edukacji. Siła eksperckiej wiedzy nauczycieli, potencjał technologii i zasobów w sieci powinny stworzyć nową przestrzeń uczenia się i nowy model nauczania. Wdrożenie do innowacyjnych metodyk projektowych i przygotowanie do pracy i życia w przyszłości, staje się pilnym wyzwaniem w polskiej szkole.
(Notka o autorze: Witold Kołodziejczyk jest członkiem e-Redakcji Edunews.pl, ekspertem w Ośrodku Analitycznym Think Tank, twórcą innowacyjnej szkoły - Collegium Futurum w Słupsku; prowadzi autorski blog Edukacja przyszłości)
***
Więcej na temat innych trendów ważnych dla edukacji w zasobach Edunews.pl:
