Edukacja zdalna dotknęła także terapeutów prowadzących własne gabinety, a także grupy specjalistów logopedów zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz szkołach i przedszkolach. Wielu wydawało się, że taka forma pracy jest nieefektywna i wręcz niemożliwa. Stanęliśmy przed wyborem: albo utrzymanie praktyki, albo rezygnacja z gabinetów. Terapeutom oświatowym także nie pozostawiono wyboru. Wobec wprowadzonych rozporządzeń zostaliśmy zobowiązani do terapii online. Myślę, że taki stan rzeczy utrzyma się w naszym zawodowym życiu już na zawsze. Czas pogodzić się z tym i zaakceptować fakt, że będziemy szkolić się online, studiować online, a czasem w taki sposób prowadzić zajęcia. Dlatego warto zaprzyjaźnić się z technologiami (TIK) i zacząć z nich korzystać nie tylko na zajęciach w formie zdalnej, ale także w gabinecie.
W tym miejscu warto jednak podkreślić, że terapeutyczne spotkania online nigdy nie zastąpią zajęć prowadzonych stacjonarnie. Niemniej jednak, w obecnej sytuacji związanej z pandemią, dla wielu uczniów zdalne zajęcia są jedyną szansą na prowadzenie terapii i udzielanie pomocy dzieciom borykającymi się z problemami logopedycznymi.
Pamiętajmy również, że formuła online może być czasem jedyną formą spotkań dziecka z terapeutą niezależnie o sytuacji związanej z pandemią np. Polacy za granicą. Taki rodzaj zajęć może stanowić również kontynuację terapii, w przypadku dłuższej nieobecności dziecka.
Na co zwrócić uwagę przygotowując się do terapii online?
Pierwszym krokiem podczas planowania zajęć w formie zdalnej jest ustalenie czy terapeutyczny problem danego dziecka kwalifikuje się do pracy na odległość. Nie zawsze da się poprowadzić terapię z młodszymi dziećmi, czy z dziećmi ze znacznymi wyzwaniami rozwojowymi. Z pewnością takie spotkania wymagają innej formy przygotowania i niezbędna jest pomoc rodziców. Z opinii bardziej doświadczonych w tej kwestii logopedów wiem jednak, że się da.
Ważnym aspektem, o którym nie można zapominać są wymagania sprzętowe zarówno po stronie logopedy, jak i po stronie podopiecznego. Trudno będzie prowadzić zajęcia w formie zdalnej w przypadku słabo działającego łącza internetowego, czy np. braku kamery. Dlatego nie pomijajmy tego elementu planując terapię online.
Kolejnym punktem, o którym trzeba pamiętać przygotowując się do spotkań wirtualnych jest dobór narzędzia do spotkań, dzięki któremu połączymy się z naszym podopiecznym. Współczesny rynek proponuje wiele rozwiązań. Według mnie na uwagę zasługują trzy narzędzia:
Zoom – narzędzie, które daje możliwość organizowania darmowych spotkań online. W przypadku bezpłatnych spotkań powyżej 4 osób obowiązuje ograniczenie czasowe do 40 minut. Warunkiem korzystania z ZOOM jest rejestracja na platformie i pobranie aplikacji na urządzenie – może to być komputer, tablet, a nawet telefon. Zalecany jest kontakt z użyciem komputera lub laptopa u każdej ze stron spotkania. Terapeuta logując się do swojej aplikacji ustawia dane spotkania, a następnie wysyła link, poprzez który nawiązuje połączenie online z dzieckiem. Podczas zajęć istnieje możliwość udostępnienia przygotowanego materiału, interaktywnej gry, tablicy oraz przekazania kontroli nad myszką. Aplikacja umożliwia zmianę wirtualnego tła, które z powodzeniem można wykorzystać w trakcie zajęć, jako element terapii. O możliwościach Zoom i jego efektywnym wykorzystaniu podczas zajęć terapeutycznych można posłuchać na szkoleniu Ewy Grzelak (https://apraksja.pl/).
Whereby – to kolejne narzędzie, którego bezpłatna wersja umożliwia organizację spotkań do 4 osób. Terapeuta generuje link w aplikacji, który wysyła do podopiecznego. Whereby nie wymaga żadnej dodatkowej instalacji. Narzędzie daje możliwość udostępniania pulpitu i ewentualny czat z podopiecznym. Darmowa wersja nie daje możliwości kontroli nad myszką. Jednakże jest to program bardzo łatwy w obsłudze.
