W klasie trwa właśnie trzęsienie ziemi. Mieszkańcy miasta robią krok do tyłu, lokatorzy licho zbudowanych slumsów – dwa kroki, tylko wieśniacy stoją w miejscu. Młodzi ludzie przemieszczają się po sali z kartami w rękach, próbując zmierzyć się z wyzwaniami, przed jakimi stają mieszkańcy innych części świata.
Opublikowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej zestaw gier Gra o rozwój to pomysł na zdobycie przez uczniów i uczennice wiedzy o trudnych wyzwaniach współczesnego świata i najważniejszych zagadnieniach edukacji globalnej – poprzez zabawę.
Bezpieczeństwo energetyczne i odnawialne źródła energii, zrównoważony rozwój, sprawiedliwość technologiczna, suwerenność żywnościowa, sposoby radzenia sobie ze skutkami zmian klimatu – młodzież ma okazję nie tyle przyjrzeć się tym zagadnieniom, co się z nimi zmierzyć i je przeżyć.
Maszyny proste na trudne wyzwania
Z koszyka zawieszonego na linie przymocowanej do stosu ławek wypada kilka pomidorów, obijając się głośno o klasową podłogę. Gimnazjaliści grają w Rozkwaszonego pomidora – grę polegającą na zespołowym wymyślaniu sposobu na sprawne i bezkolizyjne przetransportowanie owoców i warzyw z wysokich gór na targ w dolinie. Z prawdziwej góry materiałów zebranych w rogu klasy – klocków, sznurka, kartonów, śrubek i osiek z zestawów Młodego Technika – tworzą konstrukcje i sprawdzają ich działanie.
Po godzinie już wiedzą, że zastosowanie zasad działania maszyn prostych może przynieść realną zmianę w trudnym życiu nepalskich górali i umożliwić rozwój ich społeczności. Gra w „pomidora” jest wyjątkowa nie tylko dlatego – tu punkty dostaje się również za wadliwą konstrukcję. Liczy się uzasadnienie – dlaczego nasza maszyna nie zadziałała?
W gimnazjum na drugim końcu Polski całą salę do geografii wypełniają mieszkańcy i mieszkanki wyspy Watu. W jednym rogu siedzą Hilas, w drugim społeczność Savuvi, w trzecim Wazenzi, a w czwartym lud Milma. Zjednoczyli się w imię wspólnego zadania – ochrony swoich domów przed skutkami powodzi, które coraz częściej zalewają ich wyspę. Każda ze wspólnot ma przedstawić swoje rozwiązania. Bartek z Polą i Zuzą, czyli Milma, oklejają karbowany karton kuchenną folią aluminiową – to będzie blacha falista do pokrycia dachu. Mija pół godziny i słychać chlupot. Magda z Hilas energicznie leje wodę z konewki na swój dom, który zmieścił się w sporej miednicy. Drewniana konstrukcja z patyczków po lodach po chwili zaczyna się rozpadać.
Uczennice i uczniowie biorą udział w grze Pokonać powódź – o sposobach zabezpieczania się przed skutkami klęsk żywiołowych związanych ze zmianami klimatu. Konstruują modele domów, które mają być jak najbardziej odporne na ich skutki, a następnie poddają je działaniu wodnego żywiołu, sprawdzając, czy zaproponowane rozwiązania są skuteczne.
Gra, w tym gra symulacyjna, jako narzędzie świetnie sprawdza się w edukacji. Uczestnicy i uczestniczki wchodzą w rolę uczestników zdarzeń, przyjmują ich perspektywę, co uruchamia w nich prawdziwe emocje i zaangażowanie.
Gry symulacyjne są proste do przeprowadzenia w warunkach szkolnych, a do tego wymagają symbolicznych nakładów finansowych – jako materiały służą podstawowe artykuły dostępne w szufladzie każdego ucznia i nauczyciela oraz rzeczy z recyklingu.
Każda z gier składa się z instrukcji dla osoby prowadzącej oraz licznych materiałów pomocniczych, np. map, plakatów, różnych rodzajów kart pracy i kart informacyjnych. Jak zauważają nauczyciele, świetnym punktem wyjścia i zachętą do działania mogą być filmy dokumentalne pokazujące wyzwania, przed jakimi stają mieszkańcy i mieszkanki krajów globalnego Południa i sposoby, jak sobie z nimi radzą. Propozycje filmowych wstępów do gier można bezpłatnie pobrać na: www.globalna.ceo.org.pl.
Po sznurku do zrównoważonego rozwoju
Dostrzeganie rozmaitych rozwiązań, analiza sytuacji, ustalanie planu działania, rozmowy o konsekwencjach podejmowanych decyzji – to elementy każdej z gier, które rozwijają w młodych ludziach kluczowe umiejętności – współpracy w grupie, prowadzenia dyskusji, podejmowania decyzji. Uczennice i uczniowie uruchamiają kreatywność i niezależne myślenie, a przede wszystkim wykorzystują szkolną wiedzę i stosują informacje poznawane na co dzień – w praktyce.
W grze Dostęp do energii poświęconej bezpieczeństwu energetycznemu zadaniem uczniów i uczennic jest podłączenie jak największej liczby miejscowości do linii elektrycznej. Wszystkie ruchy graczy – radzenie sobie z wyzwaniami technicznymi: awariami, szybkim rozwojem, brakiem infrastruktury, a także podejmowanie trudnych decyzji, np. kto powinien w pierwszej kolejności otrzymać dostęp do sieci – są punktowane.
Wygraną gwarantuje wyjście poza konwencjonalne myślenie. Bank punktów rozbija propozycja przejścia na rozproszone źródła energii i wykorzystanie OZE (odnawialnych źródeł energii) wraz z uzasadnieniem.
Pytania pomocnicze na pomoc światu
Bardzo ważnym elementem każdej z gier jest jej podsumowanie i omówienie, w tym przede wszystkim wspólne poszukanie odpowiedzi na pytania o głębszy sens tej zabawy. Co z tego, co działo się w klasie, mogę wykorzystać w swoim życiu? Gry zawierają propozycje pytań pomocniczych ułatwiających związanie dyskusji i sprowokowanie młodzieży do refleksji na temat dóbr i zasobów, z których korzystamy.
Czy myślicie, że elektryczność jest tak ważna w życiu ludzi, że każdy powinien mieć do niej dostęp? Czy w obliczu wyczerpujących się zasobów paliw kopalnych możliwy jest dalszy rozwój gospodarczy i społeczny? Dlaczego dzieje się tak, że my możemy korzystać z nowoczesnych technologii, a inni nie mają takiej szansy?
Teraz wasz ruch!
Publikację Centrum Edukacji Obywatelskiej Gra o rozwój – zestaw ośmiu gier edukacyjnych wprowadzających młodych ludzi w tematykę globalnych wyzwań – zrównoważonego rozwoju, sprawiedliwości technologicznej, suwerenności żywnościowej, bezpieczeństwa energetycznego, zmian klimatu – można bezpłatnie pobrać tutaj. Wejdźcie do gry!
Artykuł powstał w ramach projektu Wzór na rozwój. Nauki ścisłe odpowiadają na wyzwania współczesności finansowanego ze środków Unii Europejskiej oraz w ramach polskiego programu współpracy rozwojowej MSZ RP. Tekst wyraża wyłącznie poglądy autorów i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Unii Europejskiej czy Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Artykuł udostępniany na licencji Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 Polska.