Microsoft Teams – narzędzie, z którego aktualnie korzysta wiele placówek oświatowych. Potocznie nazywane „Timsy”. Korzystając z Teams możemy założyć zespół (wartościowe w przypadku zajęć w ramach szkolnych zajęć logopedycznych) i poprzez aplikację każdorazowo łączyć z członkami zespołu wg ustalonego w kalendarzu harmonogramu. Teams daje możliwość udostępniania pulpitu, przekazywania kontroli nad myszką, a także umożliwia przesyłanie zadań czy instrukcji do pracy w domu. Narzędzie jest kompatybilne z innymi aplikacjami, które możemy wykorzystywać podczas zajęciach zdalnych.
Wybrałam/em narzędzie i co dalej?
Kolejnym działaniem jest dobór materiałów, które spowodują, że zajęcia będą atrakcyjne. Oczywiście w wielu przypadkach to my terapeuci mamy być atrakcyjną częścią spotkania i motywem przewodnim (dotyczy to również spotkań w gabinecie), ale warto posiłkować się również tym, co oferują nam nowe technologie – szczególnie w przypadku dyslalii, gdy jesteśmy na etapie utrwalania.
Obecnie rynek oferuje wiele płatnych i bezpłatnych aplikacji, które pomogą nam tworzyć interaktywne pomoce. Proponowane narzędzia przydadzą się nie tylko podczas zajęć online, ale doskonale sprawdzą się w gabinecie. Oczywiście zawsze należy pamiętać o wieku i możliwościach podopiecznego. Zastosowanie takich rozwiązań bardzo motywuje do wykonywania ćwiczeń i dalszej pracy. Atrakcyjność TIK sprawia, że podopieczni chętnie będą „wchodzili” w takie aktywności, dlatego warto pamiętać o kontrolowanym ich dozowaniu i sięgać po nie tylko, jako element motywacji, a nie stałej pracy.
Polecane narzędzia (darmowe):
Genial.ly (https://www.genial.ly) – platforma, która daje możliwość samodzielnego wykonywania interaktywnych pomocy. Aplikacja umożliwia tworzenia prezentacji, gier, quizów, czy interaktywnych obrazów. Po dokonaniu wyboru interesującej nas kategorii otrzymujemy dostęp do podkategorii szablonów w zależności od tego, jaką pomoc zamierzamy przygotować. Do narzędzia możemy dodawać linki z innych aplikacji. W mediach społecznościowych pojawiło się wiele darmowych zasobów, które z powodzeniem możemy wykorzystać na zajęciach. W załączeniu przykładowa interaktywna pomoc stworzona w narzędziu: https://tiny.pl/72rfw.
Wakelet (https://wakelet.com) - narzędzie, w którym można tworzyć kolekcje swoich zbiorów. Daje możliwość dzielenia się kolekcją z uczniem (można stworzyć indywidualną kolekcję dla każdego z podopiecznych) lub z innym odczyta np. polecenie, bo jak ktoś pierwszym terapeutą. Wakelet posiada również czytnik imersyjny, odczytujący głosowo zawartą treść, dzięki któremu możemy dostosować tekst dzieląc go na sylaby czy dodać piktogramy. Tu kolekcja „Niezbędnik logopedyczny” zawierająca różne interaktywne pomoce, które zostały zebrane dzięki uprzejmości różnych twórców i za ich zgodą: https://wakelet.com/wake/b4a4d741-ff93-40ee-94bf-18304d270abd.
Learningapps (https://learningapps.org) - przygotowywanie interaktywnych ćwiczeń, gier, krzyżówek i wykreślanek. Narzędzie daje również możliwość korzystania z dostępnych materiałów. Przykładowe ćwiczenia: https://tiny.pl/7qq6s.
Wheel of names (https://wheelofnames.com/pl) – tu stworzymy własne koła fortuny. Przykładowe koło https://tiny.pl/72r5g.
Wordwall (https://wordwall.net) - platforma na której można stworzyć własne interaktywne zadania typu krzyżówki, połącz w pary, teleturniej. Bez problemu można również korzystać z zasobów utworzonych przez innych użytkowników. Przykładowa krzyżówka https://tiny.pl/72r5k.
eKreda (https://www.ekreda.pl/) - bezpłatne narzędzie do tworzenia interaktywnych zasobów edukacyjnych. Korzystając z eKredy można utworzyć wirtualną pomoc dydaktyczną składającą się z różnego rodzaju aktywności: tekstów, obrazków, filmów wideo, itp. Poza samodzielnym tworzeniem pomocy, narzędzie daje możliwość korzystania z repozytorium czyli gotowej bazy pomocy, utworzonych przez innych użytkowników. Instrukcja obsługi narzędzia znajduje się na stronie https://www.learnetic.pl/minstructor/.
Znacznie większą liczbę narzędzi można poznać rejestrując się na platformie eTwinning. Tu gromadzi się społeczność nauczycieli ze szkół i przedszkoli z całej Europy (i nie tylko), które współpracują ze sobą za pomocą mediów elektronicznych realizując różnorodne projekty edukacyjne. eTwinning to również doskonalenie zawodowe nauczycieli, również w zakresie narzędzi interaktywnych. Warto zaznaczyć, że eTwinning jest dostępny dla logopedów zatrudnionych w placówkach oświatowych realizujących podstawę programową.
Nie mam czasu na tworzenie własnych pomocy - czy mogę skorzystać z dostępnych zasobów?
Aktualnie wielu nauczycieli i terapeutów dzieli się swoimi zasobami i daje możliwość korzystania z nich. Polecane strony, gdzie można odnaleźć gotowe materiały to: grupy na Facebooku: Genially - oficjalna, polska grupa (https://tiny.pl/72r11), Wakelet Polska (https://tiny.pl/7fgl8)- te dwie grupy udostępniają cudowną kolekcję „Genialne lekcje”, w zasobach których znajduje się również dział „Logopedia” (https://tiny.pl/72r14) oraz blogi – zobaczmy np. Specjalni.pl czy Dla Nauczycieli.
Pamiętaj! Każdy materiał należy zweryfikować pod kątem konkretnego dziecka.
Można także skorzystać z produktów multimedialnych, np. z serii mTalent. Producent oferuje dwa typowo logopedyczne programy „Logopedia I” i „Logopedia II”. Dostępne są również inne kategorie m.in. „Percepcja słuchowa”, „Percepcja wzrokowa” i szereg innych. Materiał prezentowany w programie jest merytoryczny, ciekawy i przede wszystkim atrakcyjny dla dzieci. Proponowane zadania dostosowane są do potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Bardzo ważne jest to, że program przewiduje dużą liczbą powtórzeń tego samego materiału. Przy czym różnorodność form nie pozwala odczuć dziecku, iż zadania dotyczą tego samego materiału. Po każdorazowym wykonaniu ćwiczenia na ekranie pojawia się efektowna animacja postaci lub zwierzęcia (tygrys, czarodziej, żaba, szop) stanowiąca nagrodę za dobrze wykonane zadanie. Wartościowa jest możliwość nagrania głosu dziecka – dzięki temu ćwiczący dokonuje autokorekty. Jest możliwość przypisania zadań do konkretnej osoby. Przy dużej ilości podopiecznych prowadzący jest w stanie „zapamiętać” w programie, na jakim etapie praca została zakończona.
Warto dodać, że mTalent daje możliwość tworzenia kartoteki uczniów oraz dodawania swoich zasobów, które zostały stworzone w narzędziach opisanych wcześniej.
Notka o autorce: Monika Witasik jest właścicielką gabinetu logopedycznego "Logolandia". Pasjonatka TIK i wykorzystania jej w terapeutycznej pracy. Od 2015 wdrożyła do swojej pracy edukację metodą projektów, realizując liczne projekty na platformie w eTwinninng. Współzałożycielka projektu "Jak pomóc swojemu dziecku. Poradnik logopedyczny dla rodziców" oraz "Logojoga". Od 2019 pełni funkcję Ambasadora eTwinning oraz Ambasadora Wakelet. Swoim działaniem stara się zachęcić logopedów do wykorzystywania TIK na zajęciach logopedycznych. Prowadzi na FB grupę "eTwinning w logopedii".
